«١١٤»وَ مَنْ أَظْلَمُ مِمَّنْ مَنَعَ مَساجِدَ اللّهِ أَنْ یُذْکَرَ فِیهَا اسْمُهُ وَ سَعى فِی خَرابِها أُولئِکَ ما کانَ لَهُمْ أَنْ یَدْخُلُوها إِلاّ خائِفِینَ لَهُمْ فِی الدُّنْیا خِزْیٌ وَ لَهُمْ فِی الْآخِرَةِ عَذابٌ عَظِیمٌ
کیست ستمکارتر از آنکه نگذاشت نام خدا در مساجد الهى برده شود و سعى در خرابى آنها داشت؟آنان جز با ترس و خوف،حقّ ورود به مساجد را ندارند.بهرۀ آنان در دنیا،رسوایى و خوارى و در آخرت عذاب بزرگ است.
نکته‌ها:
بنا بر آنچه از شأن‌نزول‌ها و برخى روایات بدست مى‌آید،آیه درباره‌ى کسانى نازل شده است که درصدد تخریب مساجد برآمده بودند.در طول تاریخ،تخریب مساجد و یا جلوگیرى از رونق آنان بارها به دست افراد منحرف و طاغوت‌ها صورت گرفته است.از تخریب بیت‌المقدّس و آتش زدن تورات به دست مسیحیان به رهبرى شخصى به نام«فطلوس» گرفته تا ممانعت قریش از ورود مسلمانان به مسجد الحرام،نشانه‌اى از همین تلاش‌هاست.
امروز نیز از یک‌سو شاهد تخریب مساجد باقیمانده از صدر اسلام در کنار قبور ائمه بقیع علیهم السلام به بهانه مبارزه با شرک هستیم و از طرف دیگر ویرانى مساجد تاریخى،همانند مسجد بابرى در هند که نشانگر قدمت مسلمانان در شبه قارّه هند است،به چشم مى‌بینیم.اینها همه حکایت از روحیّه‌ى کفرآلود طاغوت‌ها و جاهلانى دارد که از یاد و نام خداوند که در مراکز توحید طنین‌انداز مى‌شود،وحشت دارند.
این آیه به والدین و بزرگانى که از رفتن فرزندانشان به مساجد ممانعت به عمل مى‌آورند، هشدار مى‌دهد.
اگر خرابى مسجد ظلم باشد پس آباد کردن مسجد،اَنفع کارها مى‌باشد. ١
پیام‌ها:
١-گاهى ظلم فرهنگى،بزرگترین ظلم‌هاست. «وَ مَنْ أَظْلَمُ» (در قرآن«اظلم»،به افترا بر خدا و بستن و تعطیل کردن خانه خدا گفته شده که هر دو جنبه فرهنگى دارد.)
٢-خرابى مسجد تنها با بیل و کلنگ نیست،بلکه هر برنامه‌اى که از رونق مسجد بکاهد،تلاش در خرابى آن است. «مَنَعَ مَساجِدَ اللّهِ»
٣-مساجدى مورد قبول هستند که در آنها یاد خدا زنده شود.مطالب خداپسند و احکام خدا بازگو شود. «یُذْکَرَ فِیهَا اسْمُهُ»
٤-دشمن از در و دیوار مسجد نمى‌ترسد،ترس او از زنده شدن نام خدا و بیدارى مسلمانان است. «أَنْ یُذْکَرَ فِیهَا اسْمُهُ»
٥-مساجد سنگر مبارزه‌اند،لذا دشمن سعى در خرابى آنها دارد. «سَعى فِی خَرابِها»
٦-مسجد باید پررونق و پرمحتوا و همانند سنگر فرماندهى نظامى باشد.همچنان که جاسوس از رخنه به مراکز نظامى در وحشت و اضطراب است،باید مخالفان و دشمنان نیز از نفوذ و ورود به مساجد،در ترس و نگرانى باشند.
«ما کانَ لَهُمْ أَنْ یَدْخُلُوها إِلاّ خائِفِینَ» ٧-کسانى که با مقدّسات دینى به مبارزه برمى‌خیزند،علاوه بر قهر الهى در قیامت، گرفتار ذلّت و خوارى دنیا نیز مى‌شوند. «سَعى فِی خَرابِها... لَهُمْ فِی الدُّنْیا خِزْیٌ»
(اگر سعى در خرابى ساختمانى که یادآور خداست،ذلّت دنیوى و عذاب اخروى دارد،پس کسانى که با شایعه و تهمت و تحقیر،قداست مردانى را شکستند که در جامعه یادآور خدا هستند،قطعاً در همین دنیا گرفتار ذلّت و نکبت خواهند شد.)
