عصر ظهور

موسسه مجازی امام مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف)

عصر ظهور

موسسه مجازی امام مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف)

نویسند و گردآورنده مطالب : محمد رضا زارع
#نشر مطالب باذکر نشانی این وبلاگ بلامانع است!
_____________________

حدیث روز:

عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنِ ابْنِ أُذَیْنَةَ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ مِنَ الْخَیْرِ مَا یُعَجَّلُ
اصول کافى جلد3 صفحه: 212 روایة:4

ترجمه :
رسول خدا (ص) فرمود: همانا خدا کارهاى خیر، زود انجام شده را دوست دارد.

__________________________
*دوستان مارا در لینک زیر حتما دنبال کنید.*

دوستانی که بنده را دنبال میکنند، در صورتی که آدرس سایتشان نیز در فهرست دنبال کنندگانمون ثبت باشه و لینک دنبال کردن هم داشته باشند دنبال خواهند شد


۳۰ مطلب با موضوع «فرق و مذاهب» ثبت شده است

13-   :مغالطه  خودت  هم  

هرگاه  اشکال  کسی  را  بگویی  و  فرد  به  جای  پاسخ  یا  عذرخواهی بگوید این  .کار  را  کردی  این  مغالطه  صورت  گرفته  است  نمونه  اول:  وی  در   وقتی  که  به  امام حسین(  ع  )می  ،رسد  می  گوید  :اگر  بگویید  خاندان  حسین(  را    عّسب  کردند   وحسین   را،کشتند   باآنها  همان  کاری   راکردند  که  آنها   باعایشه  کرده  ،بودند   ازحیث  آنکه   برآنها  مستولی  و  پیروز  شدند   وآنها   رابه  سوی  خانه  هایشان  بردند   ونفقه  هایشان   رادادند   وهمین  کار  هم   باخاندان  حسین شد.  (همان:   ج4 :165)    ابن  تیمیه  گذشته  از  این  که  غیرمنصفانه  برخورد  احترام  آمیز  حضرت  امیر(ع)  با  عایشه  در  جنگ  جمل  را با  برخورد  ظالمانه  یزید  با  اسرای  کربلا   یکسان  داوری  می   کند  دچار  این  مغالطه  گشته  است  که  به  جای جدایی   حق  از  باطل،  هر  چیزی  را  اعم  از  حق  و  باطل  و  به  هر  قیمتی  در  مقابل  حقّی  قرار  داده  و  بگوید  خودت هم  چنین کردی!  

14-   مغالطه تناقض:    

دو  گونه  سخن  گفتن  یا  دوگانه  برخورد  کردن  در  یک  موضوع  را  به  نحوی  که  کام  لً مخالف  هم  باشند  تناقض  می   گویند.  برخورد  و  داوری  دوگانه  و  متناقض  ابن  تیمیه  با  محدثان  و  دانشمندان  اهل سنت  در  شمار  همین  مغالطه  قرار  می  .گیرد  نمونه  اول:  وی  أبوحنیفة   وأحمد  بن  حنبل   ومحمّد   بن  جریر  طبری  را  از  امامین  عسکریین  اعلم  معرفی  می  کند  و  ایشان  را  در  علم  اقوال  پیامبر   وصحابه   وتابعین  دارای  معرفت  تام  می  داند  اما  هنگامیکه  ایشان  سخنی   لف  عقیده  او  در  آثارشان  دارند  ایشان  را کوچک   شمرده  و  تحقیر  می  !کند   ،(کنتوری1414:ق ج14:  154)   نمونه  دوم:   ابن  تیمیه  هنگام  سخن   ازبعضی  احادیث  می  گوید  که  قابل  اعتنا  نیستند  چون  در  صحاح  ستّه  و  مسند  احمد  نیامده  اند .   ازاین   کلام  برداشت  می  شود  که  وی  تنها  احادیثی   راقبول  دارد  که  در  این  کتب -   ًخصوصا  در  صحیح  بخاری   ومسلم -   وجود  دارند  (  ،عبدالحمید1414:ق  02  )ولی   باکمال  تعجب  در  بسیاری  موارد  مشاهده می    شود  که  ًاول  خودش  به   کتب  غیر  مشهور  استناد  کرده   ودر  مقابل   لمه  حلی  از  آنها  روایت  نقل  می  کند  (  ،ابن  تیمیه1382ق: ج5 :   369؛ ج4 :   494   و459ً)  ثانیا  احادیثی  که  در  فضائل  اهل  )بیت(ع  در  صحاح  ستّه   ومسند  احمد  آمده  اند   راّرد  می کند.

۰ نظر موافقین ۱ مخالفین ۰ ۲۴ تیر ۰۲ ، ۲۱:۴۶
محمدرضا زارع

11-  :مغالطه  مصادره  مطلوب  

هنگامی  که  ا  ز  طریق  دور  باطل  به  اثبات  مطلبی  بپردازیم  در  واقع  آنچه را  مطلوب  ما  بوده  در  مقدمات  و  نتیجه  بدون  هیچ  استدلالی  تکرار  کرده   .ایم«  چرا   لنی  رئیس  شده  چون  برتر از  دیگران  است،  به  چه  دلیل  برتر  از  دیگران  است  چون  رئیس  است»  نمونه  اول:  ابن  تیمیه  هنگامی  که  می  خواهد  برای  افضلیّت  خلفای  پیش  از  علی(ع)  دلیل  بیاورد   تاجانشینی  آن  سه  نفر   رااثبات  بکند  در  باب   لک  های  افضلیّت  چنین  استدلال  می   کند«چون  حق   باابوبکر   وعمر  و  عثمان  ،بود  آنها  افضل  اند  .پس  افضل   لایق  کسی  است  که  استحقاق  مقام  جانشینی  پیامبر(ص  )را  داشته باشد» .   (همان:  ج8 :225)  

12-   :مغالطه  تغییر  تعریف  

 هرگاه  مطلبی  را  نتوانیم  توجیه  کنیم  و  از  طرفی  نخواهیم  محتوای  آن  را بپذیریم  دست  به  تغییر  در  مفاهیم  و  تعاریف  آن  مطلب  می   زنیم  در  این  صورت  با  تغییر  در  مفهوم  آن  مطلب  و تعریف  جدید  آن  طبق  میل  خود  به  مقصود  خود  رسیده ایم   نمونه  :اول:  ابن  تیمیه  در  راستای  دشمنی  با  علی(ع)  برای  مخالفت  با  روایت  پیامبر(ص)  که  فرمود«خدایا  هر  کس  على  را  خوار  کرد  او   راخوار  گردان  »تعریف  خوار  کردن  را  تغییر  می  :دهد  «کسانى  هم  که  علیه  على  جنگیدند  خوار  ،نشدند  بلکه  ًدائما  پیروز  بوده   وشهرها   رافتح  مى  کردند  با   وکفار  مى  جنگیدند  .لشکر  معاویه  هرگز  خوار  نشد؛  حتّى  در  جنگ   باعلى  .چگونه  )پیامبر(ص  گفته  باشد  :خدایا  هر  کس  على   راخوار  کرد  را  او  خوار  ،گردان  بلکه  این  شیعه  ها  هستند  که  ًدائما  خوار   ومغلوب  اند»  .:(همان ج0 ،   50  و56. )   نمونه  دوم:  تغییر  تعریف  و  معیار  عزّت   وذلّت  و  نفع   ومصلحت  مسلمانان  هیچ  کدام   ازدوازده   نفری  که شیعه  مدعی  امامت  آنهاست  دست  به  شمشیر  نبردند  مگر  علی  بن  ابی  ،طالب  در  زمان  سلطنت   اونیز  چندان  نفع  و

مصلحتی  در  این  دنیا  نصیب  مسلمانان  نشد؛  آن  چنان  که  در  زمان  سه  خلیفه  پیشین  شده  بود   اونتوانست  در  زمان   لفتش   باکفار  نبرد  کند  حتی  یک  شهر  هم  فتح  نکرد   ویک  کافر   راهم  ،نکشت  بلکه  مسلمانان  شروع  به  کشتن  یک  دیگر  کردند  .این  چه  عزتی  است  که  در  زمان   لفت   اونصیب  اس  لم  شد  بنابراین  می  توان  به  طور  قطع   ویقین  نتیجه  گرفت  آن  لطف   ومصلحتی  که  ادعا  می  کنند   باامامانشان  حاصل  می  ،شود  باطل  است. (همان:   ج3 :306)

۰ نظر موافقین ۱ مخالفین ۰ ۲۴ تیر ۰۲ ، ۱۶:۲۵
محمدرضا زارع

9-  :مغالطه  پهلوان  پنبه  

بسیار  مشاهده  می   شود  که  شارحان  و  مفسران  یک  مطلب  علمی  وقتی  با آن   موضوع  و  مطلب  یا  با  نویسنده  یا  گوینده  آن  مخالف  هستند  در  مقام  تبیین  آن  موضوع  تقریر  غلط،  ضعیف یا  پستی  از  سخن  طرف  ارائه  می   دهند  که  بتوانند  به  راحتی  آن  را  شکست  داده  و  خود  را  اثبات  نمایند. این   چنینجنگاوری  در  زبان  منطق   دانان  نه  قهرمان  واقعی  عرصه  علم  بلکه  نامی  فراتر  از«پهلوان  پنبه  »  شایسته او  .نیست  نمونه  اول:  گاهی  در  باره  موضوعی  چند  روایت   باچند  سند  نقل  شده   وًاحیانا  یکی   ازسندها  ضعیف  است  .ابن  تیمیه  حدیث  با   راهمان  سند  ضعیف  نقل  کرده   وبه  شدت  تضعیف  می کند.   وی  به  طرق  دیگر  همان  حدیث -   که  صحیح  هستند -   اشاره  نمی  کند  در  حالی  که  اگر  یک  روایت  دو  طریق   ودو  سند  داشته  ،باشد  نباید  فقط  یک  سند   رااستخراج  کرد  بلکه  باید  پس   ازجستجوی  ،کامل  به  داوری  پرداخت(  ،امینی1392ش:  ج3 :188)    نمونه  دوم:  برای  عدم  اثبات  و  در  واقع  انکار  مقام  علی(ع)  به  چنین  استد  لل  ضعیفی  از  سوی  شیعه بسنده  کرده  و  با  یک  مقایسه  سطحی  با  دشمنان  آن  حضرت،  برنده  از  میدان  مبارزه  خارج  می  شود:  در  حقیقت  رافضیان  نمی  توانند  ایمان  علی   وعدالتش   راثابت  کنند  اگر  بگویند  ،اسلام  هجرت   وجهاد   اودر  راه  خدا  به  تواتر  نقل  شده  ،است  در  پاسخ  می  گوییم  :اسلام  ،معاویه  ،یزید  خلفای  بنی  امیّه   وبنی  ،عباس  هم  چنین  ،نماز  روزه   وجهاد  آنان  نیز  به  تواتر  نقل  شده است.    ،(ابن  تیمیه1382ق :ج2 :92-        10:مغالطه  نکته  انحرافی

  افرادی  که  توان  علمی  و  استدلال  ضعیفی  دارند  به  هنگام  پاسخ  به مطالب  حاشیه  ای  و  بی  ربطی  می  پردازند  تا  اذهان  را  از  اصل  موضوع  منحرف  کرده  تا  شاید  به  این  وسیله    برای عدم  پاسخگویی  و  استدلال  مناسب  خود  سرپوشی  گذاشته  باشند.  ابن  تیمیه  در  نمونه   های  ذیل  طوری  موضوع رابانکات  و  موضوعات  بی  ربط  به  مسائل  انحرافی  می   کشاند  تا  توانسته  باشد  به  نحوی  اصل  حقانیت  خلافت  .حضرت  علی(ع)  و  قیام  امام  حسین(ع)  را  دچار  خدشه  کرده  و  منکر  آن  گردد  نمونه  اول:  بسیاری   ازنخستین  سابقین  در  اسلام   ازعلی  پیروی  نکردند  او  با   وبیعت  ننمودند   وبسیاری  از  صحابه   وتابعین  او   باجنگیدند  .:(همان ج8 :  234)    جدای  از  اینکه  ابن  تیمیه  نامی  و  منبعی  تاریخی  از  اسامی«سابقون  »نمی  برد  عدم  پیروی  و  جنگ  عده   ای با  حضرت  امیر(ع)  چگونه  می  تواند  دلیل  انکار   لفت  وی  باشد،  آیا  مخالفان  حضرت  رسول(ص)  نمی   توانند با   همین  استدلال،  رسالت  وی!را  به  حق  انکار  نمایند؟  نمونه  دوم:  در  قیام  ،حسین  نه  مصلحت  دین  بود   ونه  مصلحت  ،دنیا  بلکه  این  ظالمین  سرکش  بر  ضد  نوه  رسول  خدا  قدرت  پیدا  کردند   تااینکه  را   اومظلوم   وشهید  کردند   ودر  قیام   وکشته  شدن   اوآن  قدر  فساد  بود  که  اگر  در  شهر  خود  نشسته  ،بود  آن  قدر  فساد  نمی  .شد  پس  آن  چیزی  که   اوقصد  آن   راداشت   ازبه  دست  آوردن  نیکی   ودفع  ،بدی  ًاص  ل  حاصل  ،نگشت  بلکه  بدی  به  سبب  قیام   اوزیاد  شد   وخیر  کم  گردید   واین  سبب  ّشر  بزرگی  شد   وکشته  شدن  حسین  فتنه  های  بسیار  در  پی  داشت؛  همان  طور  که  کشته  شدن  عثمان  سبب  فتنه  های  بسیار گشت.   (همان:  ج4 :319)   جدای  از  مغالطه  ذکر  شده  افراطی  گرایان  امروز  که  خود  را  تابع  ابن  تیمیه  می   دانند  و  برای  اصلاح  امت قیام  کرده   اند  بر  اساس  همین  سخن  و  استدلال  فوق  نباید  به  قیام  و  جهاد  دست  بزنند  چرا  که  فتنه  بزرگی  را  به پا  کرده اند.

------------------

اطلاعیه:دوستان عزیز چندروزدیگه روزنیکوکاری هست کسانی که مشتاق به کمک هستند دربخش نظرات به ما اطلاع بدهند...ان شاء الله

۰ نظر موافقین ۱ مخالفین ۰ ۲۴ تیر ۰۲ ، ۱۳:۲۳
محمدرضا زارع

7-  مغالطه  گزاره  های  بدون  سور  بر  اساس  قوانین  و  قواعدی  منطقی  گزاره های  بدون  سور(همه،  هیچ، برخی  در  حکم  جزئیه  اند  نه  کلیه) حال  آنکه  برخی   وقتی  چنین  گزاره  هایی  را  به  کار  می   برند  گمان  کلی  بودن  آن را  دارند  و  دچار  مغالطه  می  .گردند  ابن  تیمیه  در  راستای  مخالفت  با        فضایل  علی(ع)  و  کفر  وی  در  دوران   :کودکی  چنین  نگاشته  است  که«پیش   ازآن  که  خداوند  محمّد(ص)را  به  رسالت  مبعوث  ،کند  هیچ  کس   ازقریش  مؤمن  نبود؛  نه  ،مردی  نه  ،کودکی نه  ،زنی  نه  سه  نفر   ونه  علی  .هیچ  کدام  ایمان  نداشتند؛  زمانی  که  گفته  می  شود  :مردان  بت  می  ،پرستیدند  کودکان  نیز  همین  گونه  ،بودند  چه  علی   وچه  دیگران  .  ،(ابن  تیمیه1382:ق ج8 :  285)   همان  گونه  که  مشاهده  می   شود  گزاره  بدون  سور«مردان  بت  می  پرستیدند  »  را  ابن  تیمیه  کلیه  تفسیر کرده   است  که  یعنی«همه  مردان  بت  می  پرستیدند  »  :در  حالی  که  به  لحاظ  م   منطقی  چنین  است«  برخی  مردان بت  می  پرستیدند  »بر  این  اساس  این  گزاره  صادق  است  که«برخی  مردان  پیش  از  رسالت  بت  نمی  پرستیدند»

8-   :مغالطه  انتحال  

انتحال  به  دو  معنا  به  کار  می   رود  یکی  به  معنای  سرقت  علمی  وادبی  و  دیگر  اینکه شخص  برای  اینکه  نظرش  را  بقبولاند  همه  یا  افرادی  معروف  و  مقبول  را  طرفدار  خود  نشان  دهد.  ابن   تیمیه  نیز  برای  محکم  جلوه  دادن  مطلب  مورد  استناد  ،خود  پیوسته   ازکلمات   معنادار  و  سنگینی  مانند«اتفاق  ا       اهل علم» ،   «اجماع  اهل  علم » ،   «اتفاق  حدیث  شناسان»  ،«اجماع  مفسران  و  محدثان»  ،«احدی  نقل نکرده» ،   «هیچ  کس  مخالفت  ننموده »«   وهیچ  یک  ازعلما»   و  عباراتی  مانند  آن  ها  بهره  می گیرد.    برخی  از  نویسندگان  در مورد  وسعت  بکارگیری  این  مغالطه  توسط  ابن  تیمیه  چنین  نوشته  اند  که  در  هر  صفحه  ای   ازکتاب  او  این  کلمات  کم   یازیاد  تکرار  شده  به  طوری  که  حصر  آن  نیاز  به  کتاب  جداگانه  ای   ،دارد.  (حسینی  می  لنی1416:ق  413)   نمونه  اول:  همه  علما  بر  دروغگویی  شیعه  اتفاق  دارند  حتی  بخاری  که  جزء  اصحاب  صحیح  است  از  هیچ  یک از   ،رجال  شیعه  حدیث  نقل  نکرده  است.  (ابن  تیمیه1382ق:  ج1 ،56)     لمه  امینی  در  رد  سخن  او  نام  سی  و  نه  راوی  موثق  شیعی  را  نقل  کرده  که  در  صحاح  و  سنن  اهل  سنت از  ایشان  حدیث  نقل  شده  است.  (امینی،  بی  :تا32)   نمونه  دوم:  اینکه  آیه  «إِنَّما  ُوَلِیُّکُم  ُاللّه  ُوَرَسُولُه  َوَالَّذین  آمَنُوا  َالَّذین  َیُقیمُون  َالصَّ  لة  َوَیُؤْتُون  َالزَّکاة  ْوَهُم  َراکِعُون »  (سوره  /مائده55)  ولی   وصاحب  اختیار  شما  تنها  ،خدا  پیامبر  و   اوکسانی  هستند  که  ایمان  آورده  ،اند  همان  کسانی  که  نماز   رابرپا  می  دارند   ودر  حال  رکوع  زکات  می دهند.   در  مورد  علی  در  آن  هنگام  که  انگشترش  را  در  نماز  به  فقیر  ،بخشید  نازل  شده  است،  به  اتفاق  دانشمندان  حدیث  دروغ  است   ودروغ  بودن  آن  از   راههای  گوناگونی  آشکار است.    ،(ابن  تیمیه1382ق :ج2 :  33)   جالب  است  بدانیم  که  این  حدیثی   راکه  ابن  تیمیّه  تکذیب  کرده  محدثان   زیر  که  بزرگان  علم  روایت  و حدیث  بشمار  می  روند  از  طرق  مختلف  نقل  کرده  اند  :،عبدالرزاق  عبد  بن  ،حمید  ابن  جریر  ،طبری  ،ابوالشیخ  ابن  مردویه،  ابن  ابی  ،حاتِم  ابو  الشیخ   وابن  ،عساکر  ،طبرانی  ،ثعلبی  ،واحدی  خطیب  ،بغدادی  ابن  ،جوزی  محب  ،طبری  هیثمی   ومتّقی  هند؛  از  طرفی  این  حدیث  در  تفسیرهای  فخر  ،رازی  ،بَغَوی  ،نَسَفی  ،قُرْطُبی  ،بیضاوی  ابوالسعود  عمادی   وشوکانی  نیز  آمده  است  .آلوسی  حنفی  در  تفسیر  آیه  می گوید:   اکثر  محدّثان   برآنند  که  این  آیه  درباره  علی  کرم  اللّه  وجهه  نازل  شده است.    ،(آلوسی1433ق: ج3 :  334)   نمونه  سوم:  نزول  آیه  انما  ولیکم   هلل   ،(ابن  تیمیه1382ق  :ج8  :0 )   وآیه  بلغ  ما  انزل  الیک  (همان:  ج8  :33 )  و  آیه  الیوم  اکملت  لکم  دینکم  (همان:  ج0  :53 )   وآیات  نجم  (همان:  ج0  :92 )   وآیه  مودت  (همان:  ج0  :66 )  و  آیه   ومن  الناس  من   یشرى(همان:  ج0  :112 )   وآیه  فتلقى  آدم  من  ربه  کلمات  (همان:  ج0  :131 )   وآیه  لکل قوم  هاد  (همان:  ج0  :136 )   وآیه  تعیها  اذن  واعیة  (همان:  ج0  :102 )   وآیات  سوره  هل  اتى  (همان:  ج0  :100 )   ومن  عنده  علم  الکتاب  (همان:  ج0  :251 )   وخیرالبریة  (همان:  ج0  :256 )   وسایر  آیات  در  باره  ،على  همه  کذب   ودروغ  است   وبه  اتفاق  دانشمندان  ساختگى  است   وبه  دست  رافضیان  جعل  شده  !است  نمونه  چهارم:  احادیث  زیر  درباره  على  همه  کذب   ودروغ  است  :حدیث  حربک   حربى(همان:  ج2 :232) ،   حدیث  عطاى  انگشترى  (همان:  ج8 :0 ) ،   حدیث  اللهم   وِال  من  وا  له  (همان:  ج0 :55) ،   حدیث  لیلةالمبیت  (همان:  ج0 :112) ،   حدیث  شناختن  منافقان   بابغض  على  (همان:  ج0 :146) ،   حدیث  ایثار  اهل  بیت  به  یتیم  و  اسیر   ومسکین  (همان: ج0 :  100) ،   حدیث  تایید  اس  لم   باشمشیر  على  (همان:  ج0 :160) ،   حدیث  صدیق  بودن  على  (همان:  ج0 :225) ،   حدیث  اولین  نماز  گزار  بودن  على  (:همان  ج0 :20) ،   حدیث  یوم   لنذار  (همان:  ج0 : 266) ،   حدیث  محبوب  ترین  خلق  بودن  على  (همان: ج0 :  284) ،   حدیث  انت  اَخى   ووصیى  (همان: ج0 :  354) ،   حدیث  اعلم  سوره  برائت  توسط  على  (همان: ج0 :  335) ،    وحدیث  مواخات   وحدیث  خیبر   وحدیث  طائر  مشوى   وسفینه  نوح   وحدیث  من  شک  فى  على   وحدیث  زاهد  بودن  على   وهزار  رکعت  نماز  و   اوآزاد  کردن  بنده  توسط  على   واعلم  بودن  على   واقضا  بودن  على  انا   ومدینةالعلم   وعلى  مع  الحق   وعادل  بودن  على   ومعصوم  بودن  على   وسایر  موارد  مانند  آن،  هممه   وهمه  کذب   ودروغ  است  به  اتفاق  حدیث شناسان!

۰ نظر موافقین ۱ مخالفین ۰ ۲۴ تیر ۰۲ ، ۱۰:۴۶
محمدرضا زارع

6-   :بستن  راه  استدلال  

این  مغالطه  که  خود  اقسامی  دارد   تلاش  می  ،کند  تا  از  طرق  مختلفی  مانند تحقیر   تمسخر،  برچسب  زدن  و  مانند  آن  جلوی  استدلال  و  بحث  علمی  را  بگیرد  و  به  جای  پراختن  و  بررسی  دلیل  .آن  را  تحت  تاثیر  امور  مذکور  قرار  دهد  نمونه  اول:  تحقیر  فرد  یا  رای؛  ابن  تیمیّه  به  راحتی  تمام  احادیث   ومناقب  امیرالمؤمنین  (ع)را  انکار  کرده  و  مرتب  از  عباراتی  چون  «دروغ است» ،   «به  اتفاق  علما  دروغ است»  «   وبی  خردان  آن  ها   رانقل  می کنند»   استفاده  می  کند.  همچنین  در  مورد  موضوعی  که  بین  محدّثان  به  حدیث  «یوم الدار»    مشهور  است  و  در ذیل  آیه  «ْوَأَنْذِر  َعَشیرَتَک  َاْ  لَقْرَبین  »/(شعراء214)  بحث  می  شود  می  گوید:  این  حدیث  نزد  حدیث  شناسان  دروغی  بیش  نیست   وهیچ  عالم  حدیث  شناسی  نیست  مگر  این  که  می  داند  که  آن  دروغ   وجعلی است.    ،(ابن تیمیه  1382ق،  ج9 :229)   ،بنابراین   یاتمام  علمای  اهل  سنّت  که  می  دانسته  اند  این  حدیث  دروغ   وجعلی  است   ودر  عین  حال  آن   رادر  کتاب  های  خود  نقل  کرده  اند  فاسق  می  باشند یا   و  این  که  تمامی  آنان  عالم   وحدیث  شناس  نبوده   اند و   دروغگو  و  بیخرد!هستند  نمونه  دوم:  مسموم  کردن  سرچشمه(با  برچسب  زدن)؛  ابن  تیمیه   محدثانی  را  که  حدیثی   لف  نظر  او نقل  می  کنند  برچسب  کفر  و  انحراف  می  زند.  وی  حاکم  نیشابورى  محدث  سنی  بزرگ  تاریخ  حدیث  را  بخاطر  نقل  «حدیث  طیر  »به  تشیّع  و  راویان  «حدیث  مدینة العلم»    رابه  عوامل  زندقه ا   وثبات  زندقه  و   اوپیروانش  متهم  می کند.    ،(کنتوری1386:ش ج13:  35 ج   ؛15  :224  )  آن  چنان  که  پیدایش  شیعه  را  به  عبدا  اللُّهِ  بن  سبا یهودی  نسبت  می  دهد  و  اعتقاد  به  امامت  اهل  بیت  را  از  آموزه  های  یهود  معرفی  می   ،کند.(  ابن  تیمیه1382ق: ج1  : 2و9 )    نمونه  سوم:  تله  گذاری(مدح  موافقان)  مغالطه  بار  ارزشی  کلمه؛  ابن  تیمیه  بر   لف  مورد  قبلی  نسبت به  طرفداران  مطالب  مورد  نظرش  به  جای  دروغگو  یا  جاهل  از  تعابیر  مثبتی  همچون  موثق  و  عالم  بهره  می  :گیرد  تعدادی  از  اهل  علم  صحت  جمله  «   وعترتى   وانهما  لن  یفترقا  حتى  یردا  على الحوض»   را  انکار  کرده  .اند   ،(کنتوری1386:ش ج16:  616)    نمونه  چهارم:  توهین  و  تمسخر؛  ابن  تیمیه  در  نقد  بر  کتاب   لمه  ابن  مطهّر حلّی-    عالم  معاصر  شیعی زمان خود-    ضمن  اینکه  او  را  به  تمسخر  و  توهین«ابن  منجّس  »خطاب  می   کند  به  شخصیت  وی  چنین  توهین روا  می   :دارد«وی  اهل  جبت   وطاغوت   ونفاق   ونجاست   و  .کدورت  است(  ،ابن  تیمیه1382ق:  ج1 ،154)

۰ نظر موافقین ۱ مخالفین ۰ ۲۴ تیر ۰۲ ، ۱۰:۰۱
محمدرضا زارع

4-   :مغالطه  تکرار   صرف  تکرار  یک  نظریه  و دیدگاه-   با  این  که  دلیل  نداشته باشد-   می   تواند  در پذیرش   مخاطب  تاثیرگذار  باشد.  زمانی  که  فردی  بخواهد  نظر  خودش  را  به  خواننده  تحمیل  کند  و  به  او  بقبولانند به  این  مغالطه  دست  می  زند  به  این  نحو  که  بارها  و  بارها  آن  جمله  را  تکرار  می   کند.  ابن  تیمیه  نیز  از  این روش  .برای  به  کرسی  نشاندن  نظرات  خاص  خود  بهره  جسته  است  اگرچه  دلیل  محکمی  برای  آن  ارائه  نداده  است   نمونه  اول:  وی  بارها  به  این  مطلب  اشاره  کرده  که  پیامبر  به  اطاعت  از  حاکم  و  ولی  امر  و  لزوم  تبعیت از   جماعت  تاکید  کرده  است.  لذا  هر  جا  که  در  مقابل  استدلال  و  عقاید  شیعه  در  باب   ولایت  و   خلافت محکوم  می   شود  و  سخنی  در  دفاع  ندارد  به  جای  پاسخ  به  همان  مطلب  تکراری  مذکور  تمسک  جسته  و  دائماً تکرار  می   کند  که  حتی  اگر  ابوبکر  و  عمر  در  این  موضوع  ستم  کردند  و  دست  به  کارهای  ناشایست  زدند  در  عین حال  همان  گونه  که  گ  ،فته  شد  اطاعت  از  آن  دو  و  صبر  بر  ستمشان  بر  هر  مسلمانی  واجب  است.  (حسینی  می لنی  1428:ق  2  ج :81)   نمونه  دوم:  مطلب  دیگری  که  بسیار  تکرار  کرده  اینکه  جنگ  های  سه   گانه  علی  در  ایام   لفتش  از  روی هوس   ،بوده  و  مسلمانان  زیادی  رابه  کشتن  داده  است.(ابن  تیمیه1382ق:ج2  :232-235وص232؛  ج9  ،236  و359؛  ج0،ص452؛  ج8  :326و331)

5-   :مغالطه  تفسیر  نادرست  یا  به  تفسیر  به  رأی  هنگامی  که  با  حقیقتی  روبرو  می  شویم  که  نمی  توانیم  اصل  آن  را  انکار  کنیم   لش  می  کنیم  که  معنای  آن  موضوع  را  آن  طور  که  می   خواهیم  و  به  نفع  و  رأی  ماست تغییر   دهیم  در  دام  این  مغلطه افتاده ایم  نمونه  اول:  در  حدیث  معروف  ،منزلت  پیامبر(ص)  به  علی(ع)  فرموده  است  :«َانت  منّی  بمنزلة  َهارون  من  موسی  الّا  ُاَنَّه   النَبِی  بَعدی  »تو  نسبت  به  من  مانند  هارون  نسبت  به  موسی  هستی  .دلالت  حدیث  بر  وزارت   وخلافت  علی   ازپیامبر  روشن  است  چنانکه  هارون  هم  در  زمان  حیات  موسی  طبق  آیات  قرآن  وزیر  ،و  مشاور  او  نیز  در  زمان  غیبت  موسی  جانشین  وی  به  حساب  می  /آمد (فرقان5 )   اما  ابن  تیمیه   این  حدیث  را  چنین تفسیر  می  کند«  :در  این  حدیث  هیچ  مزیتی  برای  علی  نیست   ودر  آن  اشاره  ای  به  استخلاف   وجانشینی  ،او  نشده پیامبر  فقط  خواسته  بگوید  که   باعلی  اُنس  دارد   ومنظور  دیگری  نداشته  .است  »  ،(ابن  تیمیه1382ق:  ج8 : 260)

۰ نظر موافقین ۱ مخالفین ۰ ۲۴ تیر ۰۲ ، ۰۸:۵۹
محمدرضا زارع

3-   مغالطه  نقل  قول  ناقص  یا  تحریف:  

هنگامی  که  جمله   ای  یا  نقل  قول  یا  مطلبی  به  صورت  ناقص آورده  شود   و  برخی  از  آن  حذف  گردد  و  یا  در  معنای  آن  مطلب  تحریفی  صورت  گیرد  و  به  صورتی  مخالف معنای  اصلی  معنا  گردد  این  مغالطه  صورت  گرفته  است.  گاهی  ابن  تیمیه  در  برخورد   با،احادیث  کُل  روایت  را  می  شناسد  اما  تنها  قسمتی  از  آن  را  ذکر  می  کند  که  به  نفع  اوست   وهر  جا  که  موافق  میل  ،نباشد  حذف  می  .کند  :نمونه  اول   وی  در  مواجهه  باحدیث  غدیر  خم،  ابتدای  آن  را  که  مؤیّد   ولایت  علی(ع)  می  باشد  حذف  می  کند  اما  قسمت  پایانی  آن  را  می   .آورد  ،(کثیری1418 :ق944)   نمونه  دوم:  ابن  تیمیه  در  راستای  د  فاع   ازیزید  به  تقطیع  زیر  دست  می  زند:  وی  ذیل  حدیثی   از  احمدبن  حنبل  درباره  یزید  بن  معاویه  چنین  می  نویسد«  :یزید  اعمال  زشتی  انجام  داد  مثل  حمله  به  ،مدینه  اما   ازامام  احمد  پرسیدند   :آیا  حدیث  یزید   رانمی  نویسی؟  گفت  :   اوکرامتی  ،ندارد  زیرا  مگر  نبود  که   بامردم  مدینه  در   «واقعه  حرّه   »کرد  آنچه   رانباید؟  به  احمد  گفتند  :بعضی  مردم  یزید   رادوست  دارند  .گفت  :آیا  کسی  که  ایمان  به  خدا   وروز  جزا  ،دارد  می  تواند  یزید   رادوست  داشته  باشد؟  سپس  ِپسر  احمد  به  پدر  گفت   :پس  چرا  یزید   رالعن  نمی  کنی؟  احمد  گفت  :   تابه  حال  دیده  ای  پدرت  کسی  را  لعن  کند  (  ،بدری2335  :م136)  در  اینجا  ابن  تیمیه   بانوشتن  کلمه  «انتهی  »یعنی  «پایان  »به  خواننده  القاء  می  کند  که  روایت  تمام  شده   ونتیجه  اش  این  است  که  احمد  حنبل  هم  یزید   رالعن  نمی  کند  .سپس  می  گوید«  :مذهب  اهل  سنّت   وجماعت  این  است  کهبه  مجرّد  گناهان  نباید  اهل  قبله   راتکفیر  کرد»،  ادامه  حدیث  احمد  بن  حنبل  که  ابن  تیمیه  بخش  آخر  آن  را  حذف  کرده  چنین  است  «  :احمد  گفت   :چطور  لعنت  نشود  کسی  که  خدای  تعالی  را   اولعنت  کرده؟  گفتند  :  خدا  کجا  یزید   رالعنت  کرده؟  احمد  اظهار  داشت  :طبق  آیه  «فَهَل  عَسَیتُم  ْاِن  تَولّیتُم  ْأَن  تُفْسِدوا  فی  ِا  لرض  ...  اولئک  َالّذین  ُلَعَنَهُم  ُاللّه  (  »/محمد22   و23  )زیرا  فساد  بالاتر   ازقتل  است  (  ،عبدالحمید1414 :ق306)    نمونه  سوم:  وی  همچنین  با  طرح  و  تحریف  حدیث«قسطنطنیه  »می  خواهد  یزید  رااز گناهانش  تبرئه  کند  و  می گوید:   در  صحیح  بخاری  آمده پیامبر(ص)   فرموده  :"ُاوّل  ٍجیش  یَغزوا  القُسطنطنیة  ٌمغفور لهم"    ویزید  که  فرمانده  این  سپاه  ،بوده  پس  تمام  گناهانش  بخشیده  شده است» .    ،(ابن  تیمیه1382ق: ج4 :   320   و345  این  در  حالی  است  که  حدیثی  که  در  صحیح  بخاری  ،آمده  این  است  که  فرمود«  :ُاوّل  ٍجیش  من  امّتی  َیَغْزون  مدینة  قیصر  مغفور لهم» .    ،(بخاری1422:ق  ج13 :98،  ح2030)   نمونه  چهارم:  شیخ   مفید  کتابی  به  نام«کتاب  المزار  »  یا«مناسک  المزار  »  نوشته  که  ابن  تیمیه  به  دروغ اسم   کتاب  را  به«مناسک  حج  المشاهد  »  تغییر  داده  و  بر  این  اساس  ادعا  کرده  شیعیان  به  حج  خانه  خدا مشرف  نمی  شوند  بلکه  حج  را  در  محل  قبور  ائمه  خویش  به  جا  می   ،آورند.  (ابن  تیمیه1382ق:  ج1  ،409)

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۲۴ تیر ۰۲ ، ۰۸:۲۳
محمدرضا زارع

2-   :مغالطه  انکار  یا  تکذیب  

بدون  دلیل   هنگامی  مطلبی  بدون  داشتن  دلیل  و  صرفاً  بخاطر  حب  و بغض  شخصی  انکار  یا  تکذیب  شود  این  مغالطه  صورت  گرفته  است.  بیشترین  مغالطه   ای  که  در  آثار  ابن  تیمیه به خصوص  بر  ضد  شیعه  دیده  می  شود  همین  روش  و  مغالطه  تکذیب  می  باشد  به  طوری  که  وی  شأن  نزول  ًتقریبا  نزدیک  به  تمام  آیات  قرآن   راکه  به  فضائل علی(  ع )   واهل  بیت  بر  می  گردد  به  روش  مذکور  انکار  می  .کند  :نمونه  اول  اینکه  آیه   لیت  «انما  ولیکم   هلل   ورسوله »   /(مائده55)  درباره  على   آمده  چیزی  جز  جعل حدیث  .توسط  دروغگویان  نیست  (همان:  ج2  :33)  همچنانکه  آیه   مودت«قل   الاسالکم  علیه  اجرا   ال  المودة  فی  القربى »/(شوری23)   درباره  خاندان  رسالت  نازل  نشده  .است  :(همان  ج2 :118)   این  در  حالى  است  که  متجاوز   ازشصت   وچهار  محدث   و،دانشمند  بر  نزول  آیه   لیت  درباره  امام  تصریح  کرده  ،اند  همچنین  بیش   ازچهل   وپنج  محدث   ودانشمند  آیه  مودت  را  درباره  اهل  بیت  نقل  کرده   ،اند. (امینی  1392:ش  ج3  :159-102)  :نمونه  دوم  معلوم  نیست  که  کفّار   ومنافقان   باعلی  دشمن  بوده  .اند   ،(ابن  تیمیه1382:ق ج0 :  491)   نمونه  سوم:  حدیث  «أنا  مدینة  العلم  وعلی بابها»   من  شهر  علم  هستم   وعلی  دروازه  آن  است  ضعیف    وسست  است،  از  همین  ،رو  در  جرگه  احادیث  دروغین  قرار  گرفته است.   :(همان ج0 :  515)   نمونه  چهارم:  در  حجة  الوداع  هیچ  سخنی   ارامامت  علی  نشده   واحدی  نقل  صحیح   یاضعیف  در  این  باره  نکرده  است  .  ،(کنتوری1386:ش ج16:  624)   نمونه  پنجم:  روایتی  که  از  رسول  اللُّه  نقل  شده  که  :«علی  مع  الحق  و  الحق  مع  علی  یدور  معه  »  قطعاً دروغ  .محض  است  و  پیامبر  منزّه  از  آن  است   ،(ابن  تیمیه1382:ق ج4 :  228-   294  ،؛  حسینی  می  لنی1428 :ق   2 ج00)   نمونه  ششم:  تمام  روایات  مربوط  به  ماجرای  دشمنی  ابوبکر  و  عمر   بافاطمه   ونماز   ودفن  فاطمه  در  شب  همگی  کذب  است   واگر  صحیح  باشد  قدح  است  .  ،(حسینی  می  لنی1428:ق 2  ج :06)

۰ نظر موافقین ۱ مخالفین ۰ ۲۴ آذر ۰۱ ، ۱۹:۳۰
محمدرضا زارع

مغالطات  منطقی  در  عقاید  ضد  شیعی  ابن  تیمیه

مغالطه   یاسفسطه  کردن  در  لغت  یعنی   کلامی  که  مردمان  بدان  در  غلط   واشتباه افتند.    ،(دهخدا9733 :ش  )واژه  مغالطه  در  اصطلاح  دانشمندان  ،منطق   مغالطه قیاسی  است  مرکب  از  وهمیات  یا   ،متشابهات (مظفر  9731  :ش91  )  که  هدف  آن  اشتباهکارى  است  که «سفسطه»   نیز  نامیده  مى شود.   دانستن  ّفن  مغالطه  نظیر  شناختن  آفات   ومیکروب  ها  و  سموم  می  باشد  که   ازآن  جهت  لازم  است   تاانسان   ازآنها  احتراز  جوید   یااگر  کسى  خواست  او  را  فریب  داده   ومسموم  کند  فریب  نخورد یا   و  اگر  کسى  مسموم  شده  باشد  بتواند  او  را  معالجه  کند  .،(مطهرى  9733:ش   3 ج921)   کتاب  های  منطق  به  طور   لسیک  مغالطه  را  در  یک  تقسیم  کلی   بردو  قسم  معرفی  می کنند:   مغالطه  لفظى  و  مغالطه  معنوى؛  فساد  آن  نیز  از   یاجهت  ماده  یا   وصورت   یاهر   دواست.  در  عین  حال   این  دو  قسم  از مغالطه  به  لحاظ  کاربردی  اقسام  زیاد  و  متنوعی  را  تحت  شمول  قرار  می  دهد  که  امروزه  به  نام   های  مختلفی  در بخشمغالطات  کتاب  های  منطقی  یا  نوشته  هایی  تحت  عنوان  تفکر  نقدی  و  مانند  آن  آورده  می  ،شود. (خندان  9733  ،ش؛  فرامرز  قراملکی9731ش؛  موحد  ؛9733)ش   بنابراین  قیاس  یا  استدلالی  که  در  آن  مغالطه  صورت  گرفته  باشد  نتیجه  و  لوازم  غلطی  را  همراه  خواهد داشت  که  اعتبار  ندارد.  در  آن  قسمت  از  اندیشه  های  ابن   تیمیه  بر  ضد  مکتب  تشیع  که  مغالطه  صورت  گرفته  به نحو  ذیل  در  اقسام  مغالطات  می  .آید

1 -   مغالطه  تجاهل  به  امور  مشهور  :  هنگامی  که  شخص  نسبت  به  امور  مشهور  و  مورد  توافق  عموم  خود را  نااگاه  بداند  و  به  تعبیر  عوام  خود  را  به  راه  دیگر  زند  دچار  این  مغالطه  گشته  است.  ابن  تیمیه  برخی   ازاحادیث  معروف   راًکام  ل  ّرد  کرده  و  خود  را  در  مواجهه  با  آنها  به  تجاهل  می  .زند  نمونه  اول:  تمامی  احادیثی  که  در  برادری  مهاجران   وانصار  (حدیث  )مؤاخات   بایک  دیگر  وارد  ،شده  دروغ  است   وهیچ  گاه  ،پیامبر  علی   رابرادر  خود  قرار  نداده  است  .همه  احادیث  برادری  پیامبر   با،علی  جعلی   ودروغ است.    ،(ابن  تیمیه1382:ق ج4 :   32 ج  و5 :   01 ج   و0 :110و206)   در  حالی  که  حدیث  برادری  پیامبر  اکرم  (ص)با  امیرمؤمنان  علی(ع)  در  کتاب  های  سنن  ،تِرمذی  الطبقات  ،الکبری  المستدرک  علی  ،الصحیحین  مصابیح  ،السنّة  ،ا  لستیعاب  البدایة  ،والنهایه  الریاض  ،النضره  مشکاة  ،المصابیح ،   مناقب  الصحابه  الصواعق  المحرقه   وتاریخ  الخلفاء  تاریخ  مدینة  ،دمشق  کنز  العمّال،  سیره  ابن  ِه،شام  سیره  حلبی،  عیون  ،ا  لثر  فتح  الباری  فی  شرح  صحیح  البخاری  آمده است.   نمونه  دوم:  نازل  شدن   آیه  شریفه«َالَّذین  َیُنْفِقُون  ْأَمْوالَهُم  ِبِاللَّیْل  ِوَالنَّهار  سِرًّا َ   وًعَ  لنِیَة(»/بقره204)  کسانی  که  اموالشان   راشب   و،روز  مخفی   وآشکار  در  راه  خدا  انفاق  می کنند.   در  مورد  علی  ثابت  نشده   ودروغ است.   (همان: ج0   :228)   این  مطلب  در  صورتی  است  که  افراد  بسیاری  نازل  شدن  این  آیه   رادر  مورد  امیرالمؤمنین  (ع)  می   دانند. برخی  از  ایشان  مانند  عبدالرزاق  بن  همّام  ،صنعانی  عبد  بن  ،حُمید  ابن  ،جریر  ابن  ،منذر  ابن  ابی  ،حاتِم  ،طبرانی  ابن  ،عساکر  ،واحدی  ابونعیم  ،اصفهانی  فخر  ،رازی  ،زمخشری  محب  الدین  ،طبری  ابن  ،اثیر  سیوطی   وابن  حجر  مکی  در  آثارشان  آورده  .اند  :نمونه  سوم  تمام  مطالبی  که  درباره  رشادت  ها   وشهامت  های  علی  در  جنگ  ها   وغزوه  ها  نقل  ،شده  دروغ است.   (همان :ج8 :  60)   :نمونه  چهارم  یزید  راضى  به  کشتن  حسین  (ع)  نبود   وحتى  از  این  امر  اظهار  نارضایتى کرد.   همچنین  به  اسارت  رفتن  اهل  بیت  امام  حسین  (ع)را  انکار  کرده  :است.  (همان ج2 :   229  )  همچنین«یزید  جمیع  اشراف  مدینه   را،نکشت  کشته  ها  به  ده  هزار  نفر  ،نرسید  خون  ها  به  قبر  پیامبر  (ص)  ،نرسید  قتلى  در  مسجد  النبى  واقع  نشد(  ».:همان ج4 :  505)   در  حالى  که  مورخین  شیعه   وسنّى  از  طبری  گرفته  تا  ابن  اثیر  تمام  این  موضوعات  را  به  طور  صریح  نقل  کرده اند.

۰ نظر موافقین ۱ مخالفین ۰ ۲۴ آذر ۰۱ ، ۱۵:۱۵
محمدرضا زارع

مبنای ابن  تیمیه  در  دشمنی  با  اهل  بیت  و  ضدیت  با  شیعه  ریشه  افراطی  گری  

مبانى  فکرى  ابن  تیمیه   رامی  توان  در  چهار  بخش   خلاصه کرد:  الف-   حمل  صفات  خبرى  خدا   برمعانى  لغوى   وظاهری ب-   کاستن   ازمقامات  پیامبر  اس  لم  صلى   هلل  علیه   وآله ج-   انکار  فضائل  اهل   بیت  و  به  خصوص  حضرت)امیر(ع    دمخالفت   بامذاهب  چهار  گانه  اهل  سنت  بخش  سوم   ازمبانى  فکرى  را   اوانکار  فضائل  مسلم  اهل  بیت  عصمت   وطهارت  که  در  صحاح   ومسانید  اهل  سنت  وارد  ،شده  تشکیل  می  .دهد  وى  در  کتاب  خود  به «   ناممنهاج  السنة »   احادیث  صحیحى   راکه  مربوط  به  مناقب على(ع)   وخاندان  ،اوست  بدون  ارائه  ،مدرکى  انکار  مى  نماید   وهمه   رامجعول  اع لام  می  ،کند  فضائلى  که  دهها  حافظ   وحاکم   ازمحدثان  آنرا  نقل  کرده   وبه  صحت  آنها  تصریح  کرده اند.   ابن  تیمیه  به  سبب  همین  تعصب  حدیث  غدیر  از   راصحاح  خارج  کرده    ،است.  (کنتوری1386ش: ج   9 :41)   این  نوع  نقدها   و،ردها   لوه   براینکه  حاکى   ازعدم  مقالت  در  انتقاد  ،است  خالى   ازیک  نوع  دشمنى  باطنى  با  خاندان  پیامبر  نمى  باشد  زیرا  با   اوگشودن  این  ،باب  زحمات  احمد  بن  حنبل   رادر  تثبیت  فضائل  امام على(ع ) به  هدر  داد .   تاپیش   ازاحمد  بن  حنبل  (متوفی241ق)  خلیفه  راشد  بودن  امام  در  میان  محدثان  اهل  سنت  جا  نیفتاده  بود   ودر  این  قضیه  موافق   ومخالف  وجود  ،داشت   اوبود  که  على   راًرسما  خلیفه  چهارم   ازخلفاى  راشد  اعلام  کرد  با   وزحمات  فراوان  توانست  مساله   «تربیع   لفت »   راتثبیت  کند  از   واین  طریق   باناصبى  ،گرى  سخت  مبارزه  نمود   وکتاب  «مناقب  الصحابه »   او  بهترین  گواه  بر  این  مطلب  است«  .حمصى  »مى  گوید  وقتى

مساله  «تربیع »    ازجانب  احمد  بن  حنبل  اعالم  ،شد  به  حضور   اورفته   و،گفتم  کار  ،شما  طعن  بر  طلحه   وزبیر  ،است   اوصورت  درهم  کشید  وگفت:   من  چه  کار   باآنان  دارم؟  آنگاه  سخنى   ازعبد  الله  بن  عمر  نقل  ،کردم  او  در  پاسخ گفت:   عمر  بهتر   ازفرزندش  ،است   اوعلى   راعضو  شوراى  شش  نفره  قرار  داد   وعلى  نیز  خود   راامیر  مؤمنان  معرفى  ،کرد  حا لا  من  ،بگویم  على  امیر  مؤمنان  نیست؟  (ابن  ابی   ،یعلی1410:ق ج1  :363)   دانشمندان  بسیاری   ازاهل  سنت  ـ  شیخ  کمال  الحوت  در  الدرر  ،الکامنة ج1 ،   ص153،  ابن  حجر  هیثمى  در  الفتاوى  ،الحدیثیة  ص114،  عبداللُّه  غمارى   الحاوى  در  سیرة  ،الطحاوى  ص29،  حسن  بن  على  سقّاف  در   الرسائل  ،الغماریة  ص123   و121،  عبداللُّه  حبشى  در   التوفیق  الربّانى  فی  ّالرد  على  ابن  ،تیمیه  ص85،  ناصر  الدین  البانى  در  سلسلة   لحادیث  ،الصحیحة  رقم  حدیث  2223   وابن  حجر  عسق  لنى  در   لسان  ،المیزان   9  ج  ص  316  و323-    بردشمنی  ابن  تیمیه   باعلی(ع)  در  آثارشان  تصریح  کرده  .اند   ،(ر.ک:  اخوان  مقدم1383 :ش  83 -   114)  از  این  رو،  به  سبب  روایت  مشهوری  که  عموم  علمای  شیعه  و  سنی  از  رسول  خدا(ص)  نقل  کرده  اند  که  مى  فرماید  :«یا علی   ل  یبغضک  إلّا  منافق  »اى  على  کسى  تو   رادشمن  ،ندارد  مگر  آنکه   اومنافق  .است   ،(ابن  حنبل2711:ق ج2 :   283  و19  ؛نسائی،  بی  ،تا،  احمد  بن  علی   بی،تا  ج3 :224)   ابن   تیمیه را  منافق  دانسته  .اند  ابن   تیمیه  ادعاها  و  نظریات  خویش  را  بر  ضد  مکتب  اهل  بیت  و  ائمه  شیعه(ع)  در  کتاب«منهاج  السنة  النبویة  فی  نقض   لم  الشیعة  والقدریة»   آورده،  او  این  کتاب  بزرگ   ومفصّل   رادر  نقض   وّرد  کتاب  علّامه  حلی  به  نام  «منهاج  الکرامة  فی  اثبات   لمامة  »نگاشته  است.  به  گفته  ابن   ،حجر  این  کتاب  در  زمان  حیات   اوبه  عنوان  «الردّ  علی  الرافضی  »مشهور   بود.  آنچه  مهم  است  اینکه  دیدگاههای  وی  در  این  کتاب  با  مغالطات  مختلف و   زیادی  همراه  بوده  و  اندیشه  و  نظری  که  مغالطه  باشد  به  لحاظ  منطقی  و  عقلی  قابل  پذیرش  نیست. استخراج   و  پدیدار  سازی  و  بازخوانی  مغالطات  منطقی  به  کار  گرفته  شده  در  این  کتاب،  ما  را  با  آراء  و  عقاید  اشتباه و  غیرمنطقی  او  و  در  نتیجه  پیروان  امروز  او  در  جریان  افراطی  گری  بیش  از  پیش  آشنا  می سازد

۰ نظر موافقین ۱ مخالفین ۰ ۲۴ آذر ۰۱ ، ۱۴:۲۰
محمدرضا زارع

مغالطات  ابن  تیمیه  زمینه  ساز  بروز  افراطی  گری  بر  ضد  تشیّع                                                                                                                                                                                                                         چکیده

ابن تیمیه  اصلی  ترین  و  مؤثرترین  نظریه  پرداز  جریان  های  افراطی  گری  در  جهان  اسلام  شناخته  می   شود  که خود  را  سلفیه  می  نامند.  شیوه  و  مبنای  اساسی  او  در  طرح  مطالب  و  مباحث  سبب  و  زمینه  ساز  ایجاد  جریان  های  مختلف  افراطی  و  خشونت  طلب  در  سده   های  اخیر  در  جهان  اس  لم  گردید  که  جملگی  خود  را وامدار  اندیشه  های  او  می  دانند.  از  این  رو،  می  توان  ابن  تیمیه  را  پدر  معنوی  و  نظریه  پرداز  وجود  جریان   های افراطی  معاصر  برشمرد.  عمده  ترین  کار  ابن  تیمیه  تالیف  آثار  و  طرح  اشکالات  و  نقدهای  تند  خصومت   آمیز  بر ضد  مذاهب  و  افراد  و  نظریات  رایج  و  متعارف  جامع.ه  اسلامی  بود  این  مقاله  با  مروری  به  نقدهای  ابن   تیمیه  به  مذهب  تشیع  و  مقام  اهل  بیت(ع)  به  پدیدار  سازی  مغالطات وی  در  این  موضوع  می  پردازد.  انتقادات  و  اشکا  لت  ابن   تیمیه  بر  ضد  مذهب  و  باورهای  شیعه  عمدتاً  بر پایه  مغالطات  فراوانی  استوار  گشته  است  که  بازخوانی  آن   ها  و  کشف  اشتباهات  مبنایی  یا  روشی  و  منطقی  او روشی  موثر  در  کاهش  افراطی  .گری  و  بازگشت  به  جریان  اعتدال  در  جهان  اسلام  خواهد  شد  کلید  واژه  :ها  ابن  تیمیه  و  شیعه،  مغالطات  ابن  تیمیه،  نظریه  پرداز  افراطی  )گری،  انکار  فضایل  اهل  بیت(ع  مقدمه  سلفی  گری   ازقرن  چهارم  توسط  حنابله  ظهور  کرد   وبه  معنای  اعتقاد  به  آموزه  های  احمد  بن  حنبل  گرفته  شد   وسپس  به  صورت  یک  جریان  فکری  توسط  ابن  تیمیّه  حرّانی  در  قرن  هفتم  مطرح  گردید   وبعد  به  شکل  جریان   وفرقه  اجتماعی   وسیاسی   وامنیتی  در  قرن  دوازدهم  هجرى  در  شبه  جزیره  ،عربستان  توسط  محمد  بن  عبدالوهاب  ارائه گردید.    با  گذشت  زمان  تفکرات  اهل  حدیث  و  عقاید  سلفیه  و  اتهام  به  تکفیر مخالفان  منجربه  ظهور  پدیده  و  جریانی  تندرو  در  جهان  اسلام  تحت  عنوان  تکفیر  .گرایی  گردید  روند  تبدیل  شدن  ایده  تکفیر  به  عقیده   وسپس  تبدیل  سازی  عقاید  به  رفتار  عمل  گرایانه  در  تاریخ  تفکرات  اسلامی  سیر  تکاملی  داشته  است.  اندیشه  های  فقهی   وکلامی  احمد  بن  حنبل   واندیشه  های  ایدئولوژیکی  ابن  تیمیه   واندیشه  های سیاسی-   امنیتی  محمد  بن  عبدالوهاب   ورفتار  نظامی  گری  محمد  بن  سعود   وحمایت  های  امپراطوری  بریتانیا  در  قرن  بیستم  در  این  سیر  تکاملی  نقش  به  سزایی داشتند.   در  این  میان  نقش  ابن  تیمیه  در  نظریه  پردازی  برای  افکار  سلفیه  و  اهل  حدیث  و  تبدیل  اندیشه  های  خام  آن  ها  به  مجموعه  ای  از  عقاید  و  آموزه   هایی  که  مقبول  جامعه  سنتی  و  تندرو  اهل  سنت  قرار  گیرد  نقشی اساسی   است.  به  همین  دلیل  است  کهدیدگاه  های  ابن  تیمیه  در  روزگار  معاصر  نیز   ازطرف  افراد   وحرکت  های  بسیاری  مورد  پذیرش  قرار  می  گیرند  زیرا  نخستین   وصحیح  ترین  منابع  در  رابطه   بااندیشه  های  اسلامی  در  ،کتاب  سنّت   ونظرات  سلف  صالحین  محسوب  می شوند.    علت  این  موضوع  آن  است  که  تاکید  ابن  تیمیه  بر  پیروی  از مذهب  سلف  او  را  رهبر  سلفیه  نامیده  است  به   طوری  که  پیروان  این  جریان  چنین  معتقدند  که:  برای  مسلمانان به  .منظور  وصول  به  مذهب  سلف  صالح  راهی  جز  پیروی  از  مکتب  ابن  تیمیه  وجود  ندارد  »  ،(مقبول احمد  1419  :ق993)  از  این  رو،  برای  شناخت  اساسی  و  بیشتر  با  جریان   های  افراطی  روزگار  ما  در  دنیای  اسلام باید  به  شناخت  ابن  تیمیه  و  اندیشه  های  او  پرداخت  چرا  که  او  به  عنوان  نظریه  پرداز  اصلی  مبانی  و  پایه   های نظری  این  مکاتب  و  جریان  های  نو  ظهور  به  شمار  می  رود.  آشنایی  و  شناخت  منش  افراطی  گری  سلفی   ها  و به  خصوص  شناخت  افکار  و  عقاید  وهابیان  در  گرو  شناخت  ابن  تیمیه   وآراء   وعقاید  اواست.   بنابراین  هر  چه  هست  در  آراء  و  اندیشه  های  ابن  تیمیه  است؛  اگر  افراطی   گری  امروز  دچار  اشتباهات  بزرگ و  تندروی   های  غیرانسانی  شده  باید  منشاء  نظری  آن  سر  خط  اشتباه  به  او  داده  باشد.  لذا  ضروری  است  که امروز  باید  بیش  از  گذشته  اشتباهات  و  مغالطاتی  را  که  ابن  تیمیه  در اندیش  هاش  به  خصوص  آنچه  باعث  افراطی  گری  .بر  ضد  مذهب  تشیع  گشته  است  را  آشکار  ساخت

ابن  تیمیه  ابو  العباس  ّتقی  الدّین  احمد  ابن  عبدالحلیم  ابن  مجدالدّین  عبدالسّ  لم  حرّانی  مشهور  به  ابن  تیمیه  در  دهم  ربیع   لول  سال  991  هجری  قمری  در  شهر  «حرّان »   ودر  خانواده  ای  حنبلی  مذهب  زاده  شد  .پدرش  منصب  تدریس   وقضاوت   ومنبر  داشت   و  اصالتاً  عراقی  بود  که  سالها  پیش  به  علت  حمله  مغول  به  بغداد  از آن  سرزمین  به  شام  نقل  مکان  کرده  بود.  در  وجه   تسمیه  ابن  تیمیه  به  نام  تیمیه  گفته  اند    کهپدر   یاجد  مادری   وی   در  سفر  حج   در  تَیْماء  دخترک   زیبایی   دید   وهنگامی   که از سفر    به وطن   بازگشت ،   دختر  نوزاد  خویش   را  شبیه     آندختر  تیمایی   یافت ،   پس   اورا تیمیه   نامید .   ازاین   رو  فرزندان     آندختر    به ابن  تیمیه   معروف  شدند.   (ابن  خلکان   ،1390ق: ج۴ :  ۸۳۳)   ابن  تیمیه  به  مدارس  «حنابله  »فرستاده  شد  تا  عقاید  و  فقه  حنبلى  را  فرا گیرد.   پس   از  تحصیل  و شکوفایی  .علمی  به  عنوان  شیخ   لس  لم  ملقب  گردید  ابن  ًتیمیه  عمدتا  سخنان  شگفت  و  نظریات  جنجالی م  ی  داد و  معمو  لً  تمرکزش  بر  انتقادات  شدید  به  مذاهب   مختلف  و  نگارش  کتاب  و  آثار  متعدد  در  این  باب  بود.  به مرور  افکار  و  نظریات  خاصی  که  مخال  ف  با  تفکرات  رایج  اسلامی  بود  به  نام  او  شناخته  شده  و  شکل  یک مکتب  نظری  منحصر  به  فرد  را  گرفت  و  لذا  به  همین  سبب  بارها  علمای  اهل  سنت  در  ممالک  مختلف  اسلامی  او  باگفتگو  و  مناظره   کرده   واو  محکوم  شناخته  شده  و  به  زندان  می  افتاد  .این  صحنه  ها  تکرار  شد   وبا  لخره  در ّسن  90  سالگی  در  آخرین  زندان  خود ،   به  دلیل  بیماری  درگذشت .   لیکن  مجاد  لت   وواکنش  های  رایج  ابن  تیمیه  در  موضوع  اصلاح   وتبلیغ  دینی  در  عصر  ،خود  عدم  قناعت  به  مکالمه   یانوشتار  صرف   ومجادله  عملی   در  کنار  مجادله   نوشتاری   وگفتاری   بامرکزیت  دیدگاه  های  ،اصحاب  تابعین   وِصالحان  سلف  متشکّل   ازتابعی  ،تابعین  همچنین  جدال   بابدعتها   وتقلید  از  جمله  عوامل  اساسی  ماندگاری   وتأثیر  گسترده  افکارش  در  دنیای  اسلام   راتشکیل  می  دهند  .منش  سلفی  گری ابن   تیمیه   ازیک  سو  باعث  شده  تفکرات  دینی  اش  حالتی  ایستا  بیابند   ومحدود  به  جغرافیا   وتاریخ  مشخصی  شوند  از   ودیگر  سو  سبب  شده  مفهوم  بدعت  تبدیل  به  مفهومی  عمومی  شود   وروند  مجادله   بابدعت  شدّت  یابد  .مجاد  لت  او   بابدعتها   وخرافات   ازمیان  انواع  عواملی  که  به  اعتقادات  توحیدی  آسیب  می  ،رسانند  دقّت  بسیاری   ازعلما  و  جریانات  اسلامی   راجلب  نموده است.

۰ نظر موافقین ۱ مخالفین ۰ ۲۴ آذر ۰۱ ، ۱۲:۵۵
محمدرضا زارع

4  )نقش  عقل  در  معرفت  دینی

 عقل  چراغ  فهم  و  استنباط  است.  بدون  آن،  بهره  گیری  از  کتاب   و  سنت  ممکن  نیست.  حتی  کسانی  که در   شمارش  منابع  معرفت  دینی  نامی  از  عقل  به  میان  نمیآورند،  در  این  نکته  تردیدی  ندارند  که  بهره  گیری از   کتاب  و  سنت  فقط  در  پرتو  راهنمایی  عقل  امکانپذیر  است؛  لذا  در  اندیشه  شیعی  عقل  در  کنار  دیگر منابع  دینی(قرآن،  سنت  و  اجماع)  حجت  بوده  و  یکی  از  منابع  چهارگانه  استنباط  می،باشد.(مشکینی1419  ،230-   236  ،؛  مظفر1303 ،  1  ،210   و218  ،؛  هاشمی  شاهرودی1429  ،3 ،333)   قرآن  کریم  در  آیات  بسیاری  انسانها  را  به  تدبر  و  تفکر  و  تفقه  فرامی :خواند«   ٌکِتاب  ُأَنْزَلْناه  َإِلَیْک  ٌمُبارَک  لِیَدُّبُّرُوا  ِآیاتِه َ   وَلِیَتَذَکُّر  أُولُوا  الْأَلْباب  (»  /ص26 )؛«  َ   أفَ  ال  َیَنْظُرُون  إِلَى  ِالْإِبِل  َکَیْف  ْخُلِقَت َ   وإِلَى  ِالسُّماء  َکَیْف  ْرُفِعَت َ   وإِلَى  ِالْجِبال  َکَیْف  ْنُصِبَت(» /الغاشیه10-  16)    همچنین  در  آیات  دیگری  بی  اعتنایان  به  این  موهبت  الهی  را  توبیخ  و  سرزنش  کرده  و  حتی  کسانی  را  که از  .عقل  خود  بهره  نمی  برند  را  پست  ترین  جنبدگان  خوانده  است  «ُّإِن  ُّشَر  ِّالدُّوَاب  َعِنْد  ِاللُّه  ِّالصِّم  ُالْبُکْم  َالُّذِین  ال  َیَعْقِلُون  ..(». /انفال22)    قرآن  کریم  پیروی  کورکورانه  و  ناروا  از  گذشتگان  و  بزرگان  جامعه  را  به  شدت  نکوهش  کرده  و  عامل گمراهی  :عده  ای  میشمارد«وَ  إِذَا  فَعَلُواْ  فَاحِشَةً  قَالُواْ  وَجَدْنَا  عَلَیهْا  ءَابَاءَنَا  وَ  اللُّهُ  أَمَرَنَا  بهِا   ْقُل  ُّإِن  َاللُّه   لَاُیَأْمُر  ِبِالْفَحْشَاء َ  أ  َتَقُولُون  َعَلى  ِاللُّه  مَا   لَاَتَعْلَمُون(» /اعراف28)؛« َ   وقالُوا  رَبُّنا  إِنُّا  أَطَعْنا  سادَتَنا َ   وکُبَراءَنا  فَأَضَلِّونَا  السُّبِی  ال(» /احزاب 90)    قرآن  کریم،  به  جای  اینکه  آدمیان  را  به  تعبد  محض  و  پذیرش  بی  دلیل  عقاید  دینی  فرابخواند،  خود  به اقامه  دلیل  عقلی پرداخته«   ْلَو  َکان  فِیهِما  ٌآلِهَة  إِلُّا  ُاللُّه  لَفَسَدَتا  َفَسُبْحان  ِاللُّه  ِّرَب  ِالْعَرْش  عَمُّا  یَصِفُون  (»  /انبیاء22 )و   یادآوری  میکند  که  یکی  از  اصلی  ترین  گناهانی  که  اسباب  دوزخی  شدن  انسان  را  فراهم  میآورد  سرپیچی از   :رهنمودهای  عقل  است،  وعلت  افسوس  و  حسرت  دوزخیان  را  چنین  گزارش میکند«   َ   وقالُوا  ْلَو  کُنُّا  ُنَسْمَع ْ  أَو  ُنَعْقِل   ماکُنُّا  فِی  ِأَصْحاب  السُّعِیر(» /ملک13)    اهل  بیت(ع)  نیز  عقل  را  در  مقامی  بس  وا  ال  نشانده  و  در  ستایش  از  آن،  گوی  سبقت  را  از  تمام  خرد ستایان   :ربوده  اند.  امام  کاظم(ع)  در  روایتی  ضمن  برشمردن  پاره  ای  از  ویژگی  های  عقل  و  عاق  لن  میفرماید«  خدای را بر  مردم  دو   حجت  است:  حجتی  بیرونی  و  حجتی  درونی.  حجت  برون،پیامبران  و  امامانند،  و  حجت  درون، خرد آدمیان 1   ،.(کلینی1426  ،  1 ،50)    روایت  شده  که  پایه  دین  بر  عقل  استوار  شده  است  و  خدای  را  فقط  به  این  وسیله  میتوان  شناخت.  خردمند، از  تمام  کسانی  که  از  راهی  جز  عقل،  وصال  خدا  را  میجویند،  به  او  نزدیکتر است 2   ،.(مجلسی1433 ،1  ،64)   بنابراین  می  توان  گفت  که  پیروی  از  پیشینیان  و  سران  اگر  به  این  صورت  باشد  که  انسان  عقل  و  فکر  خود را   دربست  در  اختیار  آنها  بگذارد  اینکار  نتیجه  ای  جز  عقب  گرد  و  ارتجاع  نخواهد  داشت،  چرا  که  معمو  ال نسل  های  بعد  از  نسلهای  پیشین  با  تجربه  تر  و  آگاهترند.(مکارم  شیرازی1304  ،1  ،508  )  در  واقع  حب  و  بغض ها  و  جهت  گیری  های  تعصب  آمیز،  مسیر  تفکر  عق  لنی  را  منحرف  کرده،  آن  را  از  فعالیت  درست  بازمی.دارند  نتیجه  گیری  جریان  ظاهرگرایی  و  افراط  گری  های  مذهبی  یک  جریانی  مربوط  به  دوران  صدور  و  نزول  قرآن   و  یا عصرهای   بعد  از  آن  نبوده  بلکه  این  جریان  در  طول  تاریخ  به   دلیل  گوناگون  و  به  اشکال  و  انواع  متفاوتی  ظهور  و بروز   ،یافته  است  .  امروزه  نیز  ما  شاهد  شکل  گیری  و  رونق  یافتن،  یک  جریان  اخباری  گری  نوین  در  جامعه هستیم  این  جریان  را  میتوان  به  عنوان  واکنشی  نسبت  به  دنیا  ی  مدرن  و   لش  در  جهت  زدودن  ناخالصی  های دین  دانست.  تهدیدهای  دوران  معاصر  یکی  از  عواملی  است  که  نگرش  های  نص  گرا   لش  می  کنند  با  غیریت سازی   و  حفظ  تمایز  هرچه  بیشتر  نسبت  به  آن،  هویت  خود  را  برجسته  نمایند.  درواقع  در  دوران  معاصر  با گسترش  فرهنگ  مدرنیسم  و  شیوع  گرایش  های  صوفی  گری  و  التقاطی  و  عقلگرایی،  جریان  سلفی  گری  و  اخباری گری   شدت  و  رونق  گرفته  است.  جنبش  سلفیه  نیز–  که  امروزه  بسیار  گسترش  یافته  و  طرفدان  زیادی  به  دور خود  جمع کرده-   :یک  نوع  عکس  العمل  طبیعی  در  برابر  دو  عامل  است1  )دوری  از  عصر  تشریع2  )هجوم اندیشه  های  بیرونی  و  ت  عقل  ورزیها.  درواقع  هرگاه  در  تاریخ  اسلامی  کفه  ترازو  به  طرف  عقل  گرایی  سنگینی کرده  .شاهد  گونه  ای  از  سلفیه  بوده  ایم   گروه  ها  و  جریانات  اسلامی  نظیر  القاعده  و  داعش  و  ...  که  در  سرزمین  های  اسلامی  خاورمیانه فعالیت  میکنند،  نمونه  هایی  از  جریانهای  افراط  گرایی  و  ظاهرگرا  یی  مذهبی  دوران  معاصرهستند.  هرکدام  از  این گروه   ها  با  تاکید  بر  حقانیت  روش  و  منش  خود  و  پیوند  دادن  آن  با  آیات  قرآنی  و  احادیث  نبوی،  بیش  از پیش                                                            1   )  ِعَلِیِّ  بْنُ  مُحَمُّدٍ،  عَنْ  سَهْلِ  بْنِ  زِیَادٍ،  عَنْ  مُحَمُّدِ  بْنِ  سُلَیْمَانَ،  عَنْ  عَلِیِّ  بْنِ  إِبْرَاهِیمَ،  عَنْ  عَبْد:ٍ  اللُّهِ  بْنِ  سِنَان   ،عَنْ  أَبِی  عَبْدِ  اللُّهِ  علیه  السلام   :َقَال«  ُحُجُّةُ  اللُّهِ  عَلَى  الْعِبَادِ  النُّبِیِّ،  وَ  الْحُجُّةِفِیمَا  بَیْنَ  الْعِبَادِ  وَ  بَیْنَ  اللُّه   الْعَقْل  . 2   )َرُوِیَ  عَنِ  ابْنِ  عَبُّاسٍ  أَنُّهُ  قَالَ:  أَسَاسُ  الدِّینِ  بُنِیَ  عَلَى  الْعَقْلِ  وَ  فُرِضَتِ  الْفَرَائِضُ  عَلَى  الْعَقْلِ  و  ْرَبِّنَا  یُعْرَفُ  بِالْعَقْلِ  وَ  یُتَوَسُّلُ  إِلَیْهِ  بِالْعَقْلِ  وَ  ال ُعَاقِل  ِأَقْرَبُ  إِلَى  رَبِّهِ  مِنْ  جَمِیعِ  الْمُجْتَهِدِینَ  بِغَیْرِ  عَقْلٍ  وَ  لَمِثْقَالُ  ذَرُّةٍ  مِنْ  بِرِّ  الْعَاقِلِ  أَفْضَلُ  م.ٍنْ  جِهَادِ  الْجَاهِلِ  أَلْفَ  عَام 

جهان  اس  لم  را  در  دوران  حساس  کنونی  گرفتار  تنش  ها  و  منازعات  درون  گروهی  کرده  اند،  بطوری  که در  بیشتر  کشورهای  اسلامی،  ناآرامی  و  فضای  پرالتهاب  آشوب  و  کشمش  عقیدتی  و  مذهبی  مشاهده  می .شود   بنابراین  یکی  از  ضروریات  و  وظایف  همگانی  امروزه  شناخت  بهتر  این  گروه  های  ظاهر  گرا  بوده  و   تلاش در   جهت  تصحیح  و  شفاف  سازی  اعتقادات  و  خوانش  های  اشتباه  و  افراطی  آنان  از  دین  است.  امید  که  هرکس با  اقدامی  کو.چک  در  این  زمینه   تلاش  کرده  تا  از  مخدوش  شدن  چهره  دین  و  اسلام  در  جهان  جلوگیری  شود

  

منابع  و  ماخذ به کاربرده شده درمبحث وهابیت...

1  -قرآن  کریم

     2-(آدمی  و  مرادی،  علی  وعبدا  ل1364  ):  چیستی  افراط  گرایی  در  اس  لم  سیاسی:  ریشه  های  هویتی  و کنش   رفتاری،  مجله  پژوهشهای  سیاسی  جهان  اس  لم،  شماره19  ، صص26-  56.

  3-(آقابابایی،  حسین1363  ):  حقوق  بشر  و  افراط  گرایی  دینی،  فصلنامه  پژوهش  های  روابز  بین  الملل، شماره  1  ، صص183-  239.

  4-(احمدبن  حنبل1438.):  العقیده،  دراسة  الشیخ  عبدالعزیز  عزالدین  السیروان،  دمشق:  دار  قتیبه

  5-  احمدبن  حنبل(بی  تا):  مسند  احمدبن  حنبل،  بی  جا:  بی  نا(نرم)افزار  مکتب  الشامله

  6-(استرآبادی،  محمد  امین1429.):  الفوائد  المدنیه،  قم:  جامعه  مدرسین  حوزه  علمیه  قم

  7-(انصاری،  شیخ  مرتضی1214.):  فرائد   لصول،  قم:  مجمع  الفکر   لس  لمی

 8-(ابن  تیمیه،  احمد  بن عبدالحلیم 1610.):  درء  تعارض  العقل  و  النقل،  قاهره:  مطبعه  دارالکتب

 9-ابن  (تیمیه1389.):  الفتاوی  الکبری،  بیروت:  دار  المعرفة

  10-(  ،ابن  تیمیه1413.):  زیارة  القبور  و   لستنجاد  بالقبور،  ریاض:   لدارة  العامة  للطبع  و  الترجمه

  11-.ابن  تیمیه(بی  تا):  مجموع  الفتاوی،  بی  جا:  بی  نا

  12-(ابن  حزم  الظاهری،  ابومحمد1422  ):  الفصل  فی  الملل  و   لهواء  و  :النحل،  تحقیق  یوسف  البقاعی، بیروت  .دار  احیاء  التراث  العربی

  13-(ابن  خلدون،  عبدالرحمن1413.):  تاریخ  ابن  خلدون،  بیروت:  دار  الکتب  العلمیه  

14-(ابن  کثیر  الدمشقی  ابوالفداء  اسماعیل1418.):  البدایه  النهایه،  بیروت:  دارالکتب  العلمیه

  ( 82 )  محمد  بن  مکرم  (7474):  ل  ،سان  العربتحقیق  میر  دامادى،  جمال  الدین   ،  بیروت:  دار الفکر  للطباعة  و  النشر  و التوزیع-   دار  صادر،چاپ  سوم .

  15-(البحرانی،  یوسف  بن  احمد1309.):  الحدائق  الناضره  فی  احکام  العترة  الطاهره،  نجف:  دارالکتب   اسلامی

  16-بخاری،  محمد  بن  اسماعیل:(بی  تا):  صحیح  بخاری،  بی  جا  بی  نا(نرم  افزار  مکتبة  الشامله

 17-   ،بداشتی(علی   ل2831):  نقد  مبانی  سلفیه  در  توحید،  نشریه  مقا  لت  و  بررسی  ها، شماره47،   صص 261-   236. 16-   (برقی،  احمدبن  محمدبن  خالد1301.):  المحاسن،  قم:  دارالکتب  اسلامیه،  چاپ  دوم

 18-   (برگن،  پیترال1363  ش):  اسامه بن   لدن،  ترجمه.عباسعلی  غفاری  فرد،  تهران:  اط  لعات

 19-   (برنجکار،  رضا1308.):  آشنایی  با  فرق  و  مذاهب  اسلامی،  قم:  طه

 20-   (برومند،  عباس1362«  :)جنبش  های  سیاسی  خاورمیانه  از  سلفی  گری  تا  نوسلفی  گری»  ،  مصاحبه با   کارشناسان،  کتاب  ماه  تاریخ  و  جغرافیا،  شماره185، صص4-  15)

 21-  بن   لادن،  اسامه(بی  تا):  توجیهات  تامنهجیة،  ج1، ص4   .منبر  التوحید  و  الجهاد

 22-   (البواطی،  محمد  سعید  رمضان1305  ):  سلفیه  بدعت  یا  مذهب،  ترجمه:  حسین  صابری،  مشهد: بنیاد  .پژوهشهای  اسلامی

 23-   (الجامی،  محمد  امان  بن  علی2335):  صفات   للهیه  فی  الکتاب  و  السنه  النبویه  فی  ضوء   لثبات  و  .التنزیه،  قاهره:  دارالمنهاج

 24-   (جوادی،  علی  رضا1386.):  پشت  پرده  وهابیت،  بیجا:  نشر  سنابل 25-   (جوادی  آملی،  عبدا  ل1308.):  تسنیم،  قم:  اسراء

  26-   حجازی،  محمدمحمود(1386  :)التفسیر  الواضح، بیروت:  دارالجیل.  27-   (حرعاملی،  محمد  بن  حسن1436):  تفصیل  وسائل  الشیعه  الی  تح  صیل  مسائل  الشریعه،  قم:  موسسه آل  .البیت

 28-   (حکیم  الهی،  عبدالمجید1365  ):  عقل  گرایی  و  نص  گرایی  در  تشیع(با  بررسی  تطبیقی  دیدگاه های  شیخ  صدوق  و  شیخ  مفید)،  پژوهشنامه   لم،  شماره4، صص5-  24)

29-   (حکیمی،  محمدرضا1305.):  مکتب  تفکیک،  تهران:  دفتر  نشر  فرهنگ  اس  لمی

    30-   حل(بی،  علی  اصغر1382):  تاریخ  نهضت  های دینی-   .سیاسی  معاصر،  تهران:  نشر  زوار

 31-   (حلمی،  مصطفی2335.م):  قواعد  المنهج  السلفی  فی  التفکر  الاسلامی،  بیروت،  دارالکتب  العلمیه

 32-   ،حوّی:)سعید(بی  تا   لساس  فی  التفسیر.،  بی  جا:  بی  نا

 33-   (خادمی،  نورالدین1421):  الدلیل  عندالظا.هریه،  بیروت:  دار  ابن  حزم 34-   (خرمشاهی،  بهاءالدین1394.):  تفسیر  و  تفاسیر  جدید،  تهران:  کیهان

 35-    خوئى،  ابوالقاسم  (7359  ،)بیان  در  علوم  و  مسائل  کلى  قرآن   ،  ترجمه هاشم  زاده  هریسى  و  نجمى  ، :تهران  وزارت  ارشاد  ،چاپ  اوّل .         36-   (رحمتی  و  آقازاده،  مهدی  و  محسن1363  :)  خردگرایی  و  خرد  ستیزی  افراطی  در  بوته  نقد خردباوری   معتدل  اصیل  اسلام،  مجله  پژوهش  دینی،  شماره28  ، صص138-  192.

  37-   رضائى  اصفهانى،  محمدعلی  (7359  :)درسنامه  روشها  و  گرایش  هاى  تفسیرى  قرآن   ،  قم:  مرکز جهانى  علوم  اسلامى   ،چاپ  اوّل .

  38-   (زارعی،  اسماعیل1365  ):  رویکرد  افراط  گرایی  دینی  در  گردونه  ناهم  تاریخی،  سایت  راهبرد ملی (http://nationalstrategy.ir)  41-    ،سبحانی،  جعفر1301.،  الملل  و  النحل،  قم:  مرکز  مدیریت  قم

 39-   (سبحانی،  جعفر1306):  بحوث  فی  الملل  و  النحل:  دراسه  موضوعیه  مقارنه  ل  :لمذاهب   لس  لمیه، قم  .جامعه  المدرسین  بقم  المشرفه،  موسسه  النش اسلامی

 40-   (سبحانی،  محمدتقی1304«  :)عقل  گرایی  و  نص  گرایی  در   لم  اس  لمی»  ،  نقد  و  نظر،  شماره3  ، صص 235-  232.

  41-   (سبحانی،  جعفر1363.):  بیوگرافی  ابن  تیمیه،  اصفهان:  مرکز  تحقیقات  رایانه  ای  قائمیه

 42-   سعدی،  عبدالرحمن  بن  ناصر(1438:)ق بیروت:   عالم الکتب.

  43-   (سید  مرتضی،  علم  الهدی1309  :):  الذریعه  الی  اصول  الشریعه،  تصحیح  دکتر  ابوالقاسم  گرجی، تهران  .دانتشارات  دانشگاه  تهران

 44-   (شاکر  و  محمدی  مظفری،  محمدکاظم  و  محمد  حسین1386  ):  پدیدار  شناسی  ظاهرگرایی  در فهم   قرآن،  مجله  مشکوة،  شماره139  ، صص9-  18.

 45-    شریف  کاشانی،   الحبیب   ل(بی  تا):  مستقصی  مدارک  القواعد  و  منتهی  ضوابط  الفرائد،  نقل  از  نرم افزار  .فقه  اهل  بیت

     46-  (شهامت  دهسرخی  و  حسنی،  روح   الله  و  سید  علی1364  ):  خشونت  مذهبی  در  پناه نص  گرایی(ظاهرگرایی)  در  اسلام  و  مسیحیت؛  با  تاکید  بر  سلفی  گری  اسلامی  و  بنیادگرایی  مسیحی، مجله   معرفت  ادبان،  شماره22  ، صص33-  59.

 47-   (الشهرستانی،  عبدالکریم1398.):  الملل  و  النحل،  مکتبه  الجاریة  بالسکة  الحدیدة

 48-   (صالحی  نجف  آبادی،  نعمت   ل1382.):  جهاد  در  اسلام،  تهران:  نشر  نی

 49-   صدوق،  ابوجعفر  (محمد  بن  علی  بن  بابویه1365.):  کمال  الدین  و  تمام  النعمه،  تهران:  انتشارت  اس  لمی

 50-   (همان1392.):  الخصال،  تصحیح  علی  اکبر  غفاری،  قم:  جامعه  مدرسین،  چاپ  اول

 51-   (همان1383.):  اعتقادات،  بی  تا:  بی  نا

 52-   (طباطبایی،  سید  علی1415):  ریاض  المسالک،  قم:  موسسه  انتشارت  اس  ل.می

53-   (طبرسی،  فضل  بن  حسن1438.):  مجمع  البیان،  بیروت:  دار  المعرفة 54-   (طبسی،  نجم  الدین1361.):  شناخت  وهابیت،  قم  :  دلیل  ما

 55-   (طوسی،  ابی  جعفر  محمدبن  حسن1309  :):  العده  فی  اصول  الفقه،  تحقیق  محمدرضا  انصاری  قمی، قم  .انتشارات  ستاره

 56-   (عابدی،  احمد1363):  توحید  و  .شرک  در  نگاه  شیعه  و  وهابیت،  تهران،  معشر

 57-   .عبدا  اللُّهِ  بن  احمد  بن  حنبل(بی  تا):  السنتة،  ریاض:  دار  عالم  الکتب 91-   (عبدی،حسن1362  ):  بررسی  انتقادی  روش  شناسی  مکتب  تفکیک،  آیین  حکمت،  شماره15  ، صص30-  98.

 58-   (علیپور،  مهدی1385):  اخباری  گری  به  مثابه  روش  اجتهادی(نگاهی   به  یک  پارادوکس  نما)، مجله   پژوهش  و  حوزه،  شماه20   و28  ، صص189-  219.

59-   (عیاشی،  محمدبن  مسعود1383  ):  تفسیر  العیاشی،  تصحیح  هاشم  رسولی  مح  لتی،  تهران: المطبعه  .العلمیه،  چاپ  اول

 60-   (فقیهی،  علی  اصغر1352  ):  وهابیان:  بررسی  و  تحقیق  گونه  ای  درباره  عقاید  و  تاریخ  فرقه  :وهابی، تهران  .کتابفروشی  صبا

 61-   (فیض،  مولی  محسن1346  ،):  اصول   لصلیه(به  ضمیمه  سفینه  النجاه)،  تصحیح  میر   لل  الدین ارموی  .قم:  دار  احیاء   لحیاء

 62-   فیض  کاشانى،  محمد  محسن  بن  شاه  مرتضى  (7472:):  الوافی،  اصفهان  کتابخانه  امام  أمیر  المؤمنین على  علیه  الس  لم   ،  چاپ.اول

 63-   (فیومى،  أحمد  بن  محمد4141):المصباح  المنیر  فی  غریب  الشرح  الکبیر،  قم:  موسسه  دار  الهجرة،  دوم .

   64-   قاسمی،  جمال  الدین  محمد(1368:)ق  محاسن  التأویل، بیروت:  دارالفکر.

       65-   (قدمی  جویباری  و  جلیلی  سنزیقی،  هاجر  خاتون  و  سید  هدایت4961  ):  نقد  و  ارزیابی«  ظاهرگرایی در  )فهم  قرآن(درآمدی  بر  مبانی  و  روشهای  جریان  های  ظاهرگرا»  ،  مجله  نقد  کتاب  قرآن  و  حدیث،  شماره1 ،  صص76-  441.

 66-   (قطب،  محمد4967.)نشانه  های  راه،  ترجمه  محمود  محمودی،  تهران:  احسان

 67-   کلینى،  محمد  بن  یعقوب  بن  اسحاق  (4146  ،):  کافیقم:  دار  الحدیث ،   اول .

 68-   مامقانی(،  عبدا  ل4144.):  مقباس  الهدایة  فی  علم  درایة،  بیروت:  موسسه  آل بیت   لحیاء  التراث

 69-    مجلسى،  محمد  باقر(4179،):  بحارالانوارمصحح:  جمعى  از  محققان،  بیروت:  دار  إحیاء  التراث  العربی َ.

 70-   (مدرسی  طباطبایى،  سید  حسین7477):  مقدمه  ای  بر  فقه  شیعه،ترجمه  محمد  آصف  فکرت،  م :شهد  بنیاد  پژوهش  .هاى  اسلامی 71-   .مسلم  بن  حجاج  قشیری(بی  تا)،  صحیح  مسلم،  بیروت:  دار  احیاء  التراث  العربی

 72-   (مشکینی،  علی4147.):  اصطلاحات   لصول  و  معظم  ابحاثها،  قم:  الهادی،  ششم

73-   (المظفر،  محمدرضا4967.):  اصول  الفقه،  قم:  دفتر  تیلیغات  اسلامی  حوزه  علمیه  قم

74-   (مغیه،  محمدجواد4144  ):  فقه   لامام  الصادق،  دوره7.جلدی،  قم:  موسسه  انصاریان 

 75-   (مودب،  سید  رضا4977.):  تاریخ  حدیث،  قم:  جامعة  المصطفی

 76-   (الموسوی  الجزایری،  نعمت   ل4914):   لنوارالنعمانیه.،  تبریز:  حقیقت

 77-   (الموسوی  خوانساری،  محمدباقر4967.):  روضات  الجنان،  قم:  اسماعیلیان

  78-   نجاشی،  احمد  بن  على  (4971  ،):رجال  النجاشی  قم:  مؤسسة  النشر   اسلامی  التابعه  لجامعة المدرسین  بقم  المشرفه   ،چاپ  ششم .       79-   (وکیلی،  هادی4964):  پیشگفتار:  تاریخچه  مکتب  تفکیک،  کت  اب  نقد،  شماره71   و77، صص41- 17.  

80-   (هاشمی  شاهرودی،  سید  محمود4147  ):  قم:  موسسه  دایرة  المعارف  فقه  اسلامی  بر  مذهب  اهل بیت  .علیهم  السلام 

81-   (مکارم  شیرازی،  ناصر4961.):  تفسیر  نمونه،  تهران:  دار  الکتب   السلامیه

۰ نظر موافقین ۱ مخالفین ۰ ۲۴ آذر ۰۱ ، ۱۰:۵۹
محمدرضا زارع

*تصحیح  قرائت  های  افراطی  از  دین  

 همانطور  که   لحظه  گردید،  مشخصه  بارز  جریان  اخباری  گری  اعم  از  متقدم  و  متاخر  و  مکتب  تفکیک عقل  ستیزی  و  نص  گرایی  است  و   روشن  است  که  یکی  از  پیامدهای  بارز  تفکیکِ  روش  عقلی  از  روش  نقلی  و تاکید  بر  ارزش  و  اعتبار  روش  نقلی،  ظاهرگرایی  است.  بررسی  روایات  ائمه(ع)  نشان  می  دهد  که  ایات  قرآن کریم   ،دارای  باطن  بوده  و  تعداد  بطون  آیات  در  مورادی  تا  هفت  بطن  نیز  رسیده  است.(طبرسی1438 ،1   ،  031)وی  ژگی  معنای  باطنی  آن  است  که  به  راحتی  از  ظاهر  الفاظ  به  دست  نمی  آید.  با  این  وجود، مدافعان   جریان  اخباری  گری  و  مکتب  تفکیک  هر  گونه  حمل  معنا  بر   لف  ظاهر  آن  را«تاویل  »شمرده،  مردود می-   ،دانند.(حکیمی1305  ،06)گویی  تنها  معنای  معتبر   لم  همان  معنایی  است  که  از  ظاهر  الفاظ  استفاده می-   شود.  همین  ظاهرگرایی  سبب  گردیده  تا  میرزا   مهدی  اصفهانی  با  وجود  ویژگی  هایی  که  برای  روح شمرده   ،شده،  مانند  مواجهه  با  پروردگار،  روح  را  امری  مادی  بداند.(عبدی1362 ،30-   98   ،بنقل  از  اصفهانی1393 ، 6  )    درباره  روایات  نهی  از  تفسیر  به  رای،  که  اخباریها  از  آن  نهی  از  تفکر  و  تدبر  در  متون  دینی  و  عقلگرایی را  برداشت  می  کنند؛  باید  گفت  که  آنچه  از  ائمه(ع)  در  نفی  و  طرد  اجتهاد  نقل  شده  است،  به  صورت طبیعی   ،(بخاطر  فرهنگ  حاکم  در  آن  زمان[فرهنگ  ترویج  عقل  گرایی  اصیل(فیض  کاشانی1439  ،61  )]  و شان  صدور  این  روایات  ازمعصوم  (ع)  ناظ  ر  به  اجتهاد  به  رای  یا  اجتهاد  قیاسی  وفقهی  در  استنباط  احکام  شرعی و   ،موضعگیری  خاص  ائمه(ع)  در  برابر  افرادی  همچون  ابوحنیفه  است.(مجلسی1433  ،2 ،289-   269  )  از این  رو  می  بینیم  اصحاب  ائمه(ع)  و  اصولیان  متقدم  رساله  های  متعددی  در  نقد  و  ابطال  اجتهاد  به  رای نگاشتند؛  مانن  د  رساله«نقض  اجتهاد  الرای  علی  بن  راوندی  »  و«ابطال  القیاس  »،نوشته  ابو  سهل  نوبختی  (علیپور1385 ، 189-   219  ،)و  رساله  های  شیخ  مفید  در  نفی  قیاس  و  اجتهاد  به  رای  بوده  است.(  ر.ک:  نجاشی1395 ،366-  432  )بکار  بردن  واژه  اجتهاد  در  کنار  قیاس  خود  قرینه  روشنی  است  که  مراد  از  اجتهاد  در  این  روایات اجتهاد   به  رای  است.همچنین  روایات  ناهیه  ائمه(ع)  در  باب  اجتهاد  هرچند  به  صورت  مطلق  رسیده  است،  اما  به دلیل  .وجود  قدر  متیقن  در  مقام  تخاطب  به  معنای  نهی  از  اجتهاد  به  قیاس  و  رای  بوده  است  و  اط  لق  دیگری  ندارد همچنین   لزم  به  یادآوری  است  که  تا  پیش  ا  ز  محقق  حلی  واژه  اجتهاد  در  اصول  فقه  امامیه  به  معنای روش  استنباط  و  کشف  حکم  به  کار  گرفته  نمیشد؛  یعنی  آنان  به  روش  استنباطی  خویش  اجتهاد  نمی  گفتند. به   ،همین  دلیل  است  که  سید  مرتضی  و  شیخ  طوسی  با  اینکه  خود  اصولی  و  مجتهد  به  معنای  صحیح  آن بودند

صریحا  اجتهاد  را  نفی  م  :یکردند.  سید  مرتضی  میگوید«  قیاس  و  اجتهاد  عق  ال  ممکن  التعبد  است  ،  ولی شرعا  .جائز  نیست؛  زیرا  در  شرع  از  عمل  به  قیاس  و  اجتهاد  نهی  شده  است(»  ،سید  مرتضی1309 ،062)    :شیخ  طوسی  هم  میگوید«.و  اما  قیاس  و  اجتهاد،  دلیل  نیستند؛  بلکه  کاربرد  آنها  ممنوع  است  (» ،طوسی  1309  ،2 ،023-  029)   همچنین  معنای  احادیثی  که  فهم  قرآن  را  دور  از  دسترس  عقول  بشری  می دانند 1   ،(عیاشی1383 ،  1  ،11  ) نهی   از  تفسیر  عالمانه  و  منع  از  حجیت  ظواهر  قرآن  نیست  بلکه  در  واقع  این  روایات  از  استق  لل  خواهی  محض در  فهم  قرآن،  به  دور  از  کاربست  معیارهای  مفاهمه  عرب،  اصول  و  علو  م  متعارف  عقلی،  خطوط  کلی  قرآن  و سنت  و  ادعای  کشف  همه  راز  و  رمزهای  کتاب   هلل  بر  حذر  می،دارند.(جوادی  آملی1308   ،1  ،108)  به  عبارت  دیگر؛  منظور  از  آنها  این  است  که  هر  شخصى  نمى   تواند  تمام  معانى  ظاهر  و  باطن  قرآن  را  درک  کند  (یعنى نفى   کلیت  است  نه  سلب  کلى)  ولى  افرادىهمچون  اهل  بیت  (ع)  و  راسخان  در  علم  مى  توانند  همه   ى  علوم و  .معارف  قرآن  را  دریابند  ،(رضائی  اصفهانی7359 ،792)    درباره  روایات«من  خوطب  به  »  نیز  باید  گفت  که این   گونه  احادیث،  اشاره  به  فهم  کامل  قرآن  و  مراتب  عالى  آن  اعم  از  ظاهر  و  باطن  است  که  مخصوص  اهل بیت  (ع)  است  و  گرنه  فهم  نازل  تر  قرآن،  ویژه  معصوم  (ع)نیست   ،.(خویی7359  ،338  و332)    ناگفته  نماند  که  اگرچه  از  نام  اخباریگریدر  میان  شیعیان  بیشتر  در  قلمرو  فقه  و  احکام  عملی  یاد  می   شود و  زمانی  که  کسانی  از  مرگ  رسمی  اخباری  گری  در  میان  شیعه  در  قرون  پیشین  گزارش  می   دهند، مقصود  اخباری  گری  در  حیطه   ،ی  فقه  است،  با  این  همه  باز  همروحیه  ی  اخباری   گری-نه  لزوما  عنوان آن-    در طیفی  همچنان  زنده  است  و  افرادی  با  آن  که  در  وادی  فقه  خود  را  مجتهد  می   نامند،  ولی  در  عمل  در  دیگر موضوعات  اخباری  .گری  را  الگوی  خویش  گرفته  اند   ،(زارعی5931)،  سایت  راهبرد  ملی   به  دیگر  سخن،  این عدّه؛  جمود،  تحجر  و  سنگوارگی  ذهنی  را  در  مسائل  عقیدتی  و   لمی  حکم  فرما  می  کنند  و  باتمسک  به  ر وایات  ضعیف،  هرگونه  استنباط  و  درایتی  را  نیز  در  روایات  ممنوع  ساخته   .اند:بعنوان  مثال   در  روایات  اس  لمی از  شطرنج  بسیار  مذمت  شده  است.  اما  از  نظر  بسیاری  از  فقها  این  مذمت   ها  به  خاطر  آلت  قمار  بودن  شطرنج بوده  است،  از  این  رو،  اگر  زمانی  شطرنج  آلت  قمار  محسوب  نشود  و  بر  د  و  باخت  مالی  هم  در  کار  نباشد  ،  بازی  با آن   .دیگر  حرام  نخواهد  بودبا  این  حال  برخی   از  فقها  در  اینجا  احتیاط  را  مبنای  کار  خویش  قرار  داده  اند  یا به   ،صورت  کلى  و  مطلق،  فتوا  بر  تحریم  شطرنج  داده  اند.  همه  این  نظرها  بدان  جهت  که  نظری  اجتهادی هستند  مورد  احترام  هستند.  اما  افراط   گرایان  شیعه  هرگونه  اجتهاد  و  استنباطی  را  دراین  باره  برنمی   تابند  و  با  عناد و  تعصب  بسیار  با  آن  دسته  از  فقهایی  که  فتوا  به  حلیت  شطرنج  در  زمان  کنونی  داده  اند،  رفتار  می   کنند  و با  نادیده  انگاشتن  مباحث  اجتهادی  آنان،  حکم  به  حلیّت  شطرنج  در  شرایط  کنونی  را  گناهی  بزرگ  می  .دانند                                                            1  )   عن  جابر  قال:  قال  أبو  عبد   الله  ع   یا  جابر  إن  للقرآن  بطنا  و  للبطن ظهرا-   ثم  قال  یا  جابر  و  لیس  شی   ء  أبعد  من  عقول  الرجال  منه،  إن   لیة  لتنزل أولها  فی  شی    ءو  أوسطها  فی  شی  ء  و  آخرها  فی  شی  ء،  و  هو   لم  متصل  یتصرف  على  وجوه.

لذا  امروز  یکی  از  نیازهای  ضروری و   لزم  در  شرایط  کنونی،  شناخت  هرچه  بهتر  این  دیدگاه  ها  و تفکرات   افراط  گرایانه  و  خوانش  های  اشتباه  از  قرآن  و  روایات،  و  نهایتا  تصحیح  این  اشتباهات  و  مبارزه  با  چنین افراط   گرایی  هاست؛  چرا  که  چنین  گرایشها  و  روحیاتی  اثرات  و  خسارتهای  جبران  ناپذیری  روی  دین  گذاشته  و یک   چهره  مخدوشی  از  دین  برجای  گذارده  و  بهانه  به  دست  دشمنان  دین  و  اس  لم  خواهد  داد  تا  هرآنچه  در توان  .دارند  برعلیه  دین   اسلام  بکوبند

۰ نظر موافقین ۱ مخالفین ۰ ۲۴ آذر ۰۱ ، ۰۷:۴۹
محمدرضا زارع

3-2-3)مکتب  تفکیک  یا  جریان  نو  اخباری  گری  

در  دوران  معاصر   ظاهرگرایی  جریانی  مقطعی  و  زودگذر  در  تاریخ  تفکر  اسلامی  نبوده،  بلکه  یک  جریان  دامنه  دار  در  طول تاریخ   بوده  که  در  هر  دوره  ای  با  نام  و  مسمای  خاصی  نمود  و  ظهور  یافته  است.  در  دوران  معاصر  نیز  با  نام مکتب  .تفکیک  پا  به  عرصه  ظهور  گذاشته  است   آنچه  به  عنوان«مکتب  تفکیک  »خوانده  میشود  عمری  کمتر  از  یک  سده  دارد.  اصط  لح«مکتب  تفکیک» در   اوایل  دهه  هفتاد  شمسی  از  سوی  محمدرضا  حکیمی  نوبیسنده  معاصر  از  راه  نگارش  کتابی  به  همین  عنوان بر   سر  زبانها  افتاد.  مقصود  از  تفکیک  این  اعتقاد  آن  است  که  حقایق  دین  راستین  و  معرفت  صحیح  صرفا همان   ،معارفی  است  که  در  قرآن  کریم  آمده  و  بوسیله  پیامبر  اکرم(ص)و  ائمه  (ع)تعلیم  داده  شده است.(حکیمی  1305  ،189)این  دیدگاه  از  این  رو  تفکیک  نامیده  شده  است  که  مدافعان  این  دیدگاه   تلاش  می  کنند میان  «معارف  قرآن  کریم  که  توسط  پیامبر  اکرم(ص)  و  اوصیای  ایشان  تعلیم  داده  شده»  و«سایر  آموزه  ها  » تفکیک   ،نمایند.  مقصود  از  سایر  آموزه  ها  بیشتر  آموزه  های  فلسفی  و  عرفانی  است.(ر. ک:همان49-   40  )به عبارت  .دیگر،  مقصود  از  تمایز  و  تفکیک،  جدایی  بین  قلمرو  معرفتی  وحی  با  قلمرو  معرفتی  عقل  وعرفان  است  تاسیس  مکتب  تفکیک  را  به  مرحوم  میرزا  مهدی  اصفهانی  نسبت  می  دهند.  دورس  معارفی  مرحوم  میرزا دو   ویژگی  مهم  داشت:  یکی  تکیه  فراوان  بر  روایات  معصومان  و   لش  برای  خالص  سازی  معارف  دینی  از هرآنچه   ،سخن  غیر  معصوم  است  و  دیگری  مخالفت  شدید  با  حکمت  و  عرفان.(وکیلی1362 ،15-   53  ) سیدجعفر  سیدان  و  محمدرضا  حکیمی  برجسته  ترین  چهره  ها  ی  مکتب  تفکیک  جهان  معاصر  هستند. محمدرضا   حکیمی  بعد  از  انق  لب  با  مسکن  گزیدن  در  تهران  و  تدوین  آثاری  از  خود  به  ترویج  مکتب  تفکیک مشغول  .است   بنابراین  هرچند  به  تصریح  پیروان  مکتب  تفکیک،  این  مکتب  پیشینه  ای  بیش  از  یک  قرن  ندارد،  اما  با مطالعه  و  تحقیق  روشن  میشود  که  مبانی  مکتب  تفکیک  در   کلام  پیشینیان  یافت  می  ،  شود،  درواقع  مکتب تفکیک  جریانی  است  که  در  ارزش  و  اعتبار  روش  عقلی  تردید  دارد،  تردید  در  اعتبار  روش  عقلی  موجب  می  گردد که   این  جریان  به  ورطه  ظاهرگرایی  در  افتد  و  جریان  ظاهر  گرایی  یک  حرکت  و  جریان  جدید  و  نو  در  فهم متون دینی  نیست،  بلکه  این  جریان  یک  حرکت  پرشتاب  و  تاثیرگذار  بوده  که ازدوران و  .تا  به  امروز  ادامه  داشته  است  البته  ناگفته  نماند  که  با  تقسیم  مکتب  تفکیک  به  سه  دوره،  می  ،توان  گفت  که  نسل(دوره)دوم  اصحاب تفکیک  تا  حدودی  و  بصورت  ظنی  و  نسل  سوم  اصحاب  تفکی  ک  به  طور  کامل  از  نفی  ارزش  و  اعتبار  عقل  دست کشیده   ،و  به  صراحت  به  اعتبار  آن  تاکید  دارند.(ر.م:  عبدی1362 ،30-   98 )

۰ نظر موافقین ۱ مخالفین ۰ ۲۳ آذر ۰۱ ، ۲۳:۴۵
محمدرضا زارع

3-2-2:)اخبارگری  متاخر   مکتب  اهل  حدیث

 در  اواخر سده۴    و  نیمه  نخست  سده۵ق  با  کوشش  فقیهان  اصول   ،گرا  ضعیف  گردید  اما با   این  حال  وجود  محدود  خود  را  در  مجامع  فقهی  امامیه  حفظ  کرد  تا  آنکه  در  اوایل  سدهیازدهم   بار  دیگر در   قالبی  نو  مطرح  شد.  آغازگر  این  حرکت  در  این  سده  محمد  امین  استرآبادی  بود  که  تعالیم  خود  را  در  کتابی با   عنوان«الفوائد  المدنیه  »تدوین  کرد.  (مدر  ،سی  طباطبایی1413  ،50  )  در  جهت  تداوم   لش  استرابادی، فیض   کاشانی  ،  محمدباقر  مجلسی،  شیخ  حرعاملی،  از  عالمان  بزرگ  قرن  یازدهم،  قرار  دارند  که پرچمدارحدیث   گرایی  اند.آنان  روش  اصولگرایی  را  که  موجب  کم  توجهی  به  اخبار  شده  بود  را  خطا  شمرده  و  آن  را  به شدت  مورد  نقد  و  بررس  ،ی  قرار  داده  اند.(مودب1388 ،131)     ال  محمد  امین  استرآبادی(م1333  )  و  پیروان  او  منابع  استباط  احکام  و  معارف  دین  را  در  کتاب  و سنت    ،منحصر  دانسته  و  از  اجماع  و  عقل  روی  برگرداندند(استرآبادی1429  ،100-   208     ،؛  البحرانی1309 ،1  ،

190-   198)به  عقیده  این  گروه،  استفاد  ه  از  عقل  در  استنباط  احکام  دینی،  ره  آوردی  جز  از  دست  رفتن گوهر  و  حقیقت  دین  ندارد.  لذا  اخباریان  متاخر  در  آثارشان  تا  جایی  که  می  توانستند  در  مذمت  عقل سخن    ،راندند.(الموسوی  جزائری1341   ،3 ،120-   131  )  استرآبادی،  سخنان  خود  را  بر  ضد  اجتهاد  و  تعقل، چنان  کوبنده،  صریح   و  جسورانه  بیان  کرد  که  توانست  در  اندک  مدتی  عالمان  صاحب  نام  فروانی  را  در سطوح    ،مختلف  به  اندیشه  اخباریگری  متقاعد  کند.(موسوی  خوانساری1363 ،1   ،130   )البته  اخباری  ها،  همه  از نظر  اعتقاد  یکسان  نبودند  و  در  میان  آنها  گروه  های  افراطی  و  معتدل  به  چشم  می  ،خورد(مودب1388  ،131 )و   ،اخباریان  معتدلتر  احکام  برخاسته  از  عقل  فطری  را  قبول  داشتند.(بحرانی1309  ،1 ،131-   133  ،؛ فیض  1346 ،118-   121  )همچنین  از  نظر  اخباریان  اجماع،  ساخته  و  پرداخته  اهل  سنت  است  که  به   لیل سیاسی   ،برای  کنار  گذاشتن  ائمه(ع)  به  آن  تمسک  کرده  اند.(استرآبادی1429 ،295-   298  ،؛  فیض1346  ،143-   145  )  اخباریان  معتقد  بودند  که  ظواهر  کتاب  و  سنت  پیامبر(ص)  از  آن  رو  برای  ما  حجت  نیست  که فهم   ظواهر  قرآن  و  کلمات  پیامبر(ص)باید  از  طریق  ائمه(ع)  صورت  گیرد؛  زیرا  آنان«من  خوطب  به  »  بودند  نه  ما. از   این  رو  کشف  حکم  از  طریق  ظواهر  کتاب  برای  ما.مقدور  نیست  و  باید  به  سراغ  ائمه(ع) رفت 1   ،(علیپور1385 ، 169-   219  )از  دیگرعوامل  اصلی  ای  که  در  جمودورزی  و  نص  گرایی  افراطی  این  گروه  موثر  بود، برداشت   نادرست  آنان  از  احادیث  مربوط  به  نکوهش  به  کار  گیری  اجتهاد  و  قیاس  بود؛   از  امام  صادق(ع)  روایت شده  که  از  دو  خصلت  دوری   کنید  که   لک  کننده  است:داوری  و  سخن  گفتن  درباره  مردم  از  روی  رای  و  قیاس و  حرف  زدن  درباه  چیزی  که  علم  بدان نداری 2 .   ،(مجلسی7473  ،9 ،775)    همچنین  از  امام  حسین  (ع) درباره  مجالست  با  اصحاب  رای  و  قیاس  سوال  شد،  ایشان  فرمودند  از  مجالست  با  آنان  دوری  کنید،  ایشان  در  ادام ه   فرمودند  یکی  از  دو  خصلتی  باعث  نابودی  و   لکت  فرد  میشود  تفسیر  به  رای  و  داوری  مردم  بدون  اینکه به  آن  علم  داشته  باشد، است 3   ،.(همان)  کلینی  و  صدوق  و  برقی  نیز  نمونه  هایی  از  این  روایات  را  آورده  اند. (برقی  1301  ،1  ،239  ،؛  کلینی1426  ،1  ،42،؛  صدوق1392   ،1  ،52)  همچنین   اخباریان،  احادیثی  از  قبیل؛« السنة  إذا  قیست  مُحِق  الدین(»،کلینی1426   ،0  ،333  ،؛  برقی1301  ،1  ،214  ،؛  فیض  کاشانی1439  ،1  ،253  )را به  ،معنای  نکوهش  عقل  و  هرگونه  استدلال  عقلانی  پنداشته(الموسوی  جزایری1341   ،1 ،113-   133   ،؛ حرعاملی                                                            1   )اخباریان  برای  اثبات  این  ادعا،  روایات  بسیاری،  به  ویژه  روایات  دال  بر  عدم  جواز  تفسیر  به  رای  را  ذکر  کرده  اند.  ر.ک:استرآبادی1429 ، 162-   253  ،؛  البحرانی1309  ، 1  ،20-  35.  2  )   ْالمحاسن  أَبِی  عَنِ  ابْنِ  الْمُغِیرَةِ  عَنِ  ابْنِ  الْحَجُّاجِ  عَنْ  أَبِی  عَبْدِ  اللُّهِ  ع  قَالَ:  إِیُّاکَ  وَ  خَصْلَتَیْنِ  مُه  لِکَتَیْنِ  أَنْ  تُفْتِیَ  النُّاسَ  بِرَأْیِکَ  أَوْ  تَقُولَ  مَا لَا  .ُتَعْلَم 3  )    ِالمحاسن  ابْنُ  فَضُّالٍ  عَنْ  ثَعْلَبَةَ  عَنِ  ابْنَالْحَجُّاجِ  قَالَ:  سَأَلْتُ  أَبَا  عَبْدِ  اللُّهِ  ع  عَنْ  مُجَالَسَةِ  أَصْحَابِ  الرُّأْیِ  فَقَالَ  جَالِسْهُمْ  وَ  إِیُّاکَ  وَ  خ ِصْلَتَیْن  ْهَلَکَ  فِیهِمَا  الرِّجَالُ  أَنْ  تَدِینَ  بِشَی  .ٍءٍ  مِنْ  رَأْیِکَ  أَوْ  تُفْتِیَ  النُّاسَ  بِغَیْرِ  عِلْم   و  روایت  دیگر  در  :این  زمینه  ْالمحاسن  ابْنُ  مَحْبُوبٍ  عَنِ  ابْنِ  رِئَابٍ عَن  َأَبِی  عُبَیْدَةَ  عَنْ  أَبِی  جَعْفَرٍ  ع  قَالَ:  مَنْ  أَفْتَى  النُّاسَ  بِغَیْرِ  عِلْمٍ  وَ  لَا  هُدًى  مِنَ  اللُّهِ  لَعَنَتْهُ  مَلَائِکَةُ  الرُّحْمَةِ  وَ  مَلَائِکَةُ  الْعَذَابِ  وَ  لَحِقَهُ  وِزْرُ  مَنْ  ع َمِل  .ُبِفُتْیَاه 

1436  ،145-  148  ،؛  البحرانی1390  ،129-  133  ،؛  استرآبادی1429  ،44-  40  )  و  قیاس  منطقی و  .عقلی(برهان)را  نیز  بخشی  از  قیاس  نکوهیده  دانسته  اند   جریان  اخباری  گری  تا  آنجا  پیش  رفت  که  به  تدریج  همه  مراکز  علمی  شیعه  در  ایران  و  عراق  را  تحت نفوذ   خود  درآورد،  و  گرایش  اصولی  را  حدود  دو  قرن  به  انحطاط  و  زوال  نزدیک  ،ساخت(رحمتی  و  آقازاده1363 ، 138-   192  )،  اما  بعد  از  دو  قرن  به  مدد  مجاهدت  و  استد  لل  بزرگانی  چون   لصدرا  و  وحید  بهبهانی  و شیخ  .مرتضی  انصاری  کاستی  ها  و  سستی  های  آن  بر  همگان  آشکار  شده  و  زمینه  زوال  و  نابودی  آن  فراهم  شد.

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۲۳ آذر ۰۱ ، ۲۲:۰۰
محمدرضا زارع

3-2)ظاهرگرایی  در  میان  شیعه

   در  میان  شیعه  نیز  اندیشه  ظاهرگرایی  وجود  داشت،  هرچند  دامنه  آن  نسبت  به  اهل  سنت  محدودتر  و اقوال   ظاهرگرایانه  آن  بسیار  کمتر  بود.  لذا  اگر  در  میان  اهل  سنت،  اهل  حدیث  سربرداشتند،  در  میان  تشیع نیز  تفکر«اخباریگری  »پدید  آمد.  پدیده  افراط  گرایی  و  ظاهرگرایی  دینی  و  مذهبی  در  میان  شیعیان  را  می  توان در   سه  دوره  با  نام  های  اخباریگری  متقدم(که  از  سده  سوم  و  چهارم  بوجودآمد)،  و  اخباریگری  متاخر(که  از نیمه   دوم  دوره  صفویه،  در  سده  یازدهم  بوجودآمد)،  و  در  جهان  معاصر  نیز  با  نام  مکتب  معارفی  خراسان  یا مکتب  .تفکیک(به  تعبیر  محمدرضا  حکیمی)  مورد  بررسی  قرار  داد   قبل  از  پرداختن  به  این  سه دوره   لزم  به  ذکر  است  که  اخباری  گری  دارای  دو  اط  لق  عام  و  خاص  در طول  تاریخ  بوده است 1  .  اخباری  گری   به  معنای  عام  روش  خاصی  است  برای  کشف  حکم  با  تاکید  بر  نصوص  دینی و   کم  توجهی  به  ادله  و  تحلیل  های  عقلی.  به  طرفداران  این  روش  اغلب«محدث  »  گفته  شده  است.  اما اخباری   گری  خاص،  به  مکتبی  گفته  شده  که  در  اوایل  قرن  یازدهم،  براساس  شیوه  ای  نو  در  کشف  و  استنباط احکام   شرعی  با  تکیه  بر  ادله  نقلی  و  نفی  دلیل  عقلی  و  اجماع  و  نیز  نفی  اجتهاد  به  رای  و  اجتهاد  ظنی  و  نیز نفی   ،اصولی  گری  در  استنباط  احکام  دینی  بروز  یافته  است.(علیپور1385 ،169-   219  )  در  تحقیق  حاضر منظور  .اخباریگری  به  معنای  عام  است  3-2-1:)اخباریگری  متقدم  در  میان  علمای  شیعه  بر   ال  ف  اهل  سنت  تا  قرن  سوم  هجری  میان  متکلمان  و  محدثان  اخت  لف چندانی   وجود  نداشت؛  حضور  ائمه(ع)  در  کنار  شیعیان  و  روایات  آن  بزرگواران  از  بروزاخت  لف  و  افراط  و تفریط   میکاست.  اما  از  قرن  سوم  که  مقارن  عصر  تقیه  و  دوران  غیبت  ائمه(ع)  است،  دو  جریان   لمی  و  حدیثی به  تدریج  از   هم  فاصله  گرفته  و  در  نهایت  نیز  دو  دیدگاه  کام  ال  متفاوت  در  بین  شیعیان  بوجود  آمد،  یکی جریان   عقل  گرایی  و  دیگری  جریان  نص  گرایی(یا  همان  ظاهرگرایی).  فقها  و  محدثان  قم   در  تحلیل  و  بررسی مسائل                                                            1    لزم  به  ذکر  است  ک  ه  برخی  بین  محدث  و  اخباری  تفاوت  قائل  شده  و  معتقدند  بزرگانی  چون  فیض  و  مجلسی  و  صدوق  محدث  اند  نه  اخباری. و   معتقدند  بین  این  دو(محدث  و  اخباری)  نباید  خلط  کرد؛  اما  حقیقت  این  است  که  تفاوتی  میان  این  دو  نیست،  و  به  صرف  به  کارگیری  دو  اصط  لح محدث  و  اخباری  نمیتوان  میان  ا  ،مثال  فیض  کاشانی  و  محقق  استرآبادی  تفاوت  نهاد.  روش  و  قواعدی  که  امثال  صدوق  و  کلینی  در  فهم  دین  به  آن  ملتزم بودند   روشی  اصولی  نبود،  بلکه  یک  سنخ  و  نوع  از  استباط  دین  بهشمار  میرفت   که  با  اخباری  گری  عام  سازگارتر  است.بخاطر   لحظه  همین  امر  به  آنان محدث  میگفتند.بعدها   در  قرن  یازدهم  اصط  لح«محدث  »  به  اخباری  تغییر  یافت.  با  این  حال  در  بسیاری  از  مواقع  اخباریان  متاخر  خود  را  محدث میخواندند.در  حقیقت  از  این  دو  اصط  لح  همواره  یک  واقعیت  قصد  می  شده  است.  اما  با  این  حال  باید  گفت  که  میان  اخباریان  متاخر  و  محدثان  اولیه  در  برخی مبانی  تفاوت  هایی  وجود  دارد.  همان  طور  که  میان  خود  اخباریان  متاخر  نیز  تفاوتهای  بسیاری  وجود  دارد.اما  همه  در  اصول  کلی  فهم  دین  مشترک  اند.لذ  ا نباید   ،با  واژگان  بازی  کرد  و  برخی  را  محدث  و  برخی  را  اخباری  نام  نهاد.(علیپور1385 ،189-   219) 

اس  لمی  و   لمی  از  روش  اهل  حدیث  بهره  میجستند  و  به  متن  روایت  بسنده  مینمود  ند؛  و  در  مقابل علمای  بغداد  در  استد  لل  ها  و  تبیین  و  تفسیر  آموزه  های  دینی  از  روشهای  عقلی  بهره  می  گرفتند.  در  نتیجه مکتب   ،قم  معروف  به  مکتب  حدیث  گرا  و  مکتب  بغداد  معروف  به  مکتب  عقل  گرا  گردید.(حکیم  الهی1365 ،5-   24)  شیخ  صدوق  از  شخصیت  های  برجسته  و  تاثیر  گذار  در  را  بطه  با  نص  گرایی  و  ظاهرگرایی  است. شیخ   صدوق  نه  تنها  در  احکام  فقهی  جایگاهی  برای  عقل  قائل  نیست،  بلکه  در  مباحث  اعتقادی  و  اصول  دین نیز   مخالف  بهره  گیری  از  استد  للهای  عقلی  است.  برای  مثال؛  صدوق  برای  اثبات  خداوند  متعال  از  نقل استفاده  کرده  و  در  این  خصوص  روایات  و  آیات  قرآن  را  نقل  می  ،کند.(صدوق1383  ،42-   45  )  این  مساله  تا حدی  است  که  شیخ  انصاری  وی  را  از  اخباریین  معرفی  می  ،کند(انصاری1214  ،154  )  بحرانی  نیز  از  ایشان به  «رئیس   لخباریین  »  ،تعبیر  کرده  است(قدمی  جویباری  و  جلیلی  سنزیقی1365 ،86-   114  ،بنقل  از بحرانی  1428  ،3  ،286 )   هرچند  که  می  ،توان  شیخ  صدوق  را  نماینده  مکتب  نص  و  ظاهرگرایی  در  شیعه  دانست(حکیم  الهی1365 ،5-   24   ،بنقل  از  تستری1319  ،213  )  اما  او  ل؛  که  او  با  این  گرایش  در  عصر  خویش،  کمک  شایانی  به جامعه   شیعی  کرد،   و  توانست  آنان  را  از  دوره  حیرت  و  سرگردانی  بیرون  آورد.  شیعیان  با  آغاز  دوره  غیبت  و  طو لنی   شدن  آن  وهجمه  منازعات   لمی  و  فرقه  ای،  اغلب  دچار  حیرت  و  تردید  شده  و  عده  ای  نیز  از  عقیده امامیه   برگشته  بودند،  شیخ  صدوق  با  نقل  روایات  و  اخبار  وارده  در  امر  غیبت  و  با  تالیف  کتاب«کمال  الدین  » این  تردید  را  برطرف  کرد  و  مردم  را  از  این  حیرت  و   ،سرگردانی  بیرون  آورد.(صدوق1365  ،1 ،2   و3  )  ثانیا؛ شیخ  صدوق  با  اینکه  در  نص  گرایی  و  اعتماد  بر  سنت  معروف  است،  ولی  با  بررسی  آثار  ایشان  می  توان  گفت که   شیخ  صدوق  بعضا  در  تفسیر  آموزه  های  دینی  و  فهم  روایات  درحد  نازلی  از  مطالب  عقلی  و  لغوی  نیز استفاده  کرده  است  و  بطور  کلی  منکر  عقل  نیست.  لذا  نمی  توان  ایشان  را  از  زمره  افراد  جمودگرایان  اهل حدیث  .دانست.  از  اوایل  غیبت  کبرا  مکتب  اصولی  گری  رواج  یافت  و  رفته  رفته  روش  اخبای  گری  کم  رنگتر  شد

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۱ ۲۳ آذر ۰۱ ، ۲۱:۳۰
محمدرضا زارع

*تصحیح  قرائت  های  افراطی  از  دین

  با  اینکه  سلفیان(ابن  تیمیه  و  پیروانش  وبه  تبع  آنها  محمد  بن  عبدالوهاب  وپیروانش)،  در  آثار  خود   ملاک های   اختصاصی  برای  مسلمان  قلمداد  کردن  افراد  از  غیر  آنها  قرار  داده  اند،  اما  اگر  به  منابع  دینی  رجوع شود  :خواهیم  دید  که  .او  ل؛  قرآن  کریم  اطلاق  کفر  را  نسبت  به  کسانی  که  اظهار  اسلام  نموده  اند،  مورد  نکوهش  قرار  داده است«   یا  أَیِّهَا  َالُّذِین  آمَنُوا  إِذا  ْضَرَبْتُم  فِی  ِسَبِیل  ِاللُّه  فَتَبَیُّنُوا َ  ال   وتَقُولُوا  ْلِمَن  أَلْقى   ُإِلَیْکُم  َالسُّ  لم  َلَسْت  ...  مُؤْمِنا  َکَذلِک  ْکُنْتُم  ْمِن  ،ُقَبْل  ُّفَمَن  ُاللُّه  عَلَیْکُم  (»...  /نساء64  )  ثانیا؛  در  منابع  فریقین،   لک  اس  لم  و  ایمان  در« ،شهادتین  تصدیق  روز  قیامت،  نماز،  حج،  روزه  و  زکات  و  خمس»  ،شمرده  شده(بخاری1681  ،1  ،08   بنقل  از مقاله 

،  ...  خشونت  مذهبی  در  پناه  نص  گرایی13)  روایات  پرش  ماری  صرف  شهادت  به  وحدانیت  خدا،  حتی بدون   ،]التزام  عملی  بدانها  راسبب  تعلق  احکام  مسلمان  و  ضرورت  حفظ  جان  و  مال  آنان  دانسته  است.(مسلم،  [بی تا  4 ،1801)   دلیل  اینکه  سلفیه  خود  را  تابع  تفکر  سلف   دانسته  و  استناد  به  روایات«...خیر  امتی  قرنی»کرده  اند   ،  این است   که  می  گویند  چون  آنها  با  پیامبر  (ص)  مصاحبت  داشته  اند  یا  دست  کم  با  مصاحبان  پیامبر  (ص) مصاحبت  نموده  اند،  پس  پیامبر  (ص)  همه  اصول  دینی  را،  به   اصحابش  فرمودند   و  صحابه  نیز  بر  فهم  و  دریافت کامل  آنچه  از  قرآن  و  حدیث  می  آموختند  حریص  بودن  .دپس  باید  فهم  آنان   را  مبنا  قرار  داده  و  فهم  خویش  از قرآن  .و  سنت  را  با  آنها  هماهنگ  نماییم  ،(بداشتی2831 ،261-  236)    .اما  این  سخن  از  جهاتی  محل  تأمل است  او  ال  اثبات  مصاحب  بودن  همه  کسانی  که  پیامبر  (ص)  را  درک  کرده   اند  امر  دشواری  است،  چرا  که  بعضی از  صحابه  و  تابعین   به  دلیل  افترا  بستن)بر  پیامبر(ص)  متهم به  فسق  بوده  اند،  چون  بر  پیامبر  (ص)  افترا می   .بستندهمچنین  ممکن  است   افرادی  از  خلف  در  فهم  مسائل  پیرامون  توحید  و  فهم  روایات،  از  سلف  دقیق تر  باشند،  چرا  که  خود  سلف  این  روایات  را  از  پیامبر  (ص)  نقل  کرده  اند«:   رب  حامل  فقه  و  لیس  بفقیه  و رب  حامل  فقه  الی  من  هو  افقه  منه  ؛  چه  بساکسانی  که  پیام  رسان  علم  نبوی  باشند  اما  خود  عالم  نباشند   و چه  .بسا  حامل  فقهی،  فقیهتر  از  او  باشند  »  لذا  گذشته  گرایی  سلفیه  بعنوان  روش  شناخت  در  مفاهیم توحیدی   وقتی  صحیح  است  که  به  دقت،  عدالت  و  صداقت  و  اعلمیت  سلف   به  طور  کامل،  اطمینان  داشته  باشیم در  )حالی  که  چنین  شرایطی  احراز  نشده  است.  (همان   بی  تردید  در  جهان  معاصر  تلقی  های  رایج  سلفیان  درباره  جنگ  و  جهاد  با  مخالفان  و  اعمال  خشونت  در این   زمینه،  با  تکیه  بر  معنای  ظاهری  و  فارغ  از  هرگونه  تفسیر  و  تاویل  و  تحلیل  شان  نزول  برخی  آیات همچون«  َ  و  ْقاتِلُوهُم  حَتُّى   الَتَکُون  ٌفِتْنَة َ   وَیَکُون  ُالدِّین  ِلِلُّه  ِفَإِن  انْتَهَوْا   ال  َعُدْوان  ُّإِ  ل  عَلَى  الظُّالِمِین  (»  /بقره163  )  و «   یاأَیِّهَا  ِّالنُّبِی  ِحَرِّض  َالْمُؤْمِنِین  عَلَى  الْقِتال  (»...  /همان219  ...  )  و  است.  درحالی  که  با  دقت  در  آیات  قرآن،  خواهیم دید  که  جنگ  نامحدود  و  ابتدایی  در  قرآن  به  رسمیت  شناخته  نشده  و  قرآن  کریم  تاکید  می  کند  که  مسلمانان باید  با  کسانی  که  با  آنان  می  /جنگند،  نبرد  کنند(مائده33  )  و  در  صورت  گروش  دشمنان  به  صلح  و  عدم توطئه  آنان  بر  ترک  مخاصمه  با  ایشان  تاکید می.ورزد«  َ   وْإِن  جَنَحُوا  ِلِلسُّلْم  ْفَاجْنَح  ...لَها  » /(انفال91)   با  دقت  در  سخنان  برخی  از  چهره  های  شاخص  سلفیان  و  تکفیری  ها  از  جمله بن  لدن 1   (یکی  از بنیانگذاران  القاعده)،ایمن الظواهری 2   در  می  یابیم  که  این  افراد  با  تاثیر  پذیری  از  اندیشه  های  سید   قطب،  امروزه  با عنوان   آموزه«جهاد  »به  کشتار  و  ترور  افراد(اعم  از  مسلمان  و  غیر  مسلمان)می  .پردازند  این  درحالی  است  که براساس   گفتمان  غالب  و  قول  مشهور  در  نزد  فقهای  شیعه  و  اهل  تسنن،  جهاد   زمانی  مشروع  است  که  دفاعی  باشد نه  ابتدایی.   لوه  بر  این،  در  بین  شیعه،  جهاد  ا  بتدایی  بدون  اذن  امام  معصوم  یا  نائب  خاص  امام ممنوع   ،است.(مغنیه7497 ،989-   983  ،]؛  شریف  کاشانی،  [بی  تا302  ،؛  طباطبایی7478 ،442-   440  ؛ صالحی                                1   ،)بن   لدن  با  استناد  مکرر  به  تفسیر  سید  قطب  به  ضرورت  حاکم  ساختن  اسلام  در  تمام  زمین  سخن میگوید.(بن   لدن،  بی تا1   ،4) 2   )  او  نیز  در  کتاب  خود  با  عنوان«سلحشوران  زیر  پرچم  پیامبر  »  ،روشن  اندیشی  خود  را  مدیون  سید  قطب  میداند.(برگن1363 ،95) 

،نجف  آیادی7359  ،20  )  در  میان  اهل  سنت  نیز  هرچند  برخی  از  منابع  از  وجوب  جهاد  ابتدایی  سخن گفته  اند.  اما  برخی  علمای  معاصر  اه  ل  سنت  بر«ماهیت  دفاعی  جهاد  »  ،تاکید  دارند.(صالحی  نجف  آبادی7359 ،  93  ،  بنقل  از محمدعبده977-  979)

۰ نظر موافقین ۱ مخالفین ۱ ۲۳ آذر ۰۱ ، ۱۹:۰۰
محمدرضا زارع

*سیطره  ظاهرگرایی  بر  تفاسیر  دوران  معاصراهل  سنت  در  دوران  معاصر   که  یک  تفکر  عقلگرایی  بر  تفاسیر  قرآن  سیطره  و  رواج  یافته،  شاهد  یک  جریان افراطی   دیگری  بنام  ظاهرگرایی  در  مقابل  این  جریان  افراطی  هستیم.  چرا  که  معمو لا  در  مقابل  هر  افراطی، تفریطی  نیز   صورت  میگیرد،  لذا  در  دوران  معاصر  شاهد  رواج  یک  جریان  افراطی  ظاهرگرایانه  در  تفاسیر  قرآن کریم   نیز  هستیم.  این  تفاسیر  خواه  ناخواه  گرفتار  یک  نوع  تفسیر  ظاهرگرایانه  در  باب  آیات  متشابه  در  کتب تفسیری  .خود  شده  اند  که  همه  نتیجه  درخت  پیر  و  نامیمون  جریان  ظاهرگرایی  است 

همانطور  که  قبال  ذکر  گردید  جریان  ظاهرگرایی  و  افراطی  گری  مذهبی  معمولا  در  دو  حوزه  ا عتقادات(خصوصا  حوزه  صفات  حق  تعالی)  و  عمل  صورت  می  گیرد.  لذا  بنا  به  اقتضای  پژوهش  حاضر  و  برای  آشنایی  و  مقابله با   این  جریان  افراطی  و  تصحیح  این  قرائت  و  خوانش  های  افراطی  به  ذکر  نمونه  هایی  از  آنها  در  هر  دو  حوزه در  تفاسیر  اشاره  می:شود  :در  حوزه  اعتقادات  برخی  تفاسیر   .معاصر،  در  ذیل  آیات  مربوط  به  شناخت  حق  تعالی  و  صفات  او،  راه  سلف  پیش  گرفته  شده است   صاحبان  این  تفاسیر  به  خیال  خویش  گمان  کرده  اند  که  با  الفاظی  چون«ب  لتشبیه  »  و«ب  لکیف»  ،  خود  را از  دام  تشبیه  و  تجسیم  رهانیده  اند  و  با  عباراتی  نظیر«واگذاشتن  علم  آن  به  خدا  »به  تعطیلی  عقل  در حوزه  .معارف  قرانی  گراییده  اند   بعنوان  مثال؛  جمال  الدین  قاسمی  ذیل  آیه213   سوره  بقره«  هل  ینظرون   ال  یاتیهم   هلل  »...  :میگوید« وصفه   تعالی  نفسه  با  لتیان  فی  ظلّ  من  الغمام،  کوصفه  بالمجیء  فی  آیات  أخر  و  نحوهما  ممّا  وصف  به  نفسه فی  کتابه…   والقول  فی  ذلک  من  جنس  ،واحد   وهو  مذهب  سلف   لئمة  :إنّهم  یصفونه  سب  حانه  بما  وصف  به نفسه  و  وصفه  به  رسوله،  من  غیر  تحریف و   لتعطیل و   لتکلیف و   لتمثیل.»  ،(قاسمی1368 ،1  ،519)    دکتر«محمد  محمود  الحجازی  »  در  تفسیر  آیه54   سوره  اعراف«ثمّ  استوی  علی  العرش  »نیز  می  نویسد:  «أی  السلف  قبول  ما   جاء،  من  غیر  تکلیف و   لتشبیه،  و  ترک  معرفة  حقیقتها  الی   ل،  اما  الخلف  فیؤوّلون و  یقولون…   وإلی  رأی  .ًالسلف  أمیل،  إذ  هو  رأی  الصحابه  و  التابعین  جمیعا»  ،(حجازی1386  ،8  ،93)  در   تفسیر«ا  لساس  فی  التفسیر»  ،](حوّی،  [بی  تا0 ،3349)    و«تیسیر  الکریم  الرحمان  فی  تفسیر  ا  لک لم  المنان»  ،(سعدی1438  ،ق3 ،38)    نیزتفکر  جمود  و  ظاهرگرایی  مشاهده میشود.   :در  حوزه  عمل   یکی  از  مهم  ترین  و  بارزترین  جلوه  های  افراط  گرایی  مذهبی،  در  حوزه  عمل،  در  دوران  معاصر،  بحث  جهاد و  جنگ  است.  به  نظر  می،رسد  که  در  دوران  معاصر  دیدگاه  های  اشخاصی  مانند  سید  قطب   ابوا  لعلی  مؤدودی و   یا  اندیشه  های  افراطی  گروه«التکفیر  و  الهجره  »  به  زعامت  مصطفی  شکری  و  یا  نظریات  عبدالسلام  فرج و   .عتیبی،  که  بصورت  گسترده  به  تحلیل  واژه  جهاد  پرداخته  اند  در  ترویج  این  افراط  گرایی  بی  تاثیر نباشد   ،(آقابابایی7327 ،752-  972)   بعنوان  مثال؛  سید  قطب   با  استناد  به  ایاتی  نظیر22   سوره  مجادله،  و11   سوره  تحریم  و  ...  با  فراملی و  فراقومیتی  خواندن  دارا  لس  لم،  مقابله  و  نبرد  با  دارالحرب  را  برای  حاکم  ساختن  شریعت  اسلام  ضروری می-   ،شمرد.(قطب1363 ،116-   121)  وی  جامعه  جاهلی  امروز  را  بندگی  انسان  ها  بر  انسانها  در  وضع  قو  انین و   تسلط  بر  آنها  دانسته،  و  با  استناد  به  آیات15   سوره  شوری  و53  سوره  قصص،  ایستادگی  و  مقاومت برای 

وصول  بشریت  به  آرامش  و  از  بین  بردن  جاهلیت  و  به  دست  گرفتن  این  رهبری  براساس  برنامه  خاص  اسلام را  وظیفه  مسلمانان  می ،شمرد.(همان125-   128)  در  واقع  ایشان  معتقد  به  لز  وم  دستیابی  به  قدرت  برای استقرار   حاکمیت  الهی  بوده  و  به  طور  ضمنی،  به  ترویج  اس  لم  از  طریق  شمشیر  و  کتاب  اشاره  کرده  و  هر  دوی  آنها را  لزم  و  ملزوم  یکدیگر  می  خواند.  ایشان  با  استباط  ظاهرگرایانه  خود  از  آیات  جهاد،  با  حمله  به  کسانی  که جهاد  را  در  جهاد  دفاعی  منحصر  میکنند،  می  :گوید«  برنامه  اسلام  این  است  که  تمام  طاغوت  های  روی  زمین  را از  بین  بردارد  و  مردم  را  به  عبادت  خالصانه  خداوند  درآورد.  بدین  ترتیب  نظامهای  سیاسی  حاکم  را  در  هم می-  ...شکند  و  یا  آنان  را  مجبور  میکند  که  جزیه  بپردازند  و  تسلیم  بودن  خود  را  اع  لم  نمایند  » ،(همان44-   49  و 93)    ایشان  همچنین  در  کتاب«معالم  فی  الطریق»  ،با  عنوان«جهاد  فی  سبیل   ل»  ،  به  جایگاه  و  اهمیت  جهاد در   شریعت  اس  لمی  پرداخته  است.درواقع،  او  از  جمله  کسانی  است  که  معتقد  است  صرفا  برای  دفاع  از سرزمین  اسلام  و  گسترش  آن  جهاد ابتدایی   لزم  است.  به  همین  دلیل  بسی  اری  از  افراد  معتقدند  که  دیدگاه  های سید   قطب  در  حرکت  های  افراطی  دوران  معاصر  و  به  ویژه  رفتارهای  گروه  های  تروریستی  مانند  القاعده نقش   موثری  داشته  است.  نویسندگان  غربی  قائل  به  این  مطلب  هستند  که  اسامه بن   لدن  رهبر  القاعده تحت  تعلیمات  سید  قطب  و  عبدا  هلل  اعظم  میباشد  .  آنان  معتقدند  افکار  سیدقطب  سه  کارکرد  اصلی  در  جنبش های  :رادیکال  اس  لمی  معاصر  داشته  است7  )نوشته  های  وی  توجیه  فکری  برای  حرکت  های  سیاسی  و فرهنگی  .افراطی  بوده  است9  )افکار  و  اندیشه  های  وی  ایجاد  و  برقراری  جامعه  ای  اس  لمی  مبتنی  بر  شریعت  را ترویج   نموده  است3  )  افکار  وی  توجیهی  برای  براندازی  همه  دولت  ها  از  جمله  دولت  هایی  که  توسط  مسلمانان اداره  می  ،شود،  با  جنگی  مقدس  گسترده  و  جهانی  است.(آقابابایی7327 ،752-  972)   بنابراین  مشخص  می  شود  که  امروزه  این  ظاهرگرایان  و  متولیان  قرائت  های  افراطی  از  دین  هستند  که براساس  تلقی  های  نص  گرا  یانه  دینی  خود  به  تکفیر  مخالفان  خود  اعم  از  شیعیان  و  سنیان  پرداخته  و  برای  مقابله با   آنان،  گروه  های  نظامی  و  جهادی  زیادی  نظیر  سپاه  صحابه،  طالبان،  القاعده،  داعش  و  ...  را  سامان  داده  و روزبه  ...  روز  بر  دامنه  فجایع  و  خشونتهایشان  در  کشورهای  عراق،  سوریه،  یمن،  لیبی  و  میا.فزایند

۰ نظر موافقین ۱ مخالفین ۰ ۲۳ آذر ۰۱ ، ۱۷:۰۰
محمدرضا زارع

3-1-4)سلفیه   پس  از  ابن  تیمیه،  برخی  شاگردانش،  مثل(ابن  کثیر دمشقی031-   004(ق)  و  ابن  قیم جوزی961-   051 )ق   به  ترویج  اندیشه  های  وی  پرداختند؛  اما  در  این  کار  توفیق  چندانی  نیافتند.  تا  اینکه  پس  از  سالیان  دراز انزوای  (  فکری  این  مکتب،  در  قرن  دوازدهم  هجری،  محمد  بن عبدالوهاب1115-   1230  ق)،  لوای  سلفی  گری و 

وهابیت  را  به  دس  ت  گرفت.  او  و  پیروانش  بخاطر  تاکید  بر  پیروی  از  روش  سلف  به«سلفیه  »  نام  بردار شدند   ،.(جوادی1386 ،23)   «سلفیه  »  برگرفته  از«سلف»  ،،  به  معنی  گذشته  و  پیشینه  است(ابن  منظور1414   ،6  ،159  )این  وازه در  اصط  لح،  عنوانی  عام  و  علم  برای  کسانی  است  که  در  عقاید  و  برخی  احکام  فقه  ی  از  سلف  صالح  و  تابعین در   سه  قرن  نخست  اسلام  و  پیشوایان  امت  پس  از  آنها،  همانند  ائمه  چهارگانه  اهل  سنت  و  سایر  علمایی که   معتثقد  به  شیوه  مسلمانان  اولیه  هستند،  همچون  ابن  تیمیه  و  ابن  قیم  و  محمدبن  عبدالوهاب  و  ... پیروی   ،کنند(حلمی2335  ،م156   )در  مقابل«خلفی»را  برای   ،اشاره  به  سایر  گروه  ها  نظیر  متکلمان، متکلمان   ،معتزله،  ماتریدیه  و  اشاعره  به  کار  می  برند.(  عابدی1363  ،53  )  به  عبارت  دیگر؛  مفهوم«سلفی  »  به تمام   کسانی  که  در  تقسیم  بندی   لن  قائل  به«الحی  فی   لس  لم  » هستند-    باید  به  ارزش  های  نخستین  اسلام بازگشت-   اط  لق  می  شود؛  ،در  واقع  سلفی  در  نخستین  اط  لق  خود  معنایی  کام  ال  عام(برومند1362 ،4-   15  ) و   ،واژه  ای  با  بار  ارزشی  مثبت  است(البوطی1305 ،259-   256)  اما  معنای  خاص تر 1    سلفی  با  توجه  به  تحو لت  اخیر  افراط  گرایی  در  جهان  اسلام  واجد  ابعاد  منفی  شده  است،  و  به  معنای  بازگشت  به  تعالیم  اس  ل  م با   ،الگوبرداری  کامل  از  دوره  سلف(سه  قرن  نخست  اس  لمی)،  (حلبی1382  ،245  )در  قالب  خوانش  ها  و قرائت  .های  حداکثری  و  افراطی  از  دین  و  مخالفت  با  تشیع،  تصوف،  فلسفه  و  ...  است  دعوت  محمدبن  عبدالوهاب  به  زودی  گسترش  یافت  و  پیروان  و  هوادارانی  از  مناطق  مختلف  اس  لمی  پیدا  کر .د   و  یک  جریان  سلفی   گسترده  ای  را  به  راه  انداخت.  جریان  سلفی  منشا  این  اصط  لح  را  به  حدیثی  از پیامبر   :اس  لم(ص)  می  رسانند  که  فرمود«  خیر  امتی  قرنی  ثم  الذین  یلونهم  ثم  الذین  یلونهم...؛  بهترین  مردم، مردم  دوره  من  هستند؛  بعد  کسانی  که  در  پی  ایشان  می  آیند؛  سپس  دیگرانیکه  پی  آنان  می.آیند(»  بخاری، بی  ،تا6  ،441  ،  ح2951   ،؛  احمد  بن  حنبل،  بی  تا455  ؛  ،حاکم  نیشابوری،  بی  تا14  ،18  )  در  واقع  جنبش سلفی   لش  می  کند  با  بازگشت  به  سنت  ها  و  اندیشه  های  افراد  در  صدر  اسلام،  دین  خالصی  را  معرفی  و  گذشته را  در  حال  حاضر  و  آینده  احیا  کند.  در  واق  ع  افراط  یکی  از  صورت  های  پدیداری  سلفی  گری  است(ادمی و   ،مرادی1364 ،26-   56  )  این  جریان  با  استفاده  از  تفسیری  گزینشی  و  البته  ظاهرگرایانه  از  وحی  و سنت   پیامبر  اس  لم(ص)  و  سلف،  با  نادیده  گرفتن  بسیاری  از  ویژگی  های  اخ  لقی  اس  لم،  از  خشونت  و  ستیزه جویی  پرهیز  ندارد.(  هما  ،ن  بنقل  از  رهبرو  مهاجرانی1388  ،132  )  لذا  می  بینیم  که  محمدبن  عبدالوهاب براساس  تفسیر  ظاهرگرایانه  و  افراطی  خود  از  شرک،  کفر  و  بدعت،  بارها  با  بکار  بردن  تعابیری  همچون«  وجب  توبته و   ال  قتل»  ،«مرتد»  ،«یستطاب»  ،«ح  لل  الدم  »  و  ...  خشونت  را  در  بافت  فکری  سلفیه  نهادینه  نمود.  در واقع   بهره  گیری  از  عنصر  تکفیر  در  پوششهای  توحید،  شرک،  کفر،  بدعت  و  ارتداد،  آن  هم  براساس  تلقی های   شخصی  و  قرائت  ها  و  خوانش  های  افراطی  و  نادرست،  امروزه  به  یکی  از  مهم  ترین  عوامل  زمینه  ساز خشونت   ،و  افراط  در  دین  تبدیل  شده  است.(  شهامت  دهسرخی   و  

 حسنی1364 ،33-   59 ) 

رسالتش  را  تنها  فهم  درست  سخنان  سلف  می  دانند.  از  ویژگیهای  بارز  در  اندیشه  سلفیان  ظاهرگرایی  و طرد  تاویل  و  خوانش  های  اشتباه  از  متون  دینی  است.  برای  مثال  امروزه   طیف  هایی  از  سلفیان،  صرفا  با  تکیه بر   تلقی  متن  گرایی  خویش،  با  استناد  به آیات«  َ   أَفَحَسِب  َالُّذِین  کَفَرُوا  ْأَن  یَتُّخِذُوا  عِبادِی  ْمِن  دُونِی  أَوْلِیاء  إِنُّا  أَعْتَدْنا  َجَهَنُّم  َلِلْکافِرِین  نُزُ  ال(»  /کهف132)و  «ِقُل  ادْعُوا  َالُّذِین  ْزَعَمْتُم  ْمِن  ِدُون  ِاللُّه   الَیَمْلِکُون  َمِثْقال  ٍذَرُّة  فِی  ِالسُّماوات َ  ال   وفِی  ِالْأَرْض َما   و  ْلَهُم  فِیهِما  ْمِن  ٍشِرْک َما   و  ُلَه  ْمِنْهُم  ْمِن  ظَهِیر(»/سبا22  ،)  و  نظایر  این آیات   برخی  شعائر  و  آداب  اس  لمی  نظیر«شفاعت»  ،«زیارت»  ،«توسل»  ،«تبرک  »و  ...  را  شرک  در  تو حید   ،دانسته(ابن  تیمیه1413 ،12-   15  )  با  تفکیک  گذاردن  میان  شرک  در  توحید  و  عمل،  شرک  در  توحید را   ،موجب  خروج  قطعی  از  دین  برشمرده  اند.(ابن  تیمیه1389  ،0  ،326  ،؛  همان1413 ،16)   لزم  به  ذکر  است  که  سلفیان  معتقدند  که  شیعه  ها  به  خاک  یا  سنگ  سجده  میکنند،  و  قائل  به  تحری  ف قرآن  هستند  و  قصد  دارند  اس  لم  را  از  درون  نابود  کنند  و  ...  آنان  با  این  نگاه  اتهام  آمیز  نتیجه  می  گیرند  که شیعه   دشمن  درونی  اس  لم  است  و  خطر  دشمن  درون  بیش  از  دشمن  بیرونی  است،  لذا  معتقدند  که  همه وظیفه   دارند  این  دشمن  خطرناک  را  از  بین  ببرند  و  در  این  راستا  هرگونهخشونتی  را  جایز  می  شمارند  و  دست به  قتل،  تجاوز،  تخریب،  شکنجه،  سوزاندن  زنده  زنده  و  سایر  رفتارهای  افراطی  می  زنند  و  باعث  هراس  ملت  ها از  اس  لم  و  مسلمانان  می  شوند.این  اتهامات  از  جانب  سلفیان  برای  شیعیان  نمونه  های  فراوانی  در  آثار سلفیان   دارد،  بعنوان  مثال؛ابن  تیمیهمی  گوید:  شیعه  بدتر  از  یهود  و  نصارا  است  و  باید  همیشه  شمشیر  با  لی  سر آنها   ،باشد.(ابن  تیمیه1389  ،1 ،6-   29  )  دیدگاه  های  افراطی  جریان  سلفی  گری  که  از  منطق  و  تعقل  دور،  و از  آموزه  های  اس  لمی  بیگانه  بود،  واکنش  های  منفی  مسلمانان  را  برانگیخت،  از  جمله  واکنش  های  منفی  آ نان   صدور  حکم  قتل  محمد  بن  عبدالوهاب  بود؛  اما  وی  با  پیمان  بستن  با  محمد  بن  سعود(جد  آل  سعود)  از این   ،مهلکه  جان  سالم  به  در  برد (سبحانی1306  ،4 ،431-   439  ،؛  الجامی2335 ،56)   با  این  حال؛  امروزه  ما  شاهد  این  هستیم  که  این  جریان  ظاهرگرا  و  نص  گرایی  افراطی،  در  منطقه  حجا ز   مرکزیت  یافته،  و  با  استفاده  از  امکانات  سیاسی،  اقتصادی  و  فرهنگی  این  کشور،  پیروانی  از  گوشه  و  کنار جهان  .فراهم  آورده،  و  با  عقل  ستیزی  و  خوانش  های  افراطی  از  دین  چهره  خشنی  از    اسلام  به  نمایش  گذاشته  است.

۰ نظر موافقین ۱ مخالفین ۰ ۲۳ آذر ۰۱ ، ۱۶:۰۰
محمدرضا زارع

جریان  شناسی  رویکرد  ظاهرگرا  در  فهم  قرآن  و  تصحیح  برخی  قرائات  افراطی  آنان                                                                                             چکیده   .بحث  ظاهرگرایی  یکی  از  مباحث  مهم  در  فهم  قرآن  است«ظاهرگرایی  »  و«تاویل  گرایی  »  دو  گرایش عمده  در  فهم  متون  مقدس  و  دینی،  به  ویژه  قرآن   و  روایت  هستند؛  اما  گاهی  هرکدام  از  اینها  راه  افراط  و  تفریط را  پیموده  و  خوانش  ها  و  قرائات  اغراق  آمیزی  از  متون  دینی  ارائه  می  دهند.  ظاهرگرایی  یعنی  تاکید  و  تمسک بر   ظواهر  الفاظ  و  متون  دینی  و  عدم  دخالت  عقل  در  فهم  آن  است.  رویکرد  ظاهرگرایی  در  فهم  قرآن  از صدر  اس  لم   بوجود  آمده  و  تا  به  امروز  نیز  ادامه  دارد،  طوری  که  امروزه  موضوع  افراط  گرایی  مذهبی  یکی  از چالش   های  اساسی  بین  المللی  و  منطقه  ای  جهان  معاصر  شده  است.  گسترش  تروریسم  و  فعالیت  های تروریستی  منسوب  به  القاعده  و  داعش  که  از  مهمترین  مسائل  خاورمیانه  و  کشورهای  اسلامی  قرار   دارد.  بدون تردید   گسترش  تروریسم  و  افراط  گرایی  مذهبی،  ریشه  در  ظاهرگرایی  افراطی  در  متون  دینی  دارد. رویکرد   ظاهرگرایی  هم  در  میان  عامه  و  هم  در  خاصه  وجود  داشته  و  دارد.  در  واقع  ظاهرگرایی  اندیشه  ای  است  که از   صدر  اس  لم  تا  کنون  در  فهم  و  تفسیر  قرآن  در  فرقه  ها  و  مکتب  های  مختلفی  نمود  یافته  است؛ لذا   لزم است   یک  کار  جریان  شناسی  درباره  این  رویکرد  صورت  گیرد.  امید  که  ما  را  در  فهم  و  درک  عملکرد  جریان های   تروریستی،  و  مقابله  با  آنان  در  جهان  معاصر  یاری  رساند.  لذا  در  این  تحقیق  یک  کار  جریان  شناسی  کامل و  جامعی  درباره  ظاهرگرایی  و  افراط  گرایی  در  این  حوزه،  با  استفاده  از  روش توصیفی-   کتابخانه  ای  انجام می-  .گیرد  .ناگفته  نماند  که  تا  کنون  کار  جامعی  در  این  حوزه  صورت  نگرفته  است  .کلیدواژه:  ظاهر  گرایی،  افراط  گرایی،  دین،  فهم  قرآن،  متون  دینی  1)مقدمه  ایجاد  و  گسترش  گرایش  های  مختلف  دینی  در  یک  جامعه  از  عوامل  متعددی  اثر  می  پذیرد.  بررسی زمینه   های  شکل  گیری  و  گسترش  این  گرایش  های  فکری،  بستر  مناسبتری  را  برای  درک  ماهیت  آنها  در اختیار 2)معناشناسی   ظاهرگرایی  «ظاهر  »  از«ظهر  »به  معنای  آشکا  ،ر  و  نمایان  است(فیومی1414  ،2  ،380  )  و  در  اصط  لح،  لفظی  است که  .د  للت  ظنی  راجحی  بر  معنایی  داشته  باشد  و  احتمال  غیر  آن  نیز  داده  شود(»  ،مامقانی1411  ،159  )  لمه  طباطبایی  در  این  باره  می  :فرماید«  ،ظهر  معنای  ظاهر  و  ابتدایی  آیه  و  بطن  معنای  نهفته  و  در  زیر  ظاهر است  چه  .آن  معنی  یکی  باشد  یا  بیشتر،  نزدیک  به  معنای  ظاهر  باشد  یا  دور  از  آن(»  ،طباطبایی1393  ،3 ،  04)ظاهرگرا  معمو  ال  به  افراد  و  گروه  هایی  اط  لق  می  شود  که  تمسک  شان  به  ظواهر  الفاظ  و  متون  دینی با  نوعی  تاکید  و  تعصب  همراه  است  و  در  حفظ  مفاهیم  ظاهری  الفاظ،  خواه  در  عقاید  و  خو  اه  در  فقه، پافشاری   ،کرده  و  مخالف  تاویل  و  برداشت  های  غیرظاهری  اند.(قدمی  جویباری  و  جلیلی  سنزیقی1365 ،80-   114 )   ظاهرگرایان  عقل  را  در  فهم  قرآن  دخیل  نمیدانند  و  تفسیر  قرآن  را  محدود  به  روایات  تفسیری  نموده  و در  مواردی  که  آیه  ای  روایتی  نرسیده  باشد  بر  سکوت  و  تعطیل  فهم  ایه  حکم  می  کنند  و  در  این  زمینه  چه  بسا به  احادیث  ضعیف  نیز  تمسک  میجویند  .  ،(شاکر  و  محمدی  مظفری1386 ،9-   18  )  نص  گرایی  گاهی  معادل و   مترادف ظاهرگرایی–   و  مقابل  عقلگرایی-  است.  و  آن  به  معنای  اعتماد  بر  الفاظی  است  که  صریح  وآشکار در   ،مقصود  گوینده  بوده  و  تنها  یک  احتمال  دارند.(  قدمی  جویباری  و  جلیلی  سنزیقی1365 ،80-  114)    ظاهرگرایی  اندیشه  ای  است  که  از  صدر  اس  لم  تا  کنون  در  فهم  و  تفسیر  قرآن  در  فرقه  ها  و  مکتب های  مخت  لفی  نمود  یافته  است.  این  اندیشه  نزد  این  فرقه  ها  و  مکتب  ها  چهره  های  متفاوتی  داشته  و  نزد همه   مکاتب  و  فرقه  ها  به  یک  معنی  نیست؛  مث  ال  اهل  حدیث  و  ظاهرگرایان  اهل  سنت  حجیت  عقل  و  اجماع و  اجتهاد  را  منکرند؛  اما  اخباریان  تمام  احکام  عقل  را  بی  اعتبار  نمیدانند  و  بدیهیات  ع  قلی  و  احکام  نظری  عقل را   ،که  با  شرع  ناسازگار  است  میپذیرند.  (شاکر  و  محمدی  مظفری1386 ،9-   18  )  اندیشه  ظاهرگرایی هرچند  کل  قرآن  را  در  برمی  گیرد  و  نزد  هرفرقه  ای  در  بخشی  از  آیات  نمود  یافته  است،  نزد  برخی  ظاهرگرایی در  اصول  اعتقادی  و  به  ویژه  بحث  صفات  خبری  خداوند  و  نز  د  برخی  دیگر(نظیر  ظاهریه)در  فروع  فقهی  و احکام   عملی  نمود  یافته  است؛  اما  آنگاه  که  ظاهرگرایی  درباره  آیات  متشابه،  نظیر  صفات  خبری  خداوند(که  از  ذات یا  فعل  خداوند  سخن  می  گویند  نظیر؛«جاء  ربک»  ،«الرحمن  علی  العرض  استوی»و  ...)مطرح  می ،گردد  ناهنجارتر  می  نماید  و  تا  حدقول  به  تشبیه،  تجسیم  الهی،  جبر  انسان  در  کارها  و  ...  پیش  می  رود،  به  گونه ای  که  چنین  نظرگاه  هایی  فرد  را  تا  سرحد  کفر  نیز  پیش  می)برد.(همان  پیشینه  ظاهرگرایی  افراطی  در  اس  لم  به  سالهای  نخستین  صدر  اس  لم  باز  می  ،گردد.  تفکر  ظاهرگرایی  در آغاز  پیش  از  آنکه  در  قالب  یک  م  ،کتب   لمی  ظهور  کند،  در  شکل  یک  نگرش  روشی  بروز  یافت  که  از  بستر آن   گروه  هایی  نظیر  خوارج،  مرجئه،  جبرگرایی،  خارجی  گری،  تشبیه،  تجسیم  و  ده  ها  اندیشه  دیگر  رویید  و امواج  آن  تا  سده  های  بعد  اندیشه  اس  لمی  را  تحت  تاثیر  قرار  داد.  این  جریان  فکری  در  ادامه،  به  صورت  یک  اند یشه   مستقل  درآمد  و  به  نام  های  گوناگونی  از  قبیل«اهل  حدیث»  ،«حنابله»  ،«حشویه  »  و«سلفیه  »  و اخباریگری   خوانده  شد.  اینگونه  برخورد  با  قرآن،  پیامدهای  گوناگون  اعتقادی،  سیاسی  و  شکل  گیری  فرقه  های متعددی   ،را  به  دنبال  داشت.(ر.م:  سبحانی1304 ،235-   232  )  اندیشه  ظاهرگرایی   هم  در  میان  اهل  سنت  و  هم در میان  شیعیان  وجود  داشته  اما؛  این  گرایش  در  میان  عامه  از  گستردگی  و  حضور  بیشتری  برخوردار  بوده و  است.  ذی  ال  به  صورت  اجمالی  یک  بررسی  و  جریان  شناسی  کلی  در  این  مورد  صورت  می:گیرد  3)جریان  شناسی  ظاهرگرایی  3-1)جریان  ظاهرگرایی  در  میان  اهل  سنت  3-1-1)  اهل  حدیث  به  طور  کلی  فقیهان  اهل  سنت  از  نظر  روش  و  شیوه  به  دو  دسته  کلی  تقسیم  می  شوند:  گروهی  که  مرکز آنان   عراق  بود،  در  دریافتن  حکم  شرعی   لوه  بر  قرآن  و  سنت،  از  عقل  نیز  به  گسترده  ترین  معنای  آن استفاده  میکردند.  آنها قیاس 1   را  در  فقه  معتبر  می  شمردند  وبعضا  نیز  آن  را  بر  نقل  مقدم  می  داشتند.  این  گروه به  «اصحاب  رای  »معروف  شدند  که  در  راس  آنان  ابوحنیفه(م153  ه.ق)قرار  داشت.  گروه  دیگر  که  مرکز آنان  سرزمین  حجاز  بود.  تنها  بر  ظواهر  قرآن  و  حدیث  تکیه  میکردند  و  عقل  را  بطور  مطلق  انکار  می  کردند. اینان   به«اهل  حدیث  » یا«  اصحاب  حدیث  »  مشهور  بودند  و  در  راس  آنان  مالک  بن  انس(م106  ه.ق)، محمدبن   ادریس  شافعی(م234  ه.ق)  و  احمد  بن  حنبل(م241  ه.ق)  قرار  داشتند.  آنان  شیوه  فقهی  خود  را  در  عقاید نیز  بکار  میگرفتند  و  عقاید  خود  را  تنها  از  ظواهر  قرآن  و  حدیث  اخذ  میکردند.  آنان  نه  تنها  عقل  را  بعنو  ان یک   منبع  مستقل  برای  استنباط  عقاید  قبول  نداشتند  بلکه  مخالف  هرگونه  بحث  عقلی  پیرامون  احادیث اعتقادی   ،بودند.(برنجکار1308  ،122)  مشهور  است  وقتی  یکی  از  مالک  بن  انس  درباره  آیه«  الرحمن  علی العرش  استوی(»/طه5  :)  پرسش  کرد،  او  جواب  داد«  استوای  خدا  بر  عرش  معلوم،  کیفیت  این  استواء  مجهول،  ایمان به  آن  واجب،  و  سوال  درباره  آن  بدعت  است  .»  بهرحال«اهل  حدیث  »  از  اهل  سنت  بودند  که  تفکر«ظاهرگرایانه »  را  در  طول  تاریخ  آغاز  کردند.  آنان  با  هرگونه  اندیشه  ورزی  در  حوزه  دین  مخالفت  می  ورزیدند  و  علم   لم را  انکار  می  کردند(همان)  معروفترین  چهره  این  گروه،  احمدبن  حنبل  است.  در  واقع  او  پیشگام  نص گرایی   افراطی  در  اهل  سنت  است.  در  دوران  بعد  نیز  آرای  ایشان  در  اندیشه  بزرگان  فرق  نص  گرای  اهل سنت  (  همچون؛  داوود  بن  علی اصفهانی233-   203(ق؛  پیشوای  مکتب  ظاهریه)،  ابوالحسن اشعری293-   324 ق؛  پیشوای  مکتب  اشاعره)،  ابن  حز(م  اندلسی384-  459(ق)،  ابن  تیمیه  حرانی991-  028  ق)،  ابن قیم  (جوزی961-  051(ق)،  ابن  کثیر  دمشقی031-004(ق)  و  محمدبن  عبدالوهاب1115-  1230  ق؛ پیشوای  .مکتب  سلفی)  بازتاب  یافت  احمد  بن  حنبل،  نصوص  دینی  را  یگانه  اثبات  وجود  خدا  و  صفات  او  می  شمرد  و  هر  چه  ظواهر  دینی اقتضا  میکرد،  بدون  تاویل  و  توجیه  عق  لنی  می  پذیرفت  و  بر  این  اساس  هر  گونه   لش  برای  تنزیه  ساحت  الهی از  صفات  جسمانی  را  بدعت  و  خروج  از  دین  تلقی  می   ،کرد.(شهرستانی1398  ،  ق1 ،180-   188  )  برای مثال ایشان«نظر  »  در  آیه«الی  ربها  ناظره(»  /قیامت23  )  را  به  دیدن  با  چشم  ظاهر  معنی  کرده  است.  در واقع  ،ایشان  قائل  به  جواز  رویت  خدا  است.(احمدبن  حنبل1438 ،131-   128  )با  مراجعه  به  کتاب«السنته  » که   حاوی  روایاتی  است  که  پسر  احمدبن  حنبل(عبدا  هلل  بن حنبل213-   263  ه)از  پدرش  روایت  کرده،  میتوان به  «  شدت  جمود  وی  بر  روایات  تفسیری–که  برای  خداوند،  خنده،  انگشت،  دست،  صورت،  و  ...  قائل  شده-  » پی   ،   ]برد.(عبدا  هلل  بن  احمد،  [بی  تا1  ،139  )  دیدگاه  های  احمد  بن  حنبل  بعدها  بوسیله ابوالحسن   اشعری(موسس  فرقه  اشاعره)  تعدیل  یافت.  اشعری  در  پی  یافتن  راه  میانه  ای  بود  که،  در  عین  پایبندی به  ظواهر  آیات  و  روایات،  در  ستیز  آشکار  با  عقل   قرار  نگیرد.  وی  برای  نیل  به  این  مقصود،  ناچار  از   لش های   ،عقلی  فراوان  بهره  جست.(ابن  خلدون1413  ،  1 ،408-  406)   3-1-2)ظاهریه   ظاهریه  یکی  از  مذاهب  ظاهرگرای  اس  لمی  است  که  در  قرن  سوم  ظهور  کرد.  ظاهریه  نیز  مانند  اهل  حدیث در   اصول  و  فروع  به  ظواهر  آیات  و  روایات  تمسکمی  ،کردند.(  خادمی1421   ،1424   ،43  )موسس  این مکتب   داود  بن  علی  اصفهانی  ظاهری  بود  .  مذهب  داود  در  بغداد  پا  گرفت  و  تا  چندی  در  شرق  و  غرب  جهان  اس لم   نفوذ  داشت،  ولی  بعدها  آثار  داود  از  میان  رفت.  در  قرن  پنجم  ابن  حزم  ظاهری  دوباره  این  مذهب  را  در مغرب  جهان  اس  لم  احیا  ک  رد  و  با  نگارش  کتاب  های  مفصلی  در  زمینه  اصول  و  فقه  مذهب  ظاهری،  قواعد  این مذهب   .را  نهادینه  کرد  و  نام  خود  را  قرین  نام  آن  ساخت.  ابن  حزم  به  شدت  پایبند  به  ظاهر  نصوص  قرآن  و  سنت بود   او  در  کتاب«الفصل  »خود  بارها  تصریح  میکند  که  تنها  آنچه  را  در  قرآن  و  سنت  به  خداوند  ن  ،سبت  داده شده  میتوان  به  خداوند  نسبت  داد  و  عدول  و  تعدی  از  الفاظ  قرآن  و  سنت  را  جایز  نمی  داند،  مگر  در  زمانی که   ،مانعی  از  حمل  بر  ظاهر  در  میان  باشد.(ابن  حزم1422 ،1   ،392  ،335 و343)    با  آغاز  قرن  چهارم  جریان  نصگرایی  در  اهل  سنت  وارد  مرحله  تازه  ای  شد.  ابوالحسن  اشعری،  یکی از  شخیتهای  برجسته  اهل  تسنن،  در  بصره،  دست  به  احیا  و  بازسازی  اندیشه  دینی  وکلامی  زد،(سبحانی1304 ، 235-   232  )   و  سعی  داشت  بین  دیدگاه  افراطی  ظاهرگرایی  اهل  حدیث  و  جریان  افراطی  عقلگرا،  که  در آن  زمان  وجود  داشت،  تعادل  ایجاد  کند،  که  نهایتا  نیز  منجر  به  تاسیس  .مکتب  اشعری  گردید  3-1-3)ظاهرگرایی  ابن  تیمیه   بعد  از  دو  قرن  که  دوره  رکود  جریان  نص  گرایی  در  اهل  سنت  بود،  ابن  تیمیه  حرانی  دمشقی(م028 )ق   جریان«اصحاب  حدیث  »  را  دوباره  احیا  کرد.  روش  او  در  اساس،  ادامه  روش  اصحاب  حدیث  بود،  وی  در قرون  هفتم  و  هشتم  هجری،  به  احیای  عقاید  اولیه  ابن  حنبل  پرداخت.  او  کتاب  مبسوط«درء  تعارض  العقل  و  النقل »   را  در  زمینه  تعارض  عقل  و  نقل  به  رشته  تحریر  درآورد.  و  در  آن  اندیشمندانی  همچون  فخر  رازی و   ابوحامدغزالی  را  به  سبب  آنکه  در  موارد  تعارض  عقل  و  نقل  جانب  عقل  را  مقدم  داشته،  جفاکار  به  دین قلمداد  کرد  چرا   که  به  گمان  ابن  تیمیه،  آنان  داده  های  عقلی  را  پایه  و  اساس  قرار  داده  و  معارف  وحی  را  تابع  و پیرو    ،آن  شمرده  اند  و  این  گونه  از  منزلت  و  جایگاه  دین  فروکاسته  اند(احمد  بن  تیمیه1610   ،1 ،5-   9  )  او معتقد بود  که  آرمان  اصلی  اسلام،  یعنی  توحید،  تحت  تاثیر  اخت  لط  مسلمانان   با  فرهنگ  ها،  فلسفه  ها  و  عرفان های   دیگراز  بین  رفته  و  بهترین  شیوه  احیای  این  آرمان،  احیای  تفکر  رایج  در  عصر  پیامبر  اکرم(ص)،  صحابه و   ،تابعین  است.(ادمی  و  مرادی1364 ،26-   36   ،بنقل  از  موثقی1386 ،191-   103  )لذا  برای  رسیدن  به این  هدف  همان  روش  اهل  حدیث  را  در  پیش  گرفت  .  حرمت  سفر  برای  زیارت  پیامبر  اکرم(ص)  و  ساختن هرنوع   ،سرپناه  و  سایبان  بر  قبور  متبرکه،  شرک  و  بدعت  دانستن  توسل  به  آن  حضرت  و  سوگند  به  آن  بزرگوار  و قرآن   بدعت  شمردن  مراسمات  جشن  و  شادی  در  تولد  پیامبر  اکرم(ص)  از  دیگر  دیدگاه  های  افراطی ایشان   ،است.(سبحانی1363 ،5-  0 )    ناگفته  نماند  که  ابن  تیمیه   لوه  بر  اعتقادات،  در  حوزه  عمل  نیز  دیدگاه  های  افراطی  دارد.  وی  در دورانی  می  زیست  که  بغداد-که  از  مراکز  مهم  اس  لمی بود-    به  دست  مغو  لن  سقوط  کرده  بود،  ایشان،  چون  معتقد بود   که  پس  از  پیامبر(ص)  و  خلفای  راشدین،  اس  لم  تحریف  شده؛  لذا  برای  سرنگونی  رژیم  حاکم  دست  به شورش   زده  و  اعلام  جهاد  کرد.واع  لم  کرد  که  جهاد  بر  حج،  نماز  و  روزه  برتری  دارد.  همچنین  او  مسلمانانی  را  که در   ،جهاد  شرکت  نکنند  را  کافر  خواند.(آقابابایی7327 ،753-  972)   ابن  تیمه  با  فرق  مختلف  اهل  سنت  و  شیعیان  درگیری  شدیدی  داشت.  در  جاهای  متعدد  آثار  او  می توان   ،دشمنی  او  نسبت  به  شیعیان  و  تکفیر  آنان  را  مشاهده  نمود.(ابن  تیمیه1389  ،400  ،]؛  همان،  [بی  تا3 ،  353  )  او  با  فتوا  دادن  به  قتل  شیعیان  کسروان  لبنان  و  نوشتن  کتاب«  منهاج  السنه  و  النبویه  فی  نقض  لم  الشیعه  القدریه  »  و  توهین  به  عقاید  شیعیان،  کینه  خود  را  نسبت  به  شیعیان  ابراز  کرد.  همچنین  وی  با فتاوای   خود  و  نگارش  کتابهایی  علیه  عقاید  اشاعره،  معتزله،  شافعی  ها،  حنفی  ها،  مالکی  ها،  صوفیه،  و  توهین  به سران   صوفیه  مانند  ابن  عربی  و  امام  محمد  غزالی  جامعه  اهل  سنت  آن  دوران  را  به  فتنه  و  درگیری  های شدید   مذهبی  مبت  ال  کرد.  درباره  غیر  مسلمانان  نیز  دیدگاهی  کام  ال  سختگیرانه  و  غیر  انسانی  داشت  و  معتقد  بود آنان   ،باید  در  بدترین  شرایط  زندگی  کنند.  (طبسی1363  ،0  )  این  دیدگاه  های  افراطی  ابن  تیمیه  نه  تنها مورد  توجه  و  اعتنای  اندیشه  وران  مسلمان  واقع  نشد،  بلکه  مخالفت  های  شدید  پیشوایان  م  ذاهب  گوناگون اهل    ،سنت  را  نیز  به  دنبال  داشت.(فقیهی1352    ،23-20    )حتی  وی  چندین  بار  ،  به  همین  دلیل  زندانی  شد و    ،سرانجام  نیز  در  یکی  از  زندانها  جان  سپرد.(ابن  کثیر  دمشقی1418   ،14 ،155-   159  )همچنین  بخاطر این  جسارتها  و  بی  ادبی  های  ابن  تیمیه  به  پیامبر  اکرم(ص)  و   اهل  بیت(ع)  و  بسیاری  از  فرق،  علمای  اهل سنت   ،علیه  او  سخن  ها  گفته  و  کتابهایی  در  رد  افکار  و  عقاید  باطل  او  نوشته  اند.(طبسی1363  ،0  )  اما  این دیدگاه  .های  افراطی  او  بعدها  پیش  زمینه  ظهور  گرایشهای  افراطی  و  سلفی  گردید

۰ نظر موافقین ۱ مخالفین ۰ ۲۳ آذر ۰۱ ، ۱۰:۳۴
محمدرضا زارع