عصر ظهور

موسسه مجازی امام مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف)

عصر ظهور

موسسه مجازی امام مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف)

نویسند و گردآورنده مطالب : محمد رضا زارع
#نشر مطالب باذکر نشانی این وبلاگ بلامانع است!
_____________________

حدیث روز:

عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنِ ابْنِ أُذَیْنَةَ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ مِنَ الْخَیْرِ مَا یُعَجَّلُ
اصول کافى جلد3 صفحه: 212 روایة:4

ترجمه :
رسول خدا (ص) فرمود: همانا خدا کارهاى خیر، زود انجام شده را دوست دارد.

__________________________
*دوستان مارا در لینک زیر حتما دنبال کنید.*

دوستانی که بنده را دنبال میکنند، در صورتی که آدرس سایتشان نیز در فهرست دنبال کنندگانمون ثبت باشه و لینک دنبال کردن هم داشته باشند دنبال خواهند شد


۴۰ مطلب با موضوع «اعتقادات» ثبت شده است

یکى  از  احادیث  معروف  و  مشهور  میان  علماى  سنّت  و  شیعه«حدیث  ثقلین  این  حدیث  را  گروه  عظیمى  از  صحابه،   لواسطه  از  پیامبر(صلى  الله  علیه  وآله)  نقل  کرده  ،اند   وبعضى  از  علماى  بزرگ  راویان  حدیث   رابالغ  بر  سى  تن  از  صحابه  مى  دانند.(1)  گروه  کثیرى  از  مفسران  و  محدثان  و  مورّخان  آن  را  در  کتب  خود  آورده  ،اند   وروى  هم  رفته  در  تواتر  این  حدیث  نمى  توان  تردید کرد.    عالم  بزرگوار  سید  هاشم  بحرانى  در  کتاب«غایة  المرام  »  این  حدیث  را  با34   سند  از  دانشمندان  اهل  سنّت  و با  81   سند  از  علماى  شیعه  نقل  کرده  است،  و  میرحامد  حسین  هندى  عالم  بزرگوار  دیگر  تحقیق  و  تتبّع بیشترى   در  این  زمینه  به  عمل  آورده،  و  از  حدود211   نفر  از  علماى  اهل  سنّت  این  حدیث  را  نقل  کرده  و تحقیقات   خود  را  پیرامون  این  حدیث در6   جلد  کتاب  بزرگ  جمع  آورى  کرده  است!  از  جمله  افراد  مشهورى  که  آن  را  نقل  کرده  اند  :ابوسعید  ،خدرى  ابوذر   ،غفارى،  زید  بن  ارقم،  زید  بن ثابت  ابورافع،  جبیر  بن  مطعم،  خدیفه،  ضمره  اسلمى،  جابر  بن  عبدا  هلل  انصارى  و  ام  سلمه   رامى  توان  نام برد.    :اصل  حدیث  به  گفته  ابوذر  غفّارى  چنین است«   او  در  حالى  که  در  خانه  کعبه  را  گرفته  بود  رو  به  سوى مردم  کرده  چنین  مى  گفت  من   ازپیامبر  مى  شنیدم  که  مى  فرمود:   انى  تارک  فیکم  الثقلین  کتاب   هلل  و  عترتى و  انهما  لن  تفترقا  حتّى  یردّا  على الحوض!   ،«من  در  میان  شما  دو  یادگار  گرانبها  مى  گذارم  :قرآن   وخاندانم  و  این  دو  هرگز  از  هم  جدا  نمى  ،شوند   تاهنگامى   که  در  کنار  حوض  کوثر  بر  من  وارد  شوند،  پس  بنگرید و  ببینید  چگونه  سفارش  مرا  درباره  این  دو  رعایت  مى  کنید؟»(2)   این  روایت  در  معتبرترین  منابع  اهل  سنّت  از  قبیل«صحیح  ترمذى  »  و«نسائى  »  و«مسند  احمد  »  و« کنزل  العمال  »  و«مستدرک  حاکم  »و  غیر  آن  نقل  شده است.    در  بسیارى  از  متون  روایت  تعبیر  به«ثقلین  »  (دو  چیز  گرانمایه)  و  در  بعضى  تعبیر  به«خلیفتین»  ( دو  جانشین)  آمده  است.  که  از  نظر  مفهوم  چندان  تفاوتى  با  هم ندارد.   جالب  توجّه  این  که :   ازاحادیث  مختلف  اس  لمى  استفاده  مى  شود  که  این  روایت   راپیامبر(صلى  الله علیه  وآله)  در  موارد  مختلف  به  مردم  گوشزد  کرده است:    در  حدیث«جابر  بن  عبدا  هلل  انصارى  »مى  خوانیم  که  در  سفر «حج»   روز  عرفه فرمود.

در  حدیث«عبدا  هلل  بن  حنطب  »مى  خوانیم  که  در  سرزمین «جحفه»   (محلى  است   میان  مکّه  و  مدینه  که بعضى  از  حاجیان  از  آن  جا  احرام  مى  بندند  )بیان کرد.    در حدیث«  ام سلمه»   مى  خوانیم  که  آن  را  در  غدیر  خم فرمود.   در  پاره  اى   ازاحادیث  آمده  که  در  آخرین  روزهاى  عمر  مبارکش  در  بستر  بیمارى  بیان کرد.   و  در  حدیثى  دارد  روى  منبر،  در  مدینه  بیان  فرموده(3).   حتى  طبق  روایتى  که  دانشمند  معروف  اهل  سنّت«ابن حجر»   در  کتاب  «صواعق المحرقه»    ازپیامبر  نقل  مى  کند  مى  خوانیم  :پیامبر  گرامى  اس  لم(صلى   الله  علیه  وآله)   بعد  از  بیان  این  حدیث  دست  على  را  گرفت و   :بلند  کرد  و  فرمود«این  على  با  قرآن  است  و  قرآن  با  على،  از  هم  جدا  نمى  شوند   تادر  کنار  کوثر  بر  من  وارد  گردند».(4)  و  به  این  ترتیب  روشن  مى  شود  که  پیامبر(صلى   الله  علیه  وآله)   به  عنوان  یک  اصل  اساسى  روى  این مسئله  بارها  تکیه  و  تأکید  داشته  است،  و  از  هر  فرصتى  براى  بیان  این  حقیقت  سرنوشت  ساز  استفاده  مى  کرده  تا  هرگز   به دست  فراموشى  سپرده نشود.   *  *  *  محتواى  حدیث  ثقلین   در  این  جا  چند  نکته  قابلم  لحظه است:   1-   معرّفى  قرآن  و  عترت  به  عنوان«دو  خلیفه  »  یا«دو  چیز  گرانمایه  »دلیل  روشنى  است  بر  این  که  مسلمانان  باید  هرگز  دست   ازاین  دو  ،برندارند  ًمخصوصا  با  این  قید  که  در  بسیارى  از  روایات  آمده  که  مى  فرماید  :«اگر  این  دو   رارها  .نکنید  هرگز  گمراه  نخواهید  شد  »این  حقیقت  به  صورت  مؤکّدترى  ثابت  مى شود.   2-   قرار  گرفتن  قرآن  در  کنار  عترت  و  عترت  در  کنار  قرآن  دلیل  بر  این  است  که  همان  گونه  که قرآن   هرگز  دستخوش  انحراف  نخواهد  شد،  و  از  هر  گونه  خطا  مصون  و  محفوظ  است  عترت  و  خاندان  پیامبر نیز  داراى  مقام  عصمت  مى باشد.   3-   در  بعضى  از  این  روایات  تصریح  شده  که  من  در  روز  قیامت  از  شما  درباره  طرز  رفتارتان  با  این  دو یادگار  بزرگ  بازخواست  مى  کنم  که  ببینم  عملکرد  شما  چگونه  بوده  است؟ 

4-   بدون  شک«عترت  و  اهل  بیت»  را  هر  گونه  تفسیر  کنیم  على(علیه  السلام)  از  بارزترین  مصداق  هاى  آن  ،است  به   وحکم  روایات  مت،عددى   اوهرگز   ازقرآن  جدا  نشد   وقرآن  نیز  او   ازجدا نگردید.    لوه  بر  این،  در  روایات  متعدّدى  مى  خوانیم  که   بههنگام  نزول  آیه «مباهله»   پیامبر  اکرم(  صلى  الله علیه  وآله)على  و  فاطمه  و  حسن  و  حسین(علیهم  السلام)   :را  صدا  زد  و  فرمود«اینها  اهل  بیت  منند».(5)  5-   گرچه  ،مسائل  مربوط  به  قیامت  براى  ما  که  در  چهار  دیوار  این  جهان  محصور  هستیم  دقیقاً  روشن نیست  ولى  به  گونه  اى  که   ازروایات  استفاده  مى  شود  منظور   از«حوض  کوثر  »  نهر  مخصوصى  است  در  بهشت با  مزایاى  بسیار،  که  ویژه  مؤمنان  راستین  و  مخصوص  پیامبر  و  ائمه  اهل  بیت  و  پیروان  مکتب آنهاست.   از  مجموع  آنچه  گفتیم  روشن  مى  شود  که  مرجع  امت   ورهبر  مسلمین  بعد   ازپیامبر  على(علیه  السلام)   و  بعد از  او  نیز  امامانى  از  این  خاندان است.   *  *  *   حدیث  سفینه  نوح  از  تعبیرات  جالبى  که  از  پیامبر  گرامى  اسلام(صلى   الله  علیه  وآله)  در  کتاب  هاى  اهل  سنّت   وشیعه  نقل  شده  چیزى  است  که  در  حدیث  معروف  «سفینه نوح»   آمده است.   در  این  حدیث  ابوذر  مى  گوید  :پیامبر(صلى   الله  علیه  وآله)  چنین  فرمود:  «   ال  ان  مثل  اهل  بیتى  فیکم  مثل سفینة  نوح،  من  رکبها  نجى  و  من  تخلف  عنها  غرق!;   خاندان  و  اهل  بیت  من  همچون  کشتى  نوحند  که  هر  کس از  آن  استفاده  کرد  نجات  یافت،  و  هر  کس  از  آن  جدا  شد  غرق  شد».(6)  این  حدیث  که  از  احادیث  مشهور  است  لزوم  پیروى  مردم  را  از  على(علیه  السلام)و  خاندان  پیامبر(  صلى  الله  علیه  وآله)  بعد  از  رحلت  آن  حضرت  نیز  مؤکّداً  بیان  مى  دارد.   باتوجه   بهاین  که   کشتى  نوح  تنها  پناهگاه و  وسیله  نجات  به  هنگام  وقوع  آن  طوفان  عظیم  و  عالم  گیر  ،بود  این  حقیقت  مسلم  مى  شود  که  امت  اسلام  در  طوفان  هایى  که  بعد   ازپیامبر(  ِصلى   هلل  علیه  وآله)  وزیدن  گرفت،  تنها  راهشان  تمسک  جستن  به  ذیل  لء  اهل  بیت  پیامبر(صلى   الله علیه  وآله)  بوده  و هست.   *  *  * 

1.   سیره  حلى،  ج55  ،  ص591.  2.   نقل  از  جامع  ترمذى،  طبق  نقل  ینابیع  الموده،  ص56.   5.   المراجعات،  ص42.   4.   الصواعق  المحرقه،  ص66.   6.   مشکوة  المصابیح،  ص651   (چاپ  دهلى)  و  ریاض  النفره،  ج2  ،  ص241  (به  نقل  از  مسلم  و  ترمذى).  5.   مستدرک  حاکم،  ج5  ،  ص161.

۰ نظر موافقین ۱ مخالفین ۰ ۲۴ آذر ۰۱ ، ۰۹:۰۹
محمدرضا زارع

حدیث«منزلة  »  ار  بسیارى  از  مفسران  بزرگ  شیعه  و  اهل  سنّت  در  ذیل  آیه142   سوره  اعراف  که  از رفتن  موسى(علیه  السلام)   به  مدت41  شب  به  وعده  گاه  پروردگار   وجانشین  شدن  هارون او   از  سخن  مى  ،گوید  نقل  کرده اند.   حدیث  چنین  است:  پیامبر(صلى الله علیه  وآله)  به  سوى  میدان  تبوک  حرکت  کرد  (تبوک  نقطه  اى  بود  در  شمال  جزیره  عرب   وهم  مرز   با  قلمرو  امپراطورى  روم  شرقى)  به  پیامبر  خبر  داده  بودند  که  امپراطورى روم  شرقى  لشکر  عظیمى  فراهم  کرده  تا  به  حجاز  و  مکّه  و  مدینه  حمله  کند،  و  پیش  از  آن  که  انق  لب  اسلامى  با  برنامه  خاص  انسانى   وآزادى  خواهى   بهآن  منطقه  صادر  شود،  آن  را  در  نطفه  خفه  سازد.  پیامبر(  صلى  الله علیه  وآله)  با  لشکر  عظیمى  عازم  تبوک  شد  و  على(علیه  السلام)  را  به  جاى  خود  قرار داد.   على(علیه  السلام)  عرض  کرد:  آیا  مرا  در  میان  کودکان  و  زنان  مى  گذارى؟  (   واجازه  نمى  دهى   باتو   به میدان  جهاد  بیایم   ودر  این  افتخار  بزرگ  شرکت  جویم؟)  پیامبر(صلى الله  علیه  وآله)  فرمود:  «ا  ال  ترضى  ان  تکون  منّى  بمنزلة  هارون  من  موسى   ال  انه  لیس  نبى  بعدى؟;  آیا  راضى  نیستى  که  نسبت  به  من  همانند  هارون  نسبت  به  موسى  باشى  جز  این  که  پیامبرى  بعد   ازمن  نخواهد  بود؟».   عبارت  با  ال  در  مشهورترین  کتب  حدیث  اهل  سنّت،  یعنى  صحیح  بخارى  و  صحیح  مسلم،  نقل  شده  است،  با این   تفاوت  که  در  صحیح  بخارى  تمام  حدیث  آمده،  و  در  صحیح  مسلم  یک  بار  تمام  حدیث  و  یک  بار  تنها جمله  «انت  منى  بمنزلة  هارون  من  موسى   ال انه   ال  نبى  بعدى»   به  صورت  یک  کلمه  کلّى  وعام  ذکر  شده  است.(1) 

در  بسیارى  از  کتب  اهل  سنّت  از  جمله«سنن  ابن ماجه» ،   «سنن ترمذى» ،   «مسند  احمد  »  و  کتب  فراوان دیگر   نقل  شده  است،  و  راویان  حدیث  از  صحابه  بیش  از«بیست  نفر  »مى  ،باشند   ازجمله  :«جابر  بن  عبدا  هلل انصارى»  «   وابوسعید خدرى»  «   وعبدا الله بن  مسعود  »  و«معاویه  »مى باشند.    ابوبکر  بغدادى  در«تاریخ  بغداد  »از  عمر  بن  خطاب  چنین  نقل  مى  کند  :مردى   رادید  که  به  على(علیه  السلام)  ناسزا  مى  ،گوید  عمر  گفت  :من  فکر  مى  کنم  که  تو  مرد  منافقى  باشى  زیرا   ازپیامبر(صلى الله علیه  وآله) شنیدم  که  فرمود:  «  انما  علىّ  منى  بمنزلة  هارون  منموسى   ال انه   النبى  بعدى;   على  نسبت  به  من  همچون هارون  نسبت  به  موسى  است  جز  این  که  پیامبرى  بعد  از  من  نیست».(2)  *  *  *  قابل  توجّه  این  که   ازمنابع  معتبر  حدیث  استفاده  مى  شود  که  پیامبر  اسلام(صلى الله  علیه  وآله)   این  سخن را   تنها  در  داستان  جنگ«تبوک  »  نفرمود،  بلکه  در  هفت  مورد  مختلف  بازگو  نمود  که  دلیل  بر  عمومیّت مفهوم  آن است.   1-   در«یوم  المواخات  اوّل  مکّه  »یعنى  روزى  که  پیمان  برادرى  در  مکّه  میان  یارانش  بست،  على(علیه  السلام)  را  در  این  پیمان،  براى  خودش  انتخاب  نمود،  و  همین  جمله  را  تکرار فرمود.    در«یوم  المواخات  دوم  »  که  همین  پیمان  برادرى  میان  مهاجران  و  انصار  تکرار  شدن  این  جریان  تکرار گردید  و  پیامبر(صلى  الله  علیه  وآله  وسلم)  حدیث  منزلت  را  بار  دیگر  بیان فرمود.   در  آن  روز  که  پیامبر  دستور  داد  درهاى  خانه  هایى  که   به مسجد  بزرگ  رسول  خدا  باز  مى  شد  بسته  ،شود  و  تنها  در  خانه  على(علیه  السلام)  را  باز  گذارد،  همین  جمله  را  تکرار فرمود.    همچنین  در  غزوه«تبوک  »  و  سه  مورد  دیگر  که  مدارک  آن  تمام  در  کتب  اهل  سنّت  آمده  است،  بنابراین نه  از  نظر  سند  جایى  براى  تردید  در  حدیث  منزلت  باقى  مى  ماند  از  نه   ونظر  عمومیّت  مفهوم آن.     محتواى  حدیث  منزلت  اگر  با  بى  نظرى  حدیث  فوق   رابررسى  کنیم  از   وپیش  داورى  ها  خود   رابرکنار  داریم  از  این  حدیث  مى  توان  استفاده  کرد  که  تمام  مناصبى  را  که  هارون  نسبت  به  موسى  در  میان  بنى  اسرائیل  ،داشت  جز  ،نبوّت  على( علیه  السلام)دارا  بوده  است،  چرا  که  هیچ  گونه  قید  و  شرط  دیگرى  در  حدیث  وجود ندارد. 

بنابراین  چنین  نتیجه  مى گیریم:   1-  على(علیه  السلام)  افضل  امت  بعد  از  پیامبر(صلى  الله  علیه  وآله)  بود  (چون  هارون  داراى  چنین  مقامى  بود).  2-  على(علیه  السلام)  وزیر  پیامبر(صلى  الله  علیه  وآله)   ،و  معاون  خاصّ  او،  و  شریک  در  برنامه  رهبریش بود  زیرا  قرآن  همه  این  مناصب  را  براى  هارون  اثبات  کرده  است(3).  3-  على(علیه  السلام)  جانشین  و  خلیفه  پیامبر(صلى الله علیه  وآله)   بود  و  با  وجود  او  شخص دیگرى  نمى  توانست  عهده  دار  این  مقام  شود  همان  گونه  که  هارون  چنین  مقامى   رانسبت   بهموسى داشت.   *  *  *   حدیث  یوم الدار:    بر  اساس  آنچه  در  تواریخ  اسلامی مده  پیامبر(صلى الله  علیه  وآله)   در  سال  سوّم  بعثت  مأمور  شد  که دعوت   مخفیانه  خود  را  در  مورد  اسلام  آشکار  سازد،  چنان  که  در  سوره  حجر،  آیه44  آمده  است:   و  انذر عشیرتک   لقربین;  «بستگان  نزدیک  خود  را  انذار  کن».  پیامبر(صلى الله  علیه  وآله)  بستگان  نزدیکش  را  به  خانه  عمو  یش  ابوطالب  دعوت  کرد،  بعد  از  صرف  غذا چنین   :فرمود«اى  فرزندان  عبدالمطلب!  به  خدا  سوگند،  هیچ  کس  را  در  عرب  نمى  شناسم  که  براى   قومش چیزى  بهتر  از  آنچه  من  آورده   امآورده  ،باشد  من  خیر  دنیا   وآخرت   رابراى  شما  آورده  ،ام   وخداوند   بهمن  دستور  داده  است  شما  به   رااین  آیین  دعوت   کنم،  کدام  یک  از  شما  مرا  یارى  خواهید  کرد  تا  برادر  من  و  وصىّ و  جانشین  من  باشید؟».  هیچ  کس  تمایلى  به  این  امر  نشان  نداد،  جز  على(علیه  السلام)  که  از  همه  کوچک  تر  بود  برخاست   وعرض  کرد  :«اى  رسول  خدا  !من  در  این  راه  یار   ویاور توأم» ،   پیامبر(صلى الله  علیه  وآله)  دست  برگردن  على( علیه  السلام)  نهاد  و  فرمود:  «ان  هذا  اخى  و  وصیى  و  خلیفتى  فیکم،  فاسمعوا  له  و  اطیعوه;   این  برادر  و  وصى و  .جانشین  من  در  میان  شماست،  سخن  او  را  بشنوید  و  فرمانش  را  اطاعت  کنید  »  ولى  آن  قوم  گمراه  نه  تنها پذیرا  نشدند،  بلکه  به  سخریه  نیز پرداختند.   حدیث  با  ال   که  به  حدیث«یوم  الدار»  (  روز  دعوت  در  خانه)  معروف  است  به  قدر  کافى  گویاست،  و  از نظر  سند  بسیارى  از  دانشمندان  اهل  سنّت  همچون  ابن  ابى  ،جریر  ابن  ابى  ،حاتم  ابن  ،مردویه  ،ابونعیم  ،بیهقى  ،ثعلبى  طبرى،  ابن  ،اثیر  ،ابوالفداء   وگروه  دیگر  آن   رانقل  کرده  اند.(4) 

هرگاه  حدیث  فوق  را  نیز  با  بى  نظرى  بررسى  کنیم  حقایق  مربوط   به و  لایت   وخلافت  على(علیه  السلام) براى  ما  روشن  تر  مى  شود  چرا  که  صراحت  در  مسئله   لفت  و   لایت دارد.   *  *  *     1.   صحیح  بخارى،  جزء5  ، ص5    و  صحیح  مسلم،  ج1  ،  ص44   و  ج4  ،  ص116.  2.   تاریخ  بغداد،  ج6  ،  ص462.  5.  (  سوره  طه،  آیات20   تا52).  4.   براى  آگاهى  بیشتر  به  کتاب  المراجعات،  ص159   به  بعد  و  کتاب  احقاق  الحق،  ج4  ،  ص52   به بعد  مراجعه  شود.    فکر  کنید  و  پاسخ  دهید  1-  حدیث  منزلت  چیست؟  و  در  چند  مورد  صادر  شده  است؟  2-  محتواى  حدیث  منزلت  چه  مقاماتى  را  براى  على(علیه  السلام)  ثابت  مى  کند؟  3-  هارون،  طبق  نصوص  قرآنى،  چه  موقعیّتى  نسبت  به  موسى  داشت؟  4-  حدیث  منزلت  را  کدام  دانشمندان  نقل  کرده  اند؟  5-  حدیث  یوم  الدار   ومحتوى   وسند   ونتیجه  آن   رابازگو کنید.

۰ نظر موافقین ۱ مخالفین ۱ ۲۳ آذر ۰۱ ، ۲۰:۰۰
محمدرضا زارع

به  هنگام  مطالعه  کتب  احادیث  اسلامى  مخصوصاً  منابع  برادران  اهل  سنت  انسان  به  انبوهى  از  احادیث پیامبر  اسلام(صلى الله  علیه  وآله)  برخورد  مى  کند  که   به روشنى  مقام  امامت   وخلافت  على(علیه  السلام)   را اثبات  مى کند. 

انسان  غرق  تعجّب  مى  شود  که   بااین  همه  احادیث  در  این  مسئله  دیگر  جاى  تردید  باقى  نمى  ،ماند   تاچه  رسد   به این  که  گروهى  بخواهند  راهى  غیر   ازراه  اهل  بیت  را برگزینند.   این  احادیث  که  بعضى  صدها  سند  دارد  (مانند  حدیث  غدیر)  و  بعضى  ده  ها  ،سند   ودر  ده  ها  کتاب  معروف  اسلامى  نقل  ،شده  آنچنان  روشن  است  که  اگر  گفتوگوهاى   این  و  آن  را  نادیده  بگیریم  و  تقالید  را کنار  بگذاریم  مسئله  چنان  براى  ما  روشن  خواهد  بود  که  نیازى  به  دلیل  دیگر  نمى بینیم.   به  عنوان  نمونه  چند  حدیث  معروف  از  انبوه  این  احادیث  را  در  این  جا  یادآور  مى  ،شویم   وبراى  آنها  که  مایلند  مطالعات  بیشترى  در  این  زمینه  داشته  باشند  منابعى  را  معرفى  مى  کنیم  به   تاآن  مراجعه  نمایند.(1)  *  *  *   1-  حدیث  غدیر  بسیارى  از  مورّخان  اس  لمى  نوشته  اند  که  پیغمبر  گرامى  اس  لم(صلى   الله  علیه  وآله)  در  آخرین  سال عمرش   مراسم  حج  را  بجا  آورد،  و  پس  از  انجام  آن  با  انبوه  عظیمى  از  یاران  قدیم  و  جدید  و  مسلمانانشیفته  اى  که  از  تمام  نقاط  حجاز  براى  انجام   این  مراسم  به  او  پیوسته  بودند  به  هنگام  بازگشت  از  مکّه  به  سرزمین«جحفه  » در   میان  مکّه  و  مدینه،  و  سپس  به  بیابان  خشک  و  سوزان«غدیر  خم  »  که  در  حقیقت  چهارراهى  بود  که مردم  حجاز  را  از  هم  جدا  مى  ،کرد رسیدند.   پیش  از  آن  که  مسلمانانى  که   بهنقاط  مختلف  حجاز  مى  رفتند   ازهم  جدا  شوند   پیامبر  دستور  توقف به  همراهان  داد،  آنها  که  در  پیشاپیش  قافله  در  حرکت  بودند  به  بازگشت  دعوت  شدند،  و  عقب  افتادگان  نیز  به  قافله  ،رسیدند  هوا  بسیار  داغ   وسوزان  بود،  و  سایبانى  در  صحرا  به  چشم  نمى  ،خورد  مسلمانان  نماز  ظهر  با  را  پیامبر(صلى الله  علیه  وآله)  ادا  کردند،  هنگامى  که  تصمیم  داشتند  به  خیمه  هاى  خود  پناه  ،برند  پیامبر   به آنها  اطّ  لع  داد،  همه  باید  براى  شنیدن  یک  پیام  تازه  و  مهم  الهى  که  در  ضمن  خطبه  مفصلى  بیان  مى  شد  آماده شوند.   منبرى  از  جهاز  شتران  ترتیب  داده  شد  و  پیامبر(صلى  الله علیه  وآله)   بر  فراز  آن  قرار  گرفت،  و  بعد  از  حمد و  ثناى  الهى  مردم  را  مخاطب  ساخته  چنین فرمود:   من  به  زودى  دعوت  خدا  را  اجابت  کرده  از  میان  شما  مى  ،روم  من  ،مسئولم  شما  هم  مسئولید  شما  درباره  من  چگونه  شهادت  مى  دهید؟ 

مردم  صدا  بلند  کردند  و  گفتند:  «نشهد  انک  قد  ًبلغت  و  نصحت  و  جهدت  فجزاک   هلل  خیرا;  «  ما گواهى  مى  دهیم  تو  وظیفه  رسالت   رااب  لغ  ،کردى   وشرط  خیرخواهى   راانجام   دادى،  و  نهایت   تلاش  را  در  راه هدایت  ما  نمودى،  خدا  تو  را  جزاى  خیر  دهد».  پیامبر(صلى  الله  علیه  وآله)   :فرمود«  آیا  شما  گواهى  به  یگانگى  خدا  و  رسالت  من  و  حقانیّت  روز  رستاخیز و  برانگیخته  شدن  مردگان  در  آن  روز  مى  دهید؟  همه  گفتند  :آرى  گواهى  مى  ،دهیم  فرمود:   خداوندا گواه  باش...».   :بار  دیگر  فرمود«اى  مردم!  آیا  صداى  مرا  مى  شنوید؟  گفتند  :،آرى  به   و  دنبال  آن  سکوت  سراسر  بیابان را  فرا  گرفت،  و  جز  صداى  زمزمه  باد  چیزى  شنیده  نمى  ،شد  پیامبر(صلى  الله  علیه  وآله)   فرمود:  اکنون  بگویید با  این  دو  چیز  گرانمایه  و  گرانقدر  که  در  میان  شما  به  یادگار  مى  گذارم  چه  خواهید  کرد؟  کسى  از  میان  جمعیّت  صدا  زد  کدام  دو  چیز  گرانمایه  یا  رسول   هلل؟  پیامبر(صلى  الله علیه  وآله)   :فرمود«  اول«ثقل  اکبر»  ،«ِکتاب  خدا  قرآن  »  است،  دست  از  دامن  آن برندارید  تا  گمراه  نشوید،  دومین  یادگار  گران  قدر  من  خاندان  ،منند   وخداوند  لطیف  خبیر   بهمن   خبر  داده  که  این دو  هرگز  از  من  جدا  نشوند  تا  در  بهشت  به  من  بپیوندند،  از  این  دو  پیشى  نگیرید  که   لک  مى  شوید   وعقب  نیفتید  که  باز   لک  خواهید  شد!».  ناگهان  پیامبر(صلى   الله  علیه  وآله)  به  اطراف  خود  نگاه  کرد،  کسى  را  جستوجو  مى  ،نمود وهمین  که  چشمش بهعلى(علیه السلام)   افتاد،  خم  شد  و  دست  او  را  گرفت  و  بلند  کرد  آنچنان  که  سفیدى  زیر  بغل  هر  دو نمایان  شد  و  همه  مردم  او  را  دیدند  و شناختند.   در  این  جا  صداى  پیامبر  رساتر   وبلندتر  شد   وفرمود:  «ایها  الناس!  من  اولى  الناس  بالمؤمنین  من  انفسهم؟;  چه  کسى  از  همه  مردم  نسبت  به  مؤمنین  از  خود  آنها  سزاوارتر  است؟»  گفتند:  خدا  و  پیامبر داناترند.   پیامبر(صلى   لله  علیه  وآله)   :فرمود«  خدا  مو  ال  و  رهبر  من  است،  و  من  مو  ال  و  رهبر  مؤمنانم  و  نسبت  به  آنها از  خودشان  سزاوارترم»،  سپس  افزود:  «فمن  کنت  مو  له  فعلى  مو  له;   هر  کس  من  مو  ال  و  رهبر  او  هستم على  مو  ال  و  رهبر  اوست». 

این  سخن  را  سه  بار  تکرار  کرد،  و  به  گفته  بعضى  از  راویان  حدیث  چهار  بار،  سپس  سر  به  آسمان  بلند  کرد و  گفت:  «  اللهم  وال  من  وا  له،  و  عاد  من  عاداه،  و  احب  من  احبه،  و  ابغض  من  ابغضه،  و  انصر  من  نصره،  و اخذل  من  خذله،  و  ادر  الحق  معه  حیث  دار!;   خداوندا  دوستان  او  را  دوست  دار،  و  دشمنانش  را  دشمن  دار،  محبوب  دار  آن  کس  که  او  را  محبوب  دارد، و  مبغوض  دار  آن  کس  که  کینه  او  به  دل  گیرد،  یارانش  را  یارى  کن،  و  ترک  کنن  ،دگان  یاریش  را  محروم ساز  حق  را  همراه  او  بدار،  و  او  را  همراه  حق».   :سپس  فرمود«همه  حاضران  به  غائبان  این  خبر  را  برسانند».   هنوز  صفوف  جمعیّت  از  هم  متفرّق  نشده  بود  که  جبرئیل،  امینِ  وحى  خدا  را  نازل  گشت  و  این  آیه  را بر   پیامبر  فروخواند(الیوم  اکملت  لکم  دینکم  و  اتممت  علیکم  نعمتى...);  «امروز  آیین  شما  را  کامل  و  نعمت  خود  را  بر  شما  تمام  نمودم»!  در  این  هنگام  پیامبر(صلى   الله علیه  وآله)  فرمود:  «   الله  اکبر، الله اکبر،  على  اکمال  الدین  و  اتمام  النعمة  و رضى  الرب  برسالتى  و  الو  لیة  لعلى  من  بعدى;  خدا  را  تکبیر  مى  ،گویم  خدا   راتکبیر  مى  ،گویم  بر  این  که  آیین  خود   راکامل   و  نعمت  خویش  را  بر  ما  تمام  کرد،  و  رضایت  خود  را  به  رسالت  من،  و   لیت  على  پس  از  من،  اع لم  داشت».  در  این  هنگام  شور  و  غوغایى  در  میان  مردم  افتاد،  و  همگان  على(علیه  السلام)  را  به  این  مقام  تبریک  گفتند از  جمله  ابوبکر  و  عمر  این  جمله  را  در  حضور  جمعیّت  به  على(علیه  السلام)گفتند:  «  بخ  بخ  لک  یابن ابیطالب  اصبحت  و  امسیت  مو  لى  و  مو  ال  کل  مؤمن  و  مؤمنة;   آفرین  بر  تو،  آفرین  بر  تو،  اى  فرزند  ابوطالب  تو  مو  ال و  رهبر  من  و  تمام  مردان  و  زنان  با  ایمان  شدى...»!  *  *  *   حدیث  فوق  را  با  عبارات  مختلف  گاهى  مفصّل   و  گاهى  بسیار  فشرده  و  کوتاه،  گروه  عظیمى  از  علماء و  دانشمندان  اس  لم  در  کتب  خود  آورده  ،اند   واین  حدیث  از  احادیث  متواترى  است  که  احدى  نمى  تواند  در  صدور  آن   ازپیامبر(صلى الله علیه  وآله)  تردید  داشته  باشد،  تا  آن  جا  که  نویسنده  محقّق  «ع  لّمه امینى»   در  کتاب  معروف  الغدیر  این  حدیث  را  از  صد  و  ده  نفر  از  صحابه  و  یاران  پیامبر(صلى  الله  علیه  وآله)   و  از سیصد   و  شصت  دانشمند  و  کتاب  معروف  اسلامى،  نقل  کرده  است،  و  در  غالب  کتب  تفسیر  و  تاریخ  و حدیث  برادران  اهل  سنّت  آمده  است،  حتّى  گروه  عظیمى  از  علماى  اس  لم  کتاب  مستقل  درباره  خ  صوص  این حدیث 

نگاشته  ،اند   ازجمله  مرحوم   لّمه  امینى  که  خود  کتاب  مستقل  بسیار  پرمایه  و  کم  نظیرى  در  این باره   نام  بیست  و  شش  تن  از  علماى  اس  لم  را  که  درباره  حدیث  غدیر«کتاب  جداگانه  »نوشته  اند  نام  برده است.   *  *  *    جمعى  از  کسانى  که  سند  حدیث  را  غیر  قابلانکار  دیده  اند  سعى  داشته  اند   در   دلالت  آن  در  مسئله  امامت و    لفت  تردید  کنند،  و  مو  ال  را  در  اینجا  تنها  به  معنى«دوست»   تفسیر  کنند،  در  حالى  که  دقّت  در مضمون  حدیث،  و  شرایط  زمانى  و  مکانى  آن  و  قرائن  دیگر  به  خوبى  گواهى  مى  دهد  که  هدف   ازآن  چیزى  جز  مسئله  امامت   و ولایت   بهمعنى  رهبرى  همه  جانبه  خلق  نبوده است:   الف  -   آیه  تبلیغ  که  در  بحث  گذشته  آوردیم  و  قبل  از  این  ماجرا  نازل  شده،  با  آن  لحن  تند  و  داغ  و  قرائنى که  در  آن  بود  به  خوبى  گواهى  مى  دهد  که  سخن   ازدوستى   وصداقت  معمولى  ،نبوده  چرا  که  این  امر  جاى  نگرانى  نبود  و  این  همه  ا  همیّت  و تأکید   لزم  نداشت،  همچنین  آیه«اکمال  دین»   که  بعد  از  آن  نازل شده  گواه  بر  این  است  که  مسئله  فوق  العاده  مهمّى  همچون  مسئله  رهبرى   وجانشینى  پیامبر(صلى  الله  علیه  وآله)  مطرح  بوده است.   ب  -   طرز  پیاده  شدن  حدیث  با  آن  همه  مقدّمات  در  آن  بیابان  سوزان  با  آن  خطبه  مفصّل  و  با  اقرار  گرفتن از  مردم  و  در  آن  شرایط  حسّاس  زمانى  و  مکانى  همه  دلیل  بر  مدّعاى ماست.   ج  -  تبریک  هایى  که   ازناحیه  گروه  ها   واشخاص  مختلف   به على(علیه  السلام)  گفته  شد  و  نیز  اشعارى که  شعرا  در  همان  روز  و  بعد  از  آن  سرودند،  همه  بیانگر  این  واقعیت  است  که  سخن  از  نصب  على(علیه  السلام)  به  مقام  والى  امامت  و  ولایت  بوده  و  نه  چیز دیگر.   *  *  *     1.  براى  توضیح  بیشتر  به  ترجمه  کتاب  هاى  :المراجعات   وترجمه  ،الغدیر «   ونوید  امن  وامان»   مراجعه  فرمایید.    فکر  کنید  و  پاسخ  دهید 

داستان  غدیر  را  شرح  2-  حدیث  غدیر  با  چند  سند  از  پیامبر(صلى  الله علیه  وآله)  و  در  چند  کتاب  معروف  اس  لمى  نقل  شده؟  3-   چرا«مو  ل  »در  حدیث  غدیر  به  معنى  رهبر  و  امام  است  نه  به  معنى  دوست؟  4-  پیامبر(صلى   الله  علیه  وآله)  چه  دعایى  بعد  از  ماجراى  غدیر  در  حق  على(علیه  السلام)فرمود؟  5-  «غدیر  »  و«جحفه  »کجاست؟

۰ نظر موافقین ۱ مخالفین ۰ ۲۳ آذر ۰۱ ، ۱۲:۴۰
محمدرضا زارع

قرآن  این  بزرگ  کتاب  آسمانى  ما  بهترین  راهگشا  در همه ابعاد   مختلفى  موردبررسى  قرار  داده است.   *  *  * 

1-  قرآن  امامت  را  از  سوى  خدا  مى شمرد:   همان  گونه  که  در  داستان  ابراهیم(علیه  السلام)  قهرمان  بت  شکن  در  بحث  هاى  گذشته  خواندیم  قرآن  مرحله  امامت   وپیشوایى  ابراهیم(علیه  السلام)را  بعد  از  نیل  به  مقام  نبوّت  و  رسالت  و  انجام  امتحانات  بزرگ  مى  ،شمرد د   و  ر  سوره  بقره،  آیه124  مى  گوید:  (و  اذا  بتلى  ابراهیم  ربه  بکلمات  فاتمهن  قال  انى  جاعلک  للناس  اماما);  «خداوند  ابراهیم  را  آزمایش  هاى  بزرگى  ،کرد  هنگامى  که   ازعهده  آزمایش  ها   بهخوبى  ،برآمد  فرمود  من  تو   راامام   وپیشواى  خلق  قرار  دادم»   قرائن  قرآنى  و  تاریخىمختلف  نشان  مى  دهد  که  رسیدن   بهاین  مقام  بعد   از  مبارزه  با  بت  پرستان  بابل، و  هجرت  ابراهیم  به  شام،  و  ساختن  خانه  کعبه  و  بردن  فرزندش  اسماعیل  به  قربانگاه  بوده است.    جایى  که  نبوّت  و  رسالت  باید  از  طرف  خدا  تعیین  گردد،  مقام  امامت  و  رهبرى  همه  جانبه  خلق  که  اوج تکامل  رهب  رى  است  به  طریق  اولى  باید  از  سوى  خدا  تعیین  گردد،  و  این  چیزى  نیست  که  ممکن  باشد  به انتخاب  مردم  صورت گیرد.   وانگهى  خود  قرآن  در  همین  جا  چنین  تعبیر  مى  کند:  (انّى  جاعلک  للناس  اماما);  «  من  تو  را  امام  و  پیشوا قرار دادم.    همان  گونه  که  در  سوره  انبیاء  آیه73  نیز  درباره  ج  معى  از  پیامبران  بزرگ  خدا  ابراهیم  و  لوط  و  اسحاق و  یعقوب  مى  گوید:  (و  جعلنا  هم  ائمة  یهدون  بأمرنا);  «  ما  آنها  را  امامان  قرار  دادیم  که  به  فرمان  ما  مقام هدایت  را  بر  عهده  داشتند».  شبیه  این  تعبیر  در  بعضى  دیگر  از  آیات  قرآن  دیده  مى  شود  که  نشان  مى  دهد  این  منصب  الهى   بهوسیله  خداوند  باید  تعیین گردد.   از  این  گذشته  هنگامى  که  در  دنباله  همان  آیه  مربوط  به  امامت  ابراهیم(علیه  السلام)مى  خوانیم  که   اوتقاضاى  این  منصب   رابراى  جمعى   ازفرزندان   ونسل  آینده  خود  ،کرد  این  پاسخ   راشنید  که  (ال  ینال  عهدى  الظالمین)  اشاره  به  این  که  دعاى  تو  مستجاب  شد  امّا  آنهایى  که  مرتکب  ظلمى  شده  اند   ازمیان  فرزندان  تو  هرگز   بهاین  مقام  والا نمى رسند.   با  توجّه  به  این  که «ظالم»    ازنظر  ،لغت   وهمچنین  منطق  ،قرآن  معنى  گسترده  اى  دارد  که  همه  گناهان  اعم  از  شرک  آشکار   ومخفى   وهر  گونه  ظلم  بر  خویشتن  و  دیگران  را  شامل  مى  ،شود  با   وتوجه  به  این  که  آگاهى 

ازاین  امر  به  ،طور  کامل  جز  براى  خدا  ممکن  نیست  چرا  که  تنها  خدا  از  نیّات  مردم  و  باطن  آنها آگاه است  روشن  مى  گردد  که  تعیین  این  مقام  تنها   بهدست خداست.   *  *  *   2-  آیه  تبلیغ   در  سوره  مائده  ،  آیه67  چنین  مى خوانیم:   (  یا  ایّها  الرّسول  بلّغ  ما  انزل  الیک  من  ربک  و  ان  لم  تفعل  فما  بلّغت  رسالته  و   هلل  یعصمک  من  الناس  ان  هلل  ال  یهدى  القوم  الکافرین);  «  اى  پیامبر  آنچه  از  سوى  پروردگارت  بر  تو  نازل  شده  به  مردم  برسان،  و  اگر  این کار  را  نکنى  رسالت  او  را  انجام  نداده  ،اى   وخداوند  تو ا   راز  (خطرات  احتمالى)  مردم  نگاه  مى  ،دارد   وخداوند  جمعیّت  کافران  (لجوج )   راهدایت  نمى  کند».  لحن  این  آیه  نشان  مى  دهد  که  سخن   ازمأموریت  سنگینى  مى  گوید  که  بر  دوش  پیامبر(صلى  الله  علیه  وآله)  قرار  داشته،  و  نگرانى  هاى  خاصّى   ازهر  سو  آن   راگرفته  بوده  ،است  رسالتى  که  ممکن  بوده  با  مخالفت  هایى   ازسوى  گروهى   ازمردم  روبه  رو  ،شود  لذا  آیه  مؤکداً  به  پیامبر(صلى   الله  علیه  وآله)  فرمان  اب  لغ  آن  مى  ،دهد   ودر  برابر  خطرات  احتمالى   ونگرانى  ها  او   بهاطمینان  خاطر  مى بخشد.    این  مسئله  مهم  مسلماً  مربوط  به  توحید  و  شرک  یا  مبارزه  با  دشمنانى  از  یهود  و  منافقان  و  غیر  آنها  نبوده، چرا  که  تا  آن  زمان  (هنگام  نزول  سوره  مائده)  این  مسئله  کام  ال  حل  شده بود.    اب  لغ  احکام  ساده  اسلامى  نیز  داراى  چنین  نگرانى  و  اهمیّتى  نبوده،چرا  که  طبق  ظاهر  آیه  فوق  حکمى بوده  هم  سنگ   وهموزن  رسالت  که  اگر  اب  لغ  نمى  شد  حق  رسالت  ادا  نشده  بود.  آیا  چیزى  جز  مس  ئله  جانشینى و   لفت  پیامبر  مى  تواند  باشد؟  به  خصوص  این  که  آیه  در  اواخر  عمر  پیامبر  نازل  شده  ،است   وتناسب   با مسئله   لفت  دارد،  که  تداوم  مسئله  نبوّت  و  رسالت  پیامبر  اکرم(صلى الله علیه  وآله) است.    لوه  بر  این  روایات  زیادى  از  جمیع  کثیرى  از  صحابه  پیامبر(صلى   الله علیه  وآله)   ،از  جمله  زید  بن ارقم  ابوسعید  خدرى،  ابن  ،عباس  جابر  بن  عبدا  هلل  ،انصارى   ابوهریره،  حذیفه  و  ابن  مسعود  نقل  شده  که  بعضى  از این   روایات  به  یازده  طریق  به  ما  رسیده  و  گروه  عظیمى  از  دانشمندان  اهل  سنّت  اعم  از  مفسران  و  محدّثان و  مورخان،  آنها  را  نقل  کرده  اند  که  آیه  فوق  درباره  على(علیه  السلام)  و  داستان  روز  غدیر  نازل  

 شده  است.(1) 

ماجراى«غدیر  »  را  به  خواست  خدا  بعداً  در  بحث«روایات  و  سنّت  »ذکر  خواهیم  کرد،  ولى  در  این  جا  همین  اندازه  یادآور  مى  شویم  که  این  آیه  نشانه  روشنى  است  بر  این  که  پیامبر  گرامى  اسلام(  صلى  الله علیهوآله)  موظّف  بوده  که  به  هنگام  بازگشت  از  آخرین  حج  و  در  اواخر  عمرش  على(علیه  السلام)   را  رسماً  به جانشینى  خود  نصب  کرده  و  به  عموم  مسلمانان  معرّفى کند.   *  *  *  3-  آیه  اطاعت  اولوا  لمر   در  آیه  سوره  نساء  ،  آیه54  مى  خوانیم:  (  یا  ایها  الذین  آمنوا  اطیعوا   هلل  و  اطیعواالرسول  و  اولى   لمر  منکم);  «اى  کسانى  که  ایمان  آورده  اید  اطاعت  کنید  خدا  ،را   واطاعت  کنید  پیامبر  خدا   واولوا  لمر  را».   در  اینجا  اطاعت«اولوا  لمر  »بدون  هیچ  گونه  قید  و  شرط  در  کنار  اطاعت  خدا  و  پیامبر(صلى   الله علیه  وآله)  قرار  گرفته است.    آیا  منظور  از«اولوا  لمر  »ز  مامداران  و  حکام  در  هر  زمان  و  هر  محیط  هستند؟  و  فى  المثل  مسلمانان هر  کشورى  در  عصر  ما  موظفند  مطیع  بى  قید   وشرط   زمامدارانشان  باشند؟  (آن  گونه  که  جمعى  از  مفسران اهل  سنّت  گفته  اند).  آیا  منظور  از  آن  پیروى  از  زمامداران  است  مشروط  به  این  که  حکمشان  بر   لف  احکام  اس  لم   نباشد؟  این نیز  با  مطلق  بودن  آیه  سازگار نیست.   و  آیا  منظور  خصوص  صحابه  پیامبر(صلى   الله  علیه  وآله)  است؟  این  احتمال  نیز  با  مفهوم  گسترده  اى  که  آیه  براى  هر  عصر   وزمان  دارد  سازگار  نمى باشد.   بنابراین  به  وضوح  مى  فهمیم  که  منظور   ازآن  پیشواى   معصومى  است  که  در  هر  عصر  و  زمان  وجود  دارد که  اطاعتش  بى  قید   وشرط  ،واجب   وفرمانش  همچون  فرمان  خدا  و پیامبر   لزم   لجرا است.    احادیث  متعدّدى  که  در  منابع  اسلامى  در  این  زمینه  وارد  شده  و«اولوا  لمر  »را  تطبیق  بر  على(علیه  السلام) یا  ائمه  معصومین  کرده  است  گواه  دیگر  این  مدّعاست.(2)  *  *  *   4-  آیه   لیت 

در  سوره  مائده  آیه55  مى  خوانیم:  (  انما  ولیکم  الله  و  رسوله  و  الذین  آمنوا  الذین  یقیمون  الصلوة  و یؤتون  الزّکوة  و  هم  راکعون);  «  ولى  و  رهبر  شما  تنها  خدا  است  و  پیامبرش  و  آنها  که  ایمان  آورده  و  نماز  را برپا  مى  دارند   ودر  حال  رکوع  زکات  مى  پردازند».   قرآن  با  توجّه  به  کلمه«انّما  »  که  در  لغت  عرب  براى  انحصار  است  ولى  و  سرپرست  مسلمانان  را  در  سه کس   لصه  مى  کند  :«،خدا  پیامبر   وکسانى  که  ایمان  آوردند  و  در  حال  رکوع  زکات  مى  دهند».   شک  نیست  که  منظور  از«و  لیت  »دوستى  مسلمانان  با  یکدیگر  نیست،  چرا  که   دوستى  همگانى  احتیاج  به این   قید  و  شرط  ندارد  همه  مسلمانان  با  هم  دوست  و  برادرند  هر  چند  در  حال  رکوع  زکاتى  نپردازند، بنابراین  «و  لایت  »در  اینجا  به  همان  معنى  سرپرستى  و  رهبرى  مادى  و  معنوى  است،  به  خصوص  این  که  در  ردیف  «و  لیت  خدا  »  و«و  لیت  پیامبر  »قرار  گرفته است.   این  نکته  نیز  روشن  است  که  آیه  فوق  با  اوصافى  که  در  آن  آمده  اشاره  به  شخص  معینى  مى  کند  که  در  حال  رکوع  زکات  پرداخته  ،است  وگرنه  لزومى  ندارد  که   انسان  به  هنگام  رکوع  نماز  زکات  خود  را  بپردازد، این  در  حقیقت  یک  نشانه  است  نه  یک توصیف.   مجموع  این  قرائن  نشان  مى  دهد  که  آیه  فوق  اشاره  پرمعنایى   بهداستان  معروف  على(علیه  السلام)   است که  حضرت  مشغول  رکوع  نماز  بود،  مستمندى  در  مسجد  پیامبر(صلى   الله  علیه  وآله)  تقاضاى  کمک  کرد، کسى  جواب  مساعد  به  او  نداد،  در  همان  حال  على(علیه  السلام)   ،با  انگشت  کوچک  دست  راست  خود  اشاره کرد  شخص  نیازمند  نزدیک  آمد  و  انگشترى  پرارزشى  که  در  دست  آن  حضرت  بود  بیرون  آورد  پیامبر(  صلى  الله  علیه  وآله)  با  گوشه  چشم  جریان  را  مشاهده  مى  ،کرد  بعد   ازنماز  سر   بهآسمان  بلند  کرد   و  :چنین گفت  «  خداوند!  برادرم  موسى  از  تو  تقاضا  کرد  که  روح  او  را  وسیع  گردانى،  و  کارها  را  بر  او  آسان  کنى،  و  گره از   ،زبانش  بگشائى،  و  هارون  برادرش  را  وزیر  و  یاورش  قرار  دهید...  خداوندا!  من  محمّد  پیامبر  و  برگزیده توام  سینه  مرا  گشاده  ،دار   وکارها   رابر  من  آسان  ،کن    اخاندانم  على   راوزیر  من  فرما   تا  به  وسیله  او  پشتم  قوى و  محکم  گردد....».  هنوز  دعاى  پیامبر(صلى   الله  علیه  وآله)  پایان  نیافته  بود  که  جبرئیل  نازل  شد  و  آیه  فوق  را  با  خود آورد.   جالب  این  که  بسیارى   ازمفسران  بزرگ  اهل  سنّت   ومورخان   ومحدثان  آنان  نزول  این  آیه   رادرباره  على(علیه  السلام)  نقل  کرده  اند   وگروهى   ازصحابه  پیامبر(صلى  الله علیه  وآله)  که  متجاوز  از  ده  نفر  مى  شوند  ًشخصا   ازپیامبر(صلى  الله  علیه  وآله)این  حدیث  را  آورده  اند.(3) 

آیات  در  زمینه   لیت  فراوان  است،  ما  فقط  به  چهار  آیه  فوق  در  این  مختصر  قناعت  مى کنیم.   *  *  *       1.   براى  اطّ  لع  بیشتر  در  این  زمینه  به  کتاب«احقاق  الحق  »  و«الغدیر  »  و«المراجعات  »  و«د  لئل  الصدق »  مراجعه  نمایید.  2.  براى  توضیح  بیشتر  به  کتاب  نفیس  المراجعات  مراجعه  شود.  5.   براى  آگاهى  بیشتر  به  تفسیر  نمونه،  ج5  ،  ص456  مراجعه  شود.    فکر  کنید  و  پاسخ  دهید  1-  نصب  و  تعیین  امام  از  نظر  قرآن  به  دست  کیست؟  2-  آیه  تبلیغ  در  چه  شرایطى  نازل  شد  و  محتواى  آن  چیست؟  3-  اطاعت  بى  قید   وشرط  درباره  چه  کسانى  معقول  است؟  4-   به  چه  دلیل  آیه«...انّما  ولیکم   هلل  »اشاره  به  رهبرى  و  امامت  دارد؟  5-  از  مجموع  آیات  قرآن  در  زمینه  مسئله   الیت  چه  مسائلى  را  مى  توان  استفاده  کرد؟

۰ نظر موافقین ۱ مخالفین ۱ ۲۳ آذر ۰۱ ، ۰۹:۰۰
محمدرضا زارع

بسمه تعالی

 

گروهى  از  مسلمانان  (اهل  سنّت)  معتقدند  پیامبر  اسلام(صلی  علیه وآله وسلم)   دیده  از  جهان  فرو  بست  در حالى   که  جانشینى  براى  خود  نصب  نکرده  بود  و  معتقدند  این  وظیفه  بر  عهده  خود  مسلمانان  است  که  پیشوا و 

رهبرى  براى  خود  برگزینند،  و  از  طری  ق«اجماع  مسلمین»   که  یکى  از   لئل  شرعى  است  این  کار صورت گیرد.   آنها  اضافه  مى  کنند  این  برنامه  انجام  ،شد  نخست  خلیفه  اوّل   به اجماع  امّت   بهخ  لفت  برگزیده شد.   و  او  نیز  شخصاً  خلیفه  دوّم  را  به  عنوان  خلیفه  معرفى کرد.   و  خلیفه  دوّم  نیز  شورائى  مرکب  از  شش  نفر  تعیین  نمود  تا  جانشین  او  را برگزیند.   این  شورا  مرکب  بود  از:  على(علیه  السلام)،  عثمان،  عبدالرحمن  بن  عوف،  طلحه،  زبیر  و  سعد  بن ابىوقاص.    این  شورا  با  اکثریت  سه  نفر  یعنى  سعد  بن  ابىوقاص،  عبدالرحمن  و  طلحه  به  عثمان  رأى  داد  (خلیفه دوم   تصریح  کرده  بود  که  اگر  سه  نفر  در  یک  طرف  و  سه  نفر  دیگر  در  طرف  مقابل  قرار  گیرند  آن  طرف که  عبدالرحمن  بن  عوف  (داماد  عثمان)  در  آن  است  برگزیده  شود!  در  اواخر  دوران   لفت  عثمان  مردم  به   لئل  مختلفى  بر  او  شوریدند  و  او  بى  آن  که  بتواند  جانشینى  ًشخصا  یا   ازطریق  شورا  برگزیند  کشته شد.   در  این  هنگام  عموم  مسلمانان  به  على(علیه  السلام)  روى  آوردند  و  با  او  به  عنوان  جانشین  پیامبر(  صلى الله علیه  وآله)بیعت  کردند  جز  معاویه  که  فرماندار  شام  بود،  و  یقین  داشت  على(علیه  السلام)   او  را  در  پست  خود ابقا  نخواهد کرد.   و  پرچم  مخالفت  برافراشت،  و  سرچشمه  حوادث  شوم  و  مرگبارى  در  تاریخ  اسلام  و  من  جر  به  ریخته  شدن خون  گروه  عظیمى  از  بى  گناهان شد.   در  این  جا  از  نظر  روشن  شدن  بحث  هاى  علمى   وتاریخى  سؤالات  زیادى  در  این  زمینه  داریم  که  چند  قسمت  مهم  آن   رامطرح  مى کنیم:   *  *  *    آیا  امّت  مى  تواند  اقدام   بهنصب  جانشین  پیامبر  کند؟ 

،پاسخ  این  سؤال  چندان  پیچیده  نیست  اگر  امامت  را  به  معنى  زمامدارى  ظاهرى  جامعه  مسلمین  بدانیم انتخاب  زمامدار  از  طریق  مراجعه  به  آراءِ  مردم  کار  متداولى است.    ولى  اگر  امامت  را  به  همان  معنى  که  قبلا  شرح  دادیم  و  از  قرآن  مجید  استفاده  کردیم  بدانیم  بدون  شک هیچ  )کس  جز  خدا  و  یا  پیامبر  (آن  هم  به  الهام  الهى  نمى  تواند  امام   وخلیفه   راتعیین کن   د   زیرا  شرط  امامت  طبق  این  تفسیر  داشتن  علم  وافر  به  تمام  اصول  و  فروع  اس  لم  است.  علمى  که  از  منبع آسمانى  مایه  بگیرد  و  متّکى  به  علم  پیامبر  باشد  تا  بتواند  از  شریعت  اسلام  حفاظت کند.   شرط  دیگر  آن  است  که  امام(علیه  السلام)   معصوم  باشد  یعنى  از  هر  گونه  خطا  و  گناه  مصونیت  الهى داشته   باشد،  تا  بتواند  مقام  امامت  و  رهبرى  معنوى  و  مادى،  ظاهرى  و  باطنى  امت  را  بر  عهده  گیرد،  و  همچنین  زهد و  پارسایى  و  تقوى  و  شهامتى که   لزمه  تصدّى  این  پست  مهم است.   تشخیص  این  شرایط  مسلماً  جز  به  وسیله  خدا  و  پیامبر  امکان  پذیر  ،نیست  اوست  که  مى  داند  روح  عصمت  در  درون  جان  چه  کسى  پرتوافکن  ،است   و اوست  که  مى  داند  ّحد   نصاب علم   لزم  براى  احراز  مقام  امامت، و  زهد  و  وارستگى  و  شجاعت  و  شهامت  در  چه  کسى  موجود است.   آنها  که  نصب  امام  و  خلیفه  پیامبر  را  به  دست  مردم  سپرده  اند  در  حقیقت  مفهوم  قرآنى  امامت   راتغییر  داده، و  محدود  به  زمامدارى  معمولى  و  سامان  دادن  به  امور  دنیاى  مردم  دانسته  ،اند  وگرنه  شرایط  امامت   به  معنى جامع  و  کامل  تنها  به  وسیله  پروردگار  قابل  تشخیص  است،  و  اوست  که  از  این  صفات  با  خبر است.   درست  همان  گونه  که  شخص  پیامبر  را  نمى  توان   ازطریق   آراءِ  مردم  برگزید،  بلکه  باید  حتماً  از  سوى خداوند  انتخاب  و  از  طریق  معجزات  معرّفى  گردد،  زیرا صفات   لزم  در  پیامبر  را  جز  خدا  کسى  تشخیص  نمى دهد.   *  *  *    2-  آیا  پیامبر  جانشینى  براى  خود  نصب  نکرد؟   بدون  شک  آیین  اسلام  یک  آیین«جهانى  »  و«جاودانى  »است،  و  طبق  صریح   آیات  قرآن  مخصوص  به زمان  و  مکان  معینى  نمى باشد.

این  نیز  جاى  تردید  نیست  که  در  زمان  وفات  پیامبر  اسلام(صلى  الله  علیه  وآله)   این  آیین  آسمانى  از جزیره  عربستان  فراتر نرفته.   از  سوى  دیگر  سیزده  سال  از  عمر  پیامبر(صلى   الله  علیه  وآله)  در  مکّه  تنها  به  مبارزه  با  شرک  و  بت  پرستى  ،گذشت   وده  سال  دیگر  عمر  پیامبر(صلى   الله  علیه  وآله)   که  از  زمان  هجرت  آغاز  شد  و  دوران شکوفایى   اس  لم  بود  نیز  بیشتر  به«غزوات  »و  جنگ  هاى  تحمیلى  دشمنان  سپرى شد.   گرچه  پیامبر(صلى  الله علیه  وآله)  شب  و  روز  به  تبلیغ  و  تعلیم  مسائل  اس  لمى  مى  پرداخت   واس  لم  نوپا   رادر  تمام  ابعاد  معرّفى  مى  ،کرد  ولى  باز  ًمسلّما  تحلیل  بسیارى   ازمسائل  اس  لمى   نیاز  به  زمان  بیشترى  داشت، و  مى  بایست  شخصى  همانند  پیامبر(صلى   الله  علیه  وآله)  این  مسئولیّت  سنگین  را  بعد  از  او  بر  عهده گیرد.   از  همه  اینها  گذشته  پیش   بینى  وضع  آینده،  و  فراهم  آوردنمقدّمات  تداوم  مکتب  از  مهم  ترین  امورى  است  که  هر  رهبرى   بهآن  مى  ،اندیشد   وهرگز   به خود  اجازه  نمى  دهد  که  این  مسئله  اساسى  به   رادست  فراموشى بسپارد.   از  اینها  که  بگذریم  پیامبر  اس  لم(صلى   الله  علیه  وآله)  براى  ساده  ترین  مسائل  زندگى  گاه   ،دستوراتى  بیان کرده  آیا  براى  مسئله   لفت  و  زعامت  و  امامت  مسلمین  نباید  برنامه  اى  تعیین  کند؟!  مجموع  این  جهات  سه  ،گانه  دلیل  روشنى  است  بر  این  که  پیامبر(صلى  الله  علیه  وآله)  حتماً  روى  مسئله تعیین  جانشین  اقدام  کرده  است،  و  بعداً  به  خواست  خدا  نمونه  هایى   از  روایات  مسلم  اسلامى  را  در  این  زمینه خواهیم  آورد  که  این  واقعیّت  منطقى  را  روشن  تر  مى  کند  که  پیامبر  هرگز  در  طول  عمر  خود   ازاین  مسئله  حیاتى  غافل  نماند  هر  چند  امواج  سیاست  هاى  خاصّى  بعد   ازپیامبر(صلى   الله  علیه  وآله)   کوشیدند  که  این  مطلب در  اذهان  مردم  وارد  کنند  که  پیامبر(صلى  الله  علیه  وآله)  جانشین  تعیین  نکرده است.   آیا  باورکردنى  است  که  رسول  خدا(صلى الله علیه  وآله)  در  غزواتى  که  چند  روزى  از  مدینه  بیرون  مى  رفت  (همانند  غزوه  تبوک  )مدینه   را  خالى  نگذارد،  و  اقدام  به  تعیین  جانشین  کند،  ولى  براى  بعد  از  مرگ  خود هیچ  اقدامى  ننماید،  و  امت  را  در  میان  انبوهى  از  اخت  لفات  و  سرگردانى  ها   به حال   خود  رها  سازد،  و  تداوم  اس  لم را  از  طریق  رهنمود  براى  آینده  به  طور  کامل  تضمین  ننماید؟!  مسلماً  عدم  تعیین  جانشین  خطرات  بزرگى  براى  اسلام  نوپا  داشت،  و  عقل  و  منطق  مى  گوید  چنین  امرى  محال  است  که   ازپیامبر  اس  لم  سر زن   د 

آنها  که  مى  گویند  این  کار  ر   راعهده  امّت  گذارده  لاقل  باید  مدرکى  نشان  دهند  که  پیامبر(  صلى   هلل علیه  وآله)   به  این  موضوع  تصریح  کرده  است،  در  حالى  که  هیچ  گونه  مدرکىبراى  این  واگذارى ندارند.   *  *  *  3-  اجماع  و  شورا  فرض  کنیم  پیامبر  اس  لم(صلى   هلل  علیه  وآله)   این  امر  حیاتى  را  نادیده  گرفته  باشد،  و  مسلمانان  خود  موظف به  این  انتخاب  بوده  باشد،  ولى  مى  دانیم «اجماع»    بهمعنى  اتفاق  مسلمین  ،است   وهرگز  چنین   اتفاقى  در مورد    لفت  خلیفه  اوّل  حاصل  نشد،  تنها  جمعى  از  صحابه  که  در  مدینه  بودند،  بر  این  کار  تصمیم  گرفتند، مردم  سایر   لد  اسلام  هرگز  در  این  تصمیم  گیرى  مشارکت  ،نداشتند   ودر  خود  مدینه  نیز  على(علیه  السلام)   و گروه  عظیمى  از  بنى  هاشم  در  این  تصمیم  هیچ  گونه  دخالتى  ،نداشتند  بنابراین  چنین  اجماعى  قابل  قبول نیست.    وانگهى  اگر  این  روش  صحیح  باشد  چرا«خلیفه  اوّل  »در  مورد  انتخاب  جانشین  خود  چنین  نکرد؟  چرا  شخصاً  جانشین  خود  را  برگزید؟  اگر  تعیین  یک  نفر  کافى  است  پیامبر(صلى   الله  علیه  وآله)   از  همه اولى  بود  که  این  کار  را  بکند،  و  اگر  بیعت  بعدى  مردم  این  مشکل  را  حل  کند  در  مورد  پیامبر  بهتر  حل  مى کند.   از  این  گذشته  مشکل  سوم  در  مورد  خلیفه  سوّم  پیش  مى  آید  که  چر  ا  خلیفه  دوّم  هم  روشى  را  که  خلیفه  اوّل با   آن  انتخاب  شده  بود  کنار  گذاشت  و  هم  سنّتى  را  که  خودش  با  آن  روى  کار  آمده  بود  شکست  یعنى  نه به   سراغ  اجماع  رفت  و  نه  تعیینفردى  بلکه  شوراى  کذائى  را  مأمور  این  کار نمود.    اصولا  اگر«شورا  »صحیح  است  چرا  محدود  به  شش  نفر  باشد؟  و  رأى  سه  نفر  از  شش  نفر  کافى  باشد؟  اینها  سؤالاتى  است  که  براى  هر  محقّقى  در  تاریخ  اسلام  پیدا  مى  شود   وبى  جواب  بودن   این  سؤالات  دلیل بر  این  است  که  راه  نصب  امام  اینها  نبوده است.   *  *  *    4-  على(علیه  السلام)  از همه   لیق  تر  بود 

فرض  مى  کنیم  پیامبر  اسلام(صلى الله  علیه  وآله)  کسى  را  به  جانشینى  خود  معرّفى  نکرده،  باز  فرض  مى  کنیم  این  امر  بر  عهده  مردم  بوده،  ولى  آیا  مى  توان   به هنگام  انتخاب  کردن  کسى   راکه   ازنظر  علم   و  تقوى و  امتیازات  دیگر  بر  همه  برترى  دارد  کنار  گذاشت  و  به  سراغ  کسانى  رفت  که  در  مراحل  بعد  از  او  هستند؟!  گروه  عظیمى  از  دانشمندان  اسلام  حتّى  از  اهل  تسنن  صریحاً  نوشته  اند  که  على(علیه  السلام)  نسبت  به مسائل  اسلامى  از  همه  آگاه  تر  ،بود   وروایات   وآثارى  که   ازآن  حضرت  باقى   ،مانده  شاهد  گویاى  این  واقعیّت است  تاریخ  اس  لم  مى  گوید   او  پناهگاه  امّت  در  همه  مشک  لت  علمى  بود،  و  حتّى  اگر  از  خلفاى  دیگر  مسائل مشکل  و  پیچیده  را  سؤال  مى  ،کردند   بهعلى(علیه  السلام)  ارجاع  مى دادند.   شجاعت  و  شهامت،  تقوى  و  زهد  و  صفات  برجسته  دیگر  او  از  همه  برت  ر  بود،  بنابراین  به  فرض  که  باید مردم  کسى  را  براى  این  منصب  برگزینند  على(علیه  السلام)  از همه   لایق  تر   وشایسته  تر  بود  (البته  این  بحث  ها  مدارک  بسیار  وسیع   وگسترده  اى  دارد  که  این  مختصر  جاى  آن  نیست).  *  *  *  فکر  کنید  و  پاسخ  دهید  1-  چرا  مردم  نمى  توانند  امام   وخلیفه  پیامبر   رابرگزینند؟  2-  آیا  عقل  و  منطق  مى  گوید  پیامبر(صلى  الله  علیه  وآله)  براى  خود  جانشین  تعیین  کرد  یا  نه؟  3-  طرز  گزینش  خلفاى  سه  گانه  نخستین  چگونه  بود؟  4-  آیا  طرق  انتخاب  آنان  منطبق  بر  موازین  علمى  و  اس  لمى  بود؟  5-  به  چه  دلیلى  على(علیه  السلام)  از همه   لایق  تر  بود؟

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۲۳ آذر ۰۱ ، ۰۴:۵۵
محمدرضا زارع

بسمه تعالی

قبل  از  هر  چیز  در  این  بحث  توجّه  به  یک  نکته  ضرورى  است  و  آن  این که:   از  قرآن  مجید  به  خوبى  استفاده  مى  شود  که  «مقام امامت»   برترین  مقامى  است   که  یک  انسان  ممکن  است به   آن  برسد،  حتّى  برتر  از  مقام«نبوت  »  و«رسالت  »است،  زیرا  در  داستان  ابراهیم  پیامبر  بت  شکن( علیه  السلام)چنین  مى خوانیم:   (و  اذابتلى  ابراهیم  ربه  بکلمات  فاتمهن  قال  انى  جاعلک  للناس  اماما  قال  و  من  ذریتى قال   ال  ین  ال عهدى  الظالمین);(1)

«خداوند  ابراهیم  را  با  امور  مهمّى  آزمایش  کرد،  و  او  از  عهده  همه  آزمون  هاى  الهى  برآمد  ،  خداوند  به او   فرمود  تو  را  به  مقام  امامت  و  پیشوایى  مردم  منصوب  کردم،  ابراهیم  گفت  از  فرزندانم  نیز  (ع  لقه  دارم  حائز این  مقام  شوند)  فرمود  (چنین  خواهد  شد  ولى  بدان)  عهد  امامت  هرگز  به  ستمکاران  نمى  رسد.  (  و  آنها  که آلوده  شرک  یا  گناهى  باشند  ممکن  نیست  به  این  مقام  وا  ال  برسند».  به  این  ترتیب  ابراهیم  بعد  از  پیمودن  مرحله  نبوت  و  رسالت  و  پیروزى  در  آزمون  هاى  مختلف   بهاین  مقام  ،ارجمند  مقام  پیشوایى  ظاهرى   وباطنى  مادى   و  معنوىمردم  ارتقاء یافت.   پیامبر  اسلام(ص)   ،نیز   لوه  بر  مقام  نبوت  و  رسالت  داراى  مقام  امامت  و  رهبرى  خلق بود  گروهى  از  پیامبران  دیگر  نیز  داراى  چنین  مقامى  بودند،  این  از  یک سو.   از  سوى  دیگر  مى  دانیم  شرایط   وصفات  لزم  براى  بر  عهده  گرفتن  هر  مقام   تناسب  با  وظایف و  مسئولیّت  هایى  دارد  که  شخص  باید  در  آن  مقام  انجام  دهد،  یعنى  هر  قدر  مقام  وا  لتر  و  مسئولیّت  ها  سنگین  تر  ،باشد   بههمان  نسبت  شرایط  وصفات   لزم  سنگین  تر  خواهد بود.   مثال  در  اسلام  کسى  که  عهده  دار  مقام  قضاوت   وحتّى  شهادت  دادن   وامام  جماعت  بودن  مى  شود  باید  عادل  ،باشد  جایى  که  براى  اداى  یک  شهادت   یابر  عهده   ،گرفتن  حمد  و  سوره  در  نماز  جماعت، عدالت   لزم باشد  پیداست  که  براى  رسیدن  به  مقام  امامت،  با  آن  اهمیت  فوق  العاده  اى  که  ،دارد  چه  شرایطى  معتبر است.   روى  هم  رفته  شرایط  زیر  در  امام(علیه  الس  لام)  حتمى است:   *  *  *    1-  معصوم  بودن  از  خطا  و  گناه  امام(علیه  السلام)   باید  همانند  پیامبر  داراى  مقام  عصمت  یعنى  مصونیّت  از«گناه  »  و«اشتباه  »  باشد، وگرنه  نمى  تواند  رهبر  و  الگو  و  نمونه  و  اسوه  مردم  باشد  و  مورد  اعتماد  جامعه  قرار گیرد.   امام(علیه  السلام)  باید  تمام  قلب  و  جان  مردم  را  تسخیر  کند،  و  فرمانش  بى  چون   وچرا  قابل  قبول  ،باشد  کسى  که  آلوده  گناه  است،  هرگز  ممکن  نیست  چنین  مقبولیتى  پیدا  کند  و  از  هر  نظر  مورد  اعتماد  و  اطمینان باشد.

کسى  که  در  کارهاى  روزانه  خود  گرفتار  اشتباه  و  خطا  مى  شود  چگونه  میتوان   در  کارهاى  جامعه  بر نظرات او  تکیه  کرد،  و  بى  چون   وچرا  اجرا  نمود؟  بدون  شک  پیامبر  باید  معصوم  باشد،  این  شرط  در  امام(علیه  السلام)  به  دلیلى  که  در  با  ال  آوردیم نیز   لزم است.   این  سخن  را  از  طریق  دیگرى  نیز  مى  توان  اثبات  ،نمود   وآن  این  که  همان  «قاعده  لطف»   که  اصل وجود  پیامبر  و  امام(علیه  السلام)  بر  آن  متّکى  است  این  صفت  را  نیز  ایجاب  مى  ،کند  چرا  که  هدف  هاى  وجود  پیامبر   وامام(علیه  السلام)بدون  مقام  عصمت  تأمین  نمى  ،شود   وفلسفه  هایى   راکه  در  درس  پیش  گفتیم  بدون  آن  ناقص   وناتمام  مى ماند.   *  *  *    2-  علم  سرشار  امام(علیه  السلام)   همانند  پیامبر  پناهگاه  علمى  مردم  است.  او  باید  از  تمام  اصول  و  فروع  دین،  از  ظاهر  و باطن   قرآن،  از  سنّت  پیامبر  و  هر  چه  مربوط  به  اسلام  است  به  طور  کامل  آگاه  باشد،  چرا  که  او  هم  حافظ  و پاسدار  شریعت،  و  هم  رهبر  و  راهنماى  مردم است.   کسانى  که  به  هنگام  پیش  آمدن  مسائل  پیچیده  مشوّش  مى  ،شوند  یا   ودست   بهدامن  دیگران  دراز  مى  ،کنند  و  علم   ودانش  آنها  جوابگوى  نیازهاى  جامعه  اس  لمى  نیست  هرگز  نمى  توانند  مقام  امامت   ورهبرى  خلق   رابر  عهده بگیرند.    لصه،  امام(علیه  السلام)  باید  آگاه  ترین   وداناترین  مردم  نسبت   به آیین  خدا  ،باشد   وخلا حاصل   ازرحلت  پیامبر(  ص)   را  از  این  نظر  به  سرعت  پر  کند،  و  اسلام  راستین  و  خالى  از  هر  گونه انحراف  را  تداوم بخشد.   *  *  *    3-  شجاعتامام(علیه  السلام)  باید  شجاع  ترین  افراد  جامعه  اس  لمى  باشد،  چرا  که  بدون  شجاعت  رهبرى  امکان  پذیر  ،نیست  شجاعت  در   برابر  حوادث  سخت  و  ناگوار،  شجاعت  در  برابر  زورمندان  و  گردنکشان  و  ظالمان،  و  شجاعت در  برابر  دشمنان  داخلى  و  خارجى  کشور  اس لم.   *  *  *    4-  زهد  و  وارستگى  مى  دانیم  آنها  که  اسیر  زرق   وبرق  دنیا  هستند  زود  فریب  مى  ،خورند   وامکان   انحرافشان  از  مسیر  حق و   عدالت  بسیار  زیاد  است،  گاه  به  وسیله  تطمیع  و  گاه  از  طریق  تهدید  این  اسیران  دنیا  را  از  مسیر  اصلى منحرف  مى سازند.   امام(علیه  السلام)   باید  نسبت  به  امکانات  و  مواهب  این  جهان«امیر  »  باشد  و  نه«اسیر».  او  باید  آزاده  و  وارسته  از  هر  قید  و  بند  جها  ن  ماده،  از  قید  هواى  نفس،  از  قید  مقام  و  از  قید  مال  و  ثروت  و جاه  باشد،  تا  نتوان  و  را  فریب  داد،  و  در  او  نفوذ  کرد  و  او  را  به  تسلیم  و  سازش کشانید.   *  *  *    5-  جاذبه  اخ  لقى  قرآن  درباره  پیامبر(صلى   هلل  علیه  وآله)  مى گوید:   (فبما  رحمة  من   هلل  لنت  لهم  ولو  کنت  فظاً  غلیظ القلب   لنفضوا  من  حولک);(2)«  به  خاطر  رحمت الهى  نرم  خو   وم  لیم  براى  آنها  ،شدى  اگر  خشن   وسنگدل  بودى  مردم   ازاطراف  تو  پراکنده  مى  شدند» .   نهتنها  پیامبر(صلى   هلل  علیه  وآله)که  امام(علیه  الس  لم)  و  هر  رهبر  اجتماعى  نیازمند  به  خُلق  و  خوى  جذّابى  است که  مردم  را  همچون  مغناطیس  به  سوى  خود  جذب کند.   بدون  شک  هر  گونه  خشونت  و  بدخلقى  که  مایه  پراکندگى  و  انزجار  مردم  است  براى  پیامبر(  صلى   هلل علیه  وآله)  و  امام(علیه  الس  لم)  عیب  بزرگى  است،  و  آنها  از  چنین  عیبى  منزهند،  وگرنه  بسیارى  از  فلسفه  هاى  وجودى  عقیم  خواهد  ماند.اینها  مهم  ترین  شرایطى  است  که  علماى  بزرگ  براى  امام(علیه  الس  لم)  ذکرکرده  اند.البته  غیر   ازصفات  پنجگانه  با  ال  صفات  دیگرى  نیز  در  امام  شرط است;   امّا  عمده  ترین  آنها  همان  بود  که  در  این  جا آوردیم.   *  *  *     1.   سوره  بقره،  آیه145.  2.   سوره  آل  عمران،  آیه160.       فکر  کنید  و  پاسخدهید  1-  به  چه  دلیل  مقام  امامت  وا  لترین  مقام  یک  انسان  است؟  2-  آیا  پیامبر  اس  لم(صلى   هلل  علیه  وآله  وسلم)  و  سایر  پیامبران  اولوالعزم  نیز  داراى  مقام  امامت  بودند؟  3-  اگر  امام(علیه  الس  لم)  معصوم  نباشد  چه  مشکلى  پیش  خواهد  آمد؟  4-  چرا  در  امام(علیه  الس  لم)   علم سرشارا  لزم  است؟  5-  به  چه  دلیل  امام(علیه  الس  لم)  باید  شجاع  ،ترین  زاهدترین   ووارسته  ترین،  و  از  نظر  اخ  لقى  جذّاب  ترین  مردم  بوده  باشد؟

۰ نظر موافقین ۱ مخالفین ۰ ۲۳ آذر ۰۱ ، ۰۴:۳۵
محمدرضا زارع

بسمه تعالی

 

بحث  هایى  که  درباره  لزوم  بعثت  پیامبران  داشتیم   تاّحد  زیادى  به  را   مالزوم  وجود  امام(علیه  السلام)   بعد از  پیامبر(صلى   هلل  علیه  وآله  وسلم)  آشنا  مى  ،سازد  چرا  که  در  قسمت  مهمّى   ازبرنامه  ها  اشتراک  ،دارند  ولى  در  این  جا  لزم  است  مباحث  دیگرى   رانیز  مطرح کنیم:   *  *  *   1-  تکامل  معنوى  در  کنار  وجود  رهبران  الهى   قبلاز  هر  چیز  به  سراغ  هدف  آفرینش  انسان  مى  رویم  که  گل  سرسبد  جهان  آفرینش است.    او  راهى  پر  فراز  و  نشیب  و  طو  لنى  را  به  سوى  خدا،  به  سوى  کمال  مطلق  و  به  سوى  تکامل  معنوى  در تمام  ابعاد  مى پیماید.   بدون  شک  این  راه  را  بدون  رهبرى  یک  پیشواى  معصوم  نمى  تواند   بهانجام   برساند  و  طىِّ  این مرحله  بى  رهبرى  یک  معلّم  آسمانى  ممکن  ،نیست  چرا  که  «ظلمات  است  بترس  از  خطر  گمراهى».   این  همان  چیزى  است  که  در  کتب  اعتقادى  از  آن  به«قاعده  لطف»  تعبیر  مى  کنند   ومنظورشان   ازقاعده  لطف  این  است  که  خداوند  ،حکیم  تمام  امورى   را  که  براى  وصال  انسان  به  هدف آفرینش   لازم  است، در  اختیار  او  قرار  مى  ،دهد   از  .جمله  بعثت  پیامبران  و  نصب  وجود  امام  معصوم  و  گرنه  نقض  غرض  کرده است  (دقّت  کنید)  *  *  *   2-  پاسدارى  شرایع  آسمانى  مى  دانیم  ادیان  الهى   به هنگام  نزول  بر  قلب  پیامبران  مانند  قطره  هاى  آب   باران  شفاف  و   ضلال  و  حیاتبخش و  جان پرورند;   امّا  هنگامى  که  وارد  محیط  هاى  آلوده  و  مغزهاى  ناتوان  یا  ناپاک  مى  شوند  ًتدریجا  آلوده  مى  گردند،  و  خرافات  و  موهومات  بر  آن  مى  ،فزایند   تاآن  شفافیت   وظرافت  روز  اوّل  از   رادست  ،دهد  در  این  حال  نه  جاذبه  اى  ،دارد  نه   وتأثیر  تربیتى  ،چندانى   نهتشنه  کامان   راسیراب  مى  ،کند  نه   وشکوفه   وگل  فضیلتى   رامى رویاند. 

این  جاست  که  همیشه  باید  پیشوایى  معصوم  به  عنوان  پاسدارى  از  اصالت  مکتب،  و  خالص  بودن  برنامه  هاى  دینى  در  کنار  آن  باشد  از   تاکجى  ها   وانحرافات   و  افکار  التقاطى،  و  نظرات  نادرست  و  بیگانه،  و  موهومات و  خرافات،  جلوگیرى  کند;   که  اگر  مذهب  و  آیین  بدون  وجود  چنین  رهبرى  باشد  در  مدت  بسیار کوتاهى  اصالت  و  خلوص  خود  را  از  دست  خواهد داد.   به  همین  دلیل  على(علیه  السلام)  در  یکى  از  سخنان  خود  در  نهج  الب  لغه  مى فرماید:   «  اللهم بلى،   ال  تخلو   لرض  من قائم   هلل  بحجّة،  امّا  ظاهراً  مشهورا،  او  خائفاً  مغمورا  لئ  ال  تبطل  حجج   هلل  و بیناته;   آرى،  هرگز  روى  زمین  از  قیام  کننده  به  حجّت  الهى  خالى  نمى  ،گردد  خواه   ظاهر  و  آشکار  باشد،  و  یا ترسان  و  پنهان،  تا   لئل  الهى  و  نشانه  هاى  روشن   اوباطل  نگردد».(1)  در  حقیقت  قلب  امام(علیه  السلام)  از  این  نظر  همانند  صندوق  هاى  مطمئنى  است  که  اسناد  گران  بها   راهمیشه  در  آن  مى  ،گذارند  از   تادستبرد  ،دزدان   وحوادث  دیگر  مصون   ومحفوظ  ،بماند   واین   یکى  دیگر از  فلسفه  هاى  وجود  امام(علیه  السلام) است.   *  *  *   3-   رهبرىسیاسى  و  اجتماعى  امت  بدون  شک  هیچ  جمع  و  گروهى  بدون  نظام  اجتماعى  که  در  رأس  آن  رهبرى  توانا  باشد  نمى  توانند   بهحیات  خود  ادامه  دهند،  و  به  همین  دلیل  از  قدیمى  ترین  ایّام  تا  کنون  همه  اقوام  و  ملّت  ها  براى  خود  رهبرى  برگزیده  اند  که  گاه  صالح  بوده  و  در  بسیارى  از  مواقع  ناصالح،  و  بسیار  مى  شده  که   بااستفاده   ازنیاز  امت  ها   بهوجود  ،رهبر   لطین  سلطه  جو   بازور   وتزویر  خود   رابر  مردم  تحمیل  مى  ،کردند   وزمام  امور  به   رادست  مى  گرفتند  ...این  ازیکسو.   از  سوى  دیگر  براى  این  که  انسان  بتواند   بههدف  کمال  معنوى  خویش  نائل  گردد   ،باید  این  راه  را  نه  به تنهایى   بلکه  با  جماعت  و  جامعه  بپیماید،  که  نیروى  فرد  از  نظر  فکرى  و  جسمى  و  مادى  و  معنوى  بسیار  ناچیز  است و  نیروى  جمع  بسیار پرقدرت.   ولى  جامعه  اى  لزم  است  که  نظام  صحیحى  بر  آن  حاکم  ،باشد  استعدادهاى  انسانى  را  شکوفا  سازد،  با  کجى  ها   وانحرافات  مبارزه  ،کند  حقوق  همه  افراد   راحفظ  نماید،  و  براى  رسیدن  به  هدف  هاى  بزرگ  برنامه  ریزى  و  سازماندهى  داشته  باشد  و  انگیزه  هاى  حرکت   رادر  یک  محیط  آزاد  در  کل  جامعه  بسیج کند.

و  از  جا  که  انسان  خطاکار  قدرت  چنین  رسالت  عظیمى  را  ندارد،  همان  گونه  که  با  چشم  خود  همی  شه ناظر  انحرافات  زمامداران  سیاسى  دنیا  از  مسیر  صحیح  بوده  ،ایم  لزم  است  پیشوایى  معصوم   ازسوى  خداوند  بر  این  امر  مهم  نظارت  ،کند  و  در  عین  بهره  گیرى   ازنیروهاى  مردمى   واندیشه  هاى  دانشمندان  جلو  انحرافات  را بگیرد.   این  یکى  دیگر  از  فلسفه  هاى  وجود  امام  است(  علیه السلام)  و  یکى  دیگر  از  شعبه  هاى  «قاعده  لطف»  .باز  تکرار  مى  کنیم  تکلیف  مردم  در  زمان  هاى  استثنایى  که  امام  معصوم   بهعللى  غایب  گردد  نیز   روشن  شده که  به  خواست  خدا  در  بحث  هاى  حکومت  اس  لمى  ًمشروحا   ازآن  سخن  خواهیم گفت.   *  *  *   4-  لزوم  اتمام  حجّت  نه  تنها  دل  هاى  آماده  باید  در  پرتو  وجود  امام(علیه  الس  لم)   راهنمایى  شده  و  مسیر  خود  را  به  سوى  کمال مطلق  ادامه  دهد،  بلکه  باید  براى  آنها  که  دانسته  و  عمداً  راه   لطف  را  مى  پویند  اتمام  حجّت  ،شود   تااگر  وعده  کیفرى  به  آنها  داده  شده  است  بى  دلیل  ،نباشد   وکسى  نتواند  ایراد  کند  که  اگر   رهبرى  الهى  و  آسمانى دست  ما  را  گرفته  بود  و  به  سوى  حق  رهنمون  گشته  بود  هرگز  تخلّف  نمى کردیم.     لصه  راه  عذر  بسته  شود،   لئل  حق  به  اندازه  کافى  بیان  گردد،  به  ناآگاهان  آگاهى  داده  شود،  و  به آگاهان  اطمینان  خاطر  و  تقویّت اراده.   *  *  *   5-  امام(علیه  السلام)  واسطه  بزرگ  فیض  الهى  است   بسیارى  از دانشمندان-    به  پیروى  احادیث  اس لمى-   وجود  پیامبر  و  امام(علیه  السلام)   را  در  جامعه  انسانیت و   یا  در  کل  عالم  هستى  به  وجود«قلب  »در  مجموعه  بدن  انسان  تشبیه  مى کنند.   مى  دانیم  هنگامى  که  قلب  مى  تپد  خون  به   راتمام  عروق  مى  ،فرستد   وتمام  سلول  هاى  بدن   راتغذیه  مى کند.   از  آن  جا  که  امام  معصوم   بهصورت  یک  انسان  کامل   وپیشرو  قافله  انسانیّت  سبب  نزول  فیض  الهى  مى  گردد   وهر  فرد   بهمقدار  ارتباطش  با  پیامبر  و  امام(علیه  السلام)  از  این  فیض  بهره  مى گیرد;   باید  گفت  همان  گونه  که  وجود  قلب  براى  انسان   ضرورى  است  وجود  این  واسطه  فیض  الهى  نیز  در  کالبد  جهان  انسانیّت ضرورت  دارد.  (دقّت  کنید)

اشتباه  نشود  پیامبر  و   الس   از  خود  چیزى  ندارند  که  به  دیگران  بدهند  هر  چه  هست  از ناحیه  خداست،  امّا  همان  گونه  که  قلب  واسطه  فیض  الهى  براى  بدن  است،  پیامبر  و  امام(علیه  السلام)  نیز  واسطه  هاى  فیض  خدا  براى  انسان  ها   ازتمام  قشرها   وگروه  ها هستند.   *  *  *  1-  نقش  امام(علیه  السلام)  در  تکامل  معنوى  انسان  ها  چیست؟  2-  نقش  امام(علیه  السلام)  در  پاسدارى  شریعت  چگونه  است؟  3-  نقش  امام(علیه  الس  لم)  در  مسئله  رهبرى  حکومت  و  نظام  جامعه  چگونه  مى  باشد؟  4-  اتمام  حجّت  چه  معنى  دارد؟  و  امام(علیه  السلام)  چه  نقشى  در  این  زمینه  دارد؟  5-  واسطه  فیض  چیست؟  و  بهترین  تشبیهى  که  براى  پیامبر  و  امام(علیه  السلام)  از  این  نظر  مى  توان  کرد  کدام  است؟     1.  نهج  ،الب  لغه  کلمات  ،قصار  جمله  146.

۰ نظر موافقین ۱ مخالفین ۰ ۲۳ آذر ۰۱ ، ۰۴:۱۵
محمدرضا زارع

بسمه تعالی

 

مى  دانیم  بعد   ازپیامبر  اسلام(ص)  مسلمانان  به  دو  گروه  تقسیم شدند:   عدّه  اى  معتقد  بودند  پیامبر(ص)   جانشینى  براى  خود  تعیین  نکرده،  و  این  امر  را  بر  عهده امّت   گذارده  که  آنها  بنشینند  و  از  میان  خود  رهبرى برگزینند-    این  گروه  را«اهل  سنّت  »مى نامند.   گروه  دیگرى  معتقد  بودند  که  جانشین  پیامبر(ص)   همچون  خود  او  باید  معصوم  از  خطا  و گناه  باشد  و  داراى  علم  وافرى  که  بتواند  رهبرى  معنوى  و  مادى  مردم  را  بر  عهده  بگیرد  و  اساس  اسلام   را  حفظ کند  و  تداوم بخشد.   آنها  معتقد  بودند  تعیین  چنین  کسى  تنها  از  سوى  خدا  و  به  وسیله  پیامبر(ص)امکان  پذیر  ،است   وپیامبر  اسلام(ص)  این  کار  را  کرده،  و  على(علیه  السلام)   را  به  عنوان  جانشین  خود برگزیده است.    این  گروه  را«امامیّه  »  یا«شیعه  »مى نامند.   هدف  ما  در  این  بحث  هاى  فشرده  این  است  که  این  مسئله   راطبق   لئل  عقلى   وتاریخى   و  آیات  قرآن، و  سنّت  پیامبر  پى  گیرى کنیم;   ولى  قبل   ازورود  در  این  بحث  اشاره  به  چند  نکته  را  ضرورى  مى دانیم: 

1-  آیا  این  بحث  اخت لف  انگیز  است؟   بعضى  تا  سخن  از  مسئلهامامت  به  میان  مى  آید  ًفورا  مى  گویند  امروز  روز  این  حرف  ها  نیست!  امروز  روز  وحدت  مسلمین  است،  و  گفتوگو  از  جانشین  پیامبر(صلى   هلل  علیه  وآله)  مایه  تفرقه  و پراکندگى  است!   ما  امروز  دشمنان  مشترکى  داریم  که  باید  به  فکر  آنها  باشیم:  صهیونیسم  و  استعمار  غرب  و  شرق،  و ،بنابراین  این  مسائل  اخت  لفى  را  باید  کنار بگذاریم;   ولى  این  طرز  تفکّر  مسلماً  اشتباه  است زیرا:   او  ال:  آنچه  مایه  اخت  لف  و  پراکندگى  است  جرّ  و  بحث  هاى  تعصب  آمیز   وغیر  ،منطقى   وپرخاشگرى  هاى  کینه  توزانه  است  .ولى  بحث  هاى  منطقى   ومستدل   ودور   ازتعصّب   ولجاجت  و  پرخاشگ  رى،  در محیطى  صمیمانه  و  دوستانه،  نه  تنها  تفرقه  انگیز  ،نیست  بلکه  فاصله  ها   راکم  مى  ،کند   ونقاط  مشترک   راتقویت  مى نماید.   من  در  سفرهاى  خود  به  حجاز  براى  زیارت  خانه  خدا  کراراً  بحث  هایى   باعلما   و  دانشمندان  اهل سنّت  داشته  ،ام  هم  و   ماهم  آنها  احساس  مى  کردیم  این  بحث  ها  نه  تنها  سوءِ  اثرى  در  مناسبات  ما ندارد;   بلکه  باعث  تفاهم   وخوش  بینى  بیشتر  مى  ،شود  فاصله  ها   راکمتر  مى  کند  وکین   ههاى  احتمالى  از   راسینه  ها  مى شوید.   مهم  این  است  که  در  این  بحث  ها  روشن  مى  شود  با   مایکدیگر  نقطه  هاى  مشترک  فراوانى  داریم  که  مى  توانیم  در  برابر  دشمنان  ،مشترک  روى  آن  تکیه  و  تأکید کنیم.   اهل  سنّت  خود  به  چهار  مذهب  تقسیم  مى  شوند  (حنفى  ،ها  حنبلى  ،ها  شافعى  ها   ومالکى  ها  )وجود   این چهار   ،گروه  سبب  تفرقه  آنها  نشده،  و  هنگامى  که  آنها  حداقل  فقه  شیعه  را  به  عنوان  مذهب  فقهى  پنجم  پذیرا گردند  بسیارى  از  مشک  لت  و  پراکندگى  ها  برطرف  مى  ،شود  همان  گونه  که  در  این  اواخر  مفتى  بزرگ  اهل  ،سنت  رئیس  دانشگاه   لزهر   مصر«شیخ  شلتوت  »  گام  مؤثرى  برداشت  و  رسمیّت  فقه  شیعه  را  در  میان  اهل سنّت  اع  لم  داشت،  از  این  طریق  کمک  مؤثّرى  به  تفاهم  اس  لمى  کرد  و  روابط  دوستانه  اى  میان  و   اومرحوم  «آیة   هلل بروجردى»   مرجع  بزرگ  عالم  تشیّع  برقرار شد.   ًثانیا:  ما  معتقدیم  تبلور  اس  لم  بیش  از  هر  مذهبى  در  مذهب  شیعه  است،  و  در  عین  این  که   بهتمام  مذاهب  اس  لمى  احترام  مى  گذاریم  معتقدیم  مذهب  شیعه  بهتر  مى  تواند  اس  لم  راستین   را  در  تمام  ابعادش  معرفى  کند، و   مسائل  مربوط  بهحکومت  اس  لمى  را  حل نماید. 

چرا  این  مکتب  را  با  دلیل  و  منطق  به  فرزندان  خود  نیاموزیم؟!  و  اگر  این  کار  را  نکنیم  مسلماً  به  آنها خیانت  کرده ایم.    ما  یقین  داریم  قطعاً  پیامبر  جانشینى  براى  خود  تعیین  کرده،  چه  اشکالى  دارد  این  بحث  را  از  طریق  منطق و  استد  لل  تعقیب  کنیم؟  ولى  باید  در  این  بحث  ها   بهدقّت  مراقب  باشیم  که  عواطف  مذهبى  دیگران   راجریحه  دار نکنیم.   ًثالثا:   دشمنان  اسلام  براى  برهم  زدن  اساس  وحدت  مسلمین  آن  قدر  دروغ  و  تهمت  به  شیعیان  در  نزد  سنّیان، و  آن  قدر  دروغ  و  تهمت  به  سنّیان  در  نزد  شیعیان  بسته  ،اند  که  در  پاره  اى   ازکشورها   بهکلّى  آنها  از   راهم  دور  ساخته اند.    هنگامى  که  ما  مسئله  امامت  را  به  روشى  که  در  با  ال  گفتیم  مطرح  کنیم  و  نقاطى  را  که  شیعه  بر  آن  تأکید دارد  با   لیلى  از  کتاب  و  سنّت  روشن  سازیم،  معلوم  مى  گردد  که   این  تبلیغات  دروغ  بوده،  و  دشمنان  مشترک ما  دست  به  سمپاشى  زده اند.   به  عنوان  مثال  فراموش  نمى  کنم  که  در  یکى   ازسفرهاى  حجاز   بایکى   ازرجال  دی  نى  درجه  اوّل عربستان  سعودى   لقات  و  بحث  داشتیم،  او  اظهار  مى  داشت  که  من  شنیده   ام شیعه  ها  قرآنى  غیر   ازقرآن  مادارند.   من  خیلى  تعجّب  کردم  و  به  او  گفتم:  برادر  تحقیق  این  امر  خیلى  ساده  است!  من  از  شما  دعوت  مى  کنم  که  ًشخصا   یانماینده  شما  ما   بابیایید   تابعد «   ازمراسم  عمره  »  بدون  هیچ  اطّلاع قبلى  به  ایران  باز  گردیم،  در  تمام  خیابان  ها   وکوچه  ها  مسجد  وجود  ،دارد   ودر  هر  مسجدى  تعداد  زیادى  قرآن  ،است   به علاوه  در  خانه  همه  مسلمانان  قرآن  وجود  دارد،  به  هر  مسجدى  که  شما  خواستید  مى  ،رویم   و  یا در  هر  خانه  اى   راکه  مایل  بودید  مى  زنیم،  و  قرآن  را  از  آنها  مطالبه  مى  کنیم   تامعلوم  شود  قرآن  و   ماشما  حتّى  در  یک  کلمه   وحتّى  یک  نقطه  اختلاف  ندارد  (بسیارى  از  قرآن  هایى  که  از   ماآن  استفاده  مى  کنیم  ًعینا  چاپ  حجاز   ومصر  و  سایر  کشورهاى  اسلامى  است).   بدون  شک  این  گفتوگوى  دوستانه  و  کام  ال  مستدل،  سمپاشى  عجیبى  را  که  در  ذهن  یکى  از  رجال  معروف آنها  کرده  بودند، برچید.   منظور  این  است  که  بحث  هاى  مربوط   بهامامت -    بهگونه  اى  که  در  با لا  گفتیم -   وحدت   جامعه  اس  لمى را  تحکیم  مى  بخشد  به   وروشن  شدن حقایق   وکم  شدن  فاصله  ها  کمک  مى کند.

2-  امامت  چیست؟  «امام»   چنان  که  از  عنوانش  پیداست،  به  معنى  پیشوا  و  رهبر  مسلمانان  است،  و  در  اصول  عقاید  شیعه« امام  معصوم  »به  کسى  گفته  مى  شود  که  در  همه  چیز  جانشین  پیامبر   است،  با  این  تفاوت  که  پیامبر  مؤسّس مکتب  مى  ،باشد   وامام  حافظ   وپاسدار  مکتب  است،  بر پیامبر(ص)وحى  نازل  مى  گردد  ولى  بر  امام  ،نه   اوتعلیماتش  از   راپیامبر(ص)مى  ،گیرد   وداراى  علم  فوق  العاده  اى است.   از  نظر  شیعه،  امام  معصوم  تنها  ب  ه  معنى  رهبر  حکومت  اس  لمى  نیست،  بلکه  رهبرىِ  معنوى  و  مادى،  ظاهرى و   باطنى،  و   لصه  رهبرى  همه  جانبه  جامعه  اسلامى  را  بر  عهده  دارد،  او  پاسدارى  عقاید  و  احکام  اسلامى را-    بدون  هیچ  گونه  اشتباه  و انحراف-   بر  عهده  دارد  و  او  بنده  برگزیده  خدا است.    ولى  اهل  سنت  امامت  راچنین  تفسیر  نمى  ،کنند  آنها  تنها   به معنى  رئیس  حکومت  جامعه  اسلامى  مى  ،دانند  و   بهتعبیر  ،دیگر  زمانداران   رادر  هر  عصر   وزمان،  خلفاى  پیامبر  و  ائمه  مسلمین  مى  شمرند!  البته  در  بحث  هاى  آینده  ثابت  خواهیم  کرد  که  در  هر  عصر   وزمان  باید  یک  نماینده  ،الهى   پیامبر  یا امام   معصومى  در  روى  زمین  باشد.  تا  آیین  حق  را  پاسدارى  کند،  و  حق  طلبان  را  رهبرى  نماید،  و  اگر  روزى به  عللى  از  نظر  مردم  پنهان  گردد،  نمایندگانى  از  سوى  او  عهده  دار  تبلیغ  احکام   وتشکیل  حکومت  مى گردند.   *  *  *  فکر  کنید  و  پاسخ  دهید  1-  منطق  کسانى  که  مى  گویند  امروز  روز  بحث   ازامامت  ،نیست  چیست؟  2-  در  برابر  این  منطق  چند  پاسخ  مستدل  براى  لزوم  این  بحث  داریم؟  3-  چگونه  دشمنان  اسلام  در  میان  مسلمین  تفرقه  افکندند،  و  راه  پر  کردن  این  شکاف  ها  چیست؟  4-  آیا  نمونه  هایى   ازتفرقه  افکنى  دشمنان   به خاطر  دارید؟  5-   معنى«امامت  »  درمکتب  شیعه  و  تفاوت  آن  با  امامت  در  مکتب  اهل  سنت،  چیست؟

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۲۳ آذر ۰۱ ، ۰۳:۰۰
محمدرضا زارع

مفهوم  دقیق  خاتمیّت  پیامبر  اس  لم(  صلى   هلل  علیهوآله  وسلم)  آخرین  پیامبر(صلى   هلل  علیه  وآله  وسلم)   خداست  و  سلسله  نبوت  با او  پایان  مى  پذیرد   واین «   ازضروریات  آیین  اس لم»  است.    معنى«ضرورى  »این  است  که  هر  کس  وارد  صفوف  مسلمین  شود،  به  زودى  مى  فهمد   که  همه  مسلمانان به  این  مطلب  عقیده  دارند  و  از  واضحات  و  مسلمات  نزد  آنان است;   یعنى  همان  گونه  که  هر  کس   بامسلمانان  سر   وکار  داشته  باشد  مى  داند   آنها  از  نظر  مذهبى  تأکید  روى  اصل«توحید  »دارند،  همچنین  مى  داند  روى  «خاتمیّت  پیامبر  »نیز  همگى  توافق  دارند،  و  هیچ  گروهى  از  مسلمانان  در  انتظار  آمدن  پیامبر  جدیدى نیستند.    در  حقیقت  قافله  بشریّت  در  مسیر  تکاملى  خود  با  بعثت  پیامبران  مراحل  مختلف  را  یکى  پس  از  دیگرى طى  کرده  است  و  به  مرحله  اى   ازرشد   وتکامل  رسیده  که  دیگر  مى  تواند  روى  پاى  خود  ،بایستد   یعنى  با« استفاده  از  تعلیمات  جامع  اس  لم  مشک  لت  خود  را  حل  کند».  به  تعبیر  دیگر:  اس  لم  قانون  نهایى  و  جامع  دوران  بلوغ  بشریّت  است،  از  نظر  اعتقادات  کامل  ترین  محتواى  بینش  دینى  از   ونظر  عمل  نیز  چنان  تنظیم  یافته  که  بر  نیازمندى  هاى  انسان  ها  در  هر  عصر   وزمانى  منطبق است.   *  *  *    دلیل  بر  خاتمیّت  پیامبر  براى  اثبات  این  مدّعا   لیل  متعدّدى  داریم  که  از  همه  روشن  تر  سه  دلیل  زیر است:   1-   ضرورى  بودن  این مسئله-   گفتیم  هر  کس  با  مسلمانان  جهان  در  هر  نقطه  تماس  گیرد  درمى  یابد  که  آنها  معتقد   بهخاتمیّت  پیامبر  ،اس  لمند  بنابراین   اگر  کسى  اس  لم  را  از  طریق  دلیل  و  منطق  کافى  پذیرفت،  راهى جزپذیرش  اصل  خاتمیّت  ندارد،  و  چون  در  درس  هاى  گذشته  حقّانیّت  این  آیین  با   رادلیل  کافى   ثابت کردیم  باید  خاتمیّت  را  نیز  که  از  ضروریات  این  دین  است بپذیریم.   2-  آیات  قرآن  نیز  دلیل  روشنى  بر  خاتمیّت  پیامبر  اس  ال(  مصلى   هلل  علیه  وآله  وسلم)است  از جمله:   (ما  کان  محمّد  أبا  احد  من  رجالکم  ولکن  رسول   هلل  و  خاتم  النبیّین);(1)   «پیامبر  اس  لم  پدر  هیچ  یک  از  مردان  شما  نبود  او  تنها  رسول  خدا  و  خاتم  انبیا  است».  این  تعبیر  هنگامى  گفته  شد  که  مسئله  پسرخواندگى  در  میان  اعراب  رواج  داشت  ،  آنها  فردى  را  که  از  پدر و  مادر  دیگرى  بود  به  عنوان  فرزند  خود  برمى  گزیدند   وهمچون  یک  فرزند  حقیقى  داخل  خانواده  آنها  مى  ،شد  محرم  ،بود  ارث  مى  برد   ومانند آن.   امّا  اس  لم  آمد  و  این  رسم  جاهلیّت  را  از  بین  برد  و  گفت:  پسر  خوانده  ها   هرگز  مشمول  قوانین  حقوقى  و شرعى   فرزند  حقیقى  نیستند  از  جمله«زید  »که  پسر  خوانده  پیامبر  اس  لم  بود  و  نیز  فرزند  پیامبر  محسوب  نمى  ،شد  لذا  مى  گوید  شما  به  جاى  این  که  پیامبر  اس  لم(صلى   هلل  علیه  وآله  وسلم)  را  پدر  یکى  از  این  افراد  معرّفى  کنید او  را  به  دو  وصف  حقیقیش  ت  وصیف  کنید،  یکى  وصف«رسالت  »  و  دیگرى«خاتمیّت».  این  تعبیر  نشان  مى  دهد  که  خاتمیّت  پیامبر  اس  لم  همچون  رسالتش  براى  همگان  روشن   وثابت   ومسلّم بود.   تنها  سؤالى  که  در  این  جا  باقى  مى  ماند  این  است  که  مفهوم  حقیقى «خاتم»   چیست؟  «خاتم  »  از  ماده«ختم  »به  معنى  پایان  دهنده  و  چیزى  را  که  به  وسیله  آن  کارى  را  پایان  مى  دهند  مث  ال  مهرى  که  در  پایان  نامه  مى  زنند  «خاتم»  مى  ،گویند   واگر  مى  بینیم   بهانگشتر  نیز «خاتم»   گفته  شده   بهخاطر  این  است  که  نگین  انگشتر  در  آن  عصر  و  زمان  به  جاى  مهر  اسم  به  کار  مى  ،رفته   وهر  کس   پاى  نامه  خود  را با  نگین  انگشترش  که  روى  آن  اسم  یا  نقشى  کنده  بود  مهر  مى  ،کرد   واصو  ال  نقش  نگین  انگشتر  هر  کس  مخصوص   بهخود   اوبوده است.   در  روایات  اسلام(ص)  مى  خواست  نامه  اى  براى  پادشاهان  و  زمامداران  آن  زمان  بنویسد   وآنها  به   را  اس  لم  دعوت  کند،  خدمتش  عرض  کردند  معمول   لطین  عجم این  است  که  بدون  مهر،  نامه  اى   رانمى  ،پذیرند  پیامبر(ص)  که  تا  آن  زمان  نامه  هایش  کملاسادهوبدون  مهر  ،بود  دستور  فرمود  انگشترى  براى   اوتهیّه  کردند   وبر  نگین  آن  جمله  «ال  اله   ال   هلل  ،  محمّد رسول   هلل»  را  نقش  کردند،  پیامبر  بعد  از  آن  دستور  مى  داد  نامه  ها  به   راوسیله  آن  مهر کنند.   بنابراین  معنى  اصلى  خاتم  همان  پایان  دهنده   وختم  کننده است.   3-  روایات  فراوانى  نیز  داریم  که  به  روشنى  خاتمیّت  پیامبر  را  ثابت  مى  کند   ازجمله  روایات  زیر است:   الف-   در  حدیث  معتبرى  از  جابر  بن  عبدا  هلل  انصارى  از  پیامبر  چنین  نقل  شده  است  که فرمود:   «مثل  من  در  میان  پیامبران  همانند  کسى  است  که  خانه  اى   رابنا  کرده   وکامل   و  زیبا  شده  تنها  محل یک  خشت  آن  خالى  است،  هر  کس  در  آن  وارد  شود  و  نگاه  به  آن  بیفکند  مى  گوید  چه  زیباست  ولى  این  جاى  خالى   را،دارد  من  همان  خشت  آخرم  و  پیامبران  همگى  به  من  ختم  شده  اند(2)».  امام  صادق(علیه  الس  لم)  مى فرماید:   «ح  لل  محمّد   لل  ابداً  الى  یوم  القیامة  و  حرامه  حرام  أبداً  الى  یوم  القیامة(3);    لل  محمّد   لل  است  تا روز  رستاخیز  و  حرام  او  حرام  است  تا  روز  رستاخیز».  در  حدیث  معروفى  که  شیعه  و  اهل  تسنّن  از  پیامبر  نقل  کرده  اند  مى  خوانیم  که  به   اوعلى(علیه  الس لم)فرمود:   «أنت  منى  بمنزلة  هارون  من  موسى   ال انه   ال  نبى  بعدى;   تو  نسبت  به  من  همچون  هارون  نسبت  به  موسى هستى  جز  این  که  بعد   ازمن  پیامبرى  نخواهد  بود(4)  و  ده  ها  حدیث دیگر.   *  *  *  در  زمینه  خاتمیّت  پیامبر  اس  لم  سؤا  لتى  است  که  توجّه  به آنها   لزم است:   1-  بعضى  مى  گویند  اگر  فرستادن  پیامبران  یک  فیض  بزرگ  الهى  است  چرا  مردم   زمان  ما  از  این  فیض بزرگ  محروم  باشند؟  چرا  راهنماى  جدیدى  براى  هدایت  و  رهبرى  مردم  این  عصر  نیاید؟!  امّا  آنها  که  چنین  مى  گویند  در  حقیقت   ازیک  نکته  غافلند  و  آن  این  که   محرومیّت  عصر  ما  نه  به  خاطر عدم  لیاقت آنهاست;   بلکه  به  خاطر  آن  است  که  قافله  بشریّت  در  مسیر  فکرى  و  آگاهى  به  پایه  اى  رسیده  است  که  مى  تواند   بادر  دست  داشتن  تعلیمات  پیامبر  اس  لم(صلى   هلل  علیه  وآله  وسلم)  به  راه  خود  ادامه دهد.   بد  نیست  در  این  جا  مثالى بزنیم:

پیامبر  اولوالعزم  یعنى  آنها  که  داراى  دین  و  آیین  جدید و   .کتاب  آسمانى بودند5    نفر  بودند«نوح،  ابراهیم،  موسى،  عیسى  و  پیامبر  اس  لم(صلى   هلل  علیه  وآله)»   اینها هر   کدام  در  یک  مقطع  خاصّ  تاریخى  براى  هدایت  و  تکامل  بشر   لش  کردند،  و  این  قافله  را  از  یک مرحله  گذرانده  در  مرحله  دوم  به  پیامبر  الوالعزم  دیگرى  تحویل  دادند،  تا  به  مرحله  اى  رسید  که  این  قافله  راه  نهایى  را  یافت   وهمچنین  توانایى  بر  ادامه  راه  را،  درست  همانند  یک  محصل  که  پنج  مرحله  تحصیلى  را  طى  مى  کند  تا  دوران  فراغت   ازتحصیل  برسد(  .البته  فراغت   ازتحصیل  معنى  ندارد  و  منظور  ادامه  راه  با  پاى  خویش  است):  دوره  دبستان،  دوره  راهنمایى،  دوره  دبیرستان،  دوره  لیسانس،  دوره دکترا.   اگر  یک  دکتر  به  مدرسه  و  دانشگاه  نمى  رود  مفهومش  این  نیست  که  لیاقت ندارد;    بلکه  به  خاطر  این  است که  این  مقدار  معلومات  در  اختیار  دارد  که  به  کمک  آن  مى  تواند  مشک  لت  علمى  خود  به   راکمک  آن  حل  کند  و   بهمطالعاتش  ادامه  دهد  و  پیشرفت کند.   *  *  *  2-  با  این  که  جامعه  بشرى  ًدائما  در  حال  دگرگونى  ،است  چگونه  مى  توان   باقوانین  ثابت   ویکنواخت  ،اس  لم  پاسخگوى  نیازهاى  آن  بود؟!  در  جواب  مى  گوییم  :اس  لم  داراى  دو  گونه  قوانین است;   یک  سلسله   ازقوانین   که  مانند  صفات  ویژه انسان   ثابت  و  برقرار  است،  همچون  لزوم  اعتقاد  به  توحید،  اجراى  اصول  عدالت،  مبارزه  با  هر  گونه  ظلم  و  تعدّى و  اجحاف  و...   امّا  قسمتى  دیگر  یکسلسله  اصول  کلّى  و  جامع  است  که  با  دگرگون  شدن  موضوعات  آن  صورت  تازه  اى  به  خود  مى  گیرد   وپاسخگوى  نیازهاى  متغیّر  هر  زمان  مى باشد.    مث  ال  یک  اصل  کلّى  در  اس  لم  داریم  تحت  عنوان«اوفوا  بالعقود».  (  به  قراردادهاى  خود  احترام  بگزارید و  وفادار  باشید)  مسلماً  با  گذشت  زمان  انواع  تازه  اى   ازقراردادهاى  مفید  اجتماعى  و  تجارى  و  سیاسى  مطرح  مى  شود  که  انسان  مى  تواند   بادر  نظر  گرفتن  اصل  کلّى  با  ال   بهآن  پاسخ دهد.    و  نیز  یک  اصل  کلّى  دیگرى  داریم  به عنوان«قاعده   ال  ضرر»   که  مطابق  آن  هر  حکم  و  قانونى  سبب زیان  فرد  یا  جامعه  شود  باید  محدود گردد.

لحظه  مى  کنید  که   تاچه  حد  این  قاعده  کلّى  اس  لمى  کارساز  و  حل  کننده   مشک  لت  است،  و  از  این گونه  قواعد  در  اس  لم  فراوان  داریم،  و  با  استفاده  از  همین  اصول  کلّى  است  که  مى  توانیم  مشک  لت  پیچیده  دوران  بعد   ازانق  لب  شکوهمند  اس  لمى  را  حل کنیم.   *  *  *   3-   شک  نیست  که  ما  در  مسائل  اس  لمى  نیاز  به  رهبر  داریم،  و  با  عدم  وجود  پیامبر  و  غیبت  جانشین  او، مسئله  رهبرى  متوقف  مى  شود  با   وتوجّه   بهاصل  خاتمیّت،  انتظار  ظهور  پیامبر  دیگرى  را  نیز  نمى  توان  ،داشت  آیا  این  امر  ضایعه  اى  براى  جامعه  اس  لمى  نیست؟  در  پاسخ  مى  گوییم  براى  این  دوران  نیز  پیش  بینى  لزم  در  اس  لم  شده  است ط  از   و  ریق«و  لیت  فقیه»  است  که  رهبرى  را  براى  فقیهى  که  جامع  الشرایط   وداراى  علم   وتقوى   وبینش   سیاسى  در  سطح  عالى  باشد تثبیت   کرده  است  و  طریق  شناخت  چنین  رهبرى  نیز  به  روشنى  در  قوانین  اس  لم  ذکر  شده،  بنابراین  از  این ناحیه  نگرانى  وجود  نخواهد داشت.   بنابراین   لیت  فقیه  همان  تداوم  خط  انبیا  و  اوصیاى  آنها  است،  رهبرى  فقیه  جامع  الشرایط  دلیل  بر  این  است  که  جوامع  اس  لمى  بدون  سرپرست  رها  نشده  اند.(5)  *  *  *     1.   سوره  احزاب،  آیه49.  2.  (تفسیر  مجمع  البیان).  5.   اصول  کافى،  ج1  ،  ص61.  4.   کافى،  ج1  ،  ص196.  6.   براى  توضیح  بیشتر  به  کتاب«طرح  حکومت  اسلامى  »از  همین  مؤلّف  مراجعه  نمایید.

۰ نظر موافقین ۱ مخالفین ۰ ۲۳ آذر ۰۱ ، ۰۱:۳۰
محمدرضا زارع

،ما  براى  پى  بردن  به  حقّانیّت  دعوت  یک  مدّعى  نبوّت،  یا  کذب  و  دروغ  او  راه  دیگرى  غیر  از  مطالبه«اعجاز »  نیز  داریم  که  این  خود  دلیل  زنده  دیگرى  براى  رسیدن  به  هدف  مى  تواند  ،باشد   وآن  بررسى  قرائن  زیر  و  جمع  آورى  مجموعه  اى   ازآن است:   1-  خصوصیّات  اخ  لقى  و  سوابق  اجتماعى  2-  شرایطى  که  بر  محیط  دعوت  حاکم  است  3-  شرایط  زمانى  4-  محتواى  دعوت  5-  برنامه  هاى  اجرائى   ووسائل  وصول   بههدف  6-  میزان  اثرگذارى  دعوت  در  محیط 7-  میزان  ایمان  و  فداکارى  دعوت  کننده  نسبت   بههدفش  8-  عدم  سازش  با  پیشنهادهاى  انحرافى  4-  سرعت  تأثیر  در  افکار  عمومى  11-  بررسى  ایمان  آورندگان   واین  که   ازچه  قشرى  هستند؟!     به  راستى  اگر  ما  این  مسائل  دهگانه  را  درباره  هر  مدّعى  مورد  بررسى  دقیق  قرار  دهیم  و  از  آن  پرونده دقیقى  بسازیم  صدق  و  کذب  او  را  به  راحتى  مى  توانیم دریابیم.   *  *  *  با  توجه 

 به  آنچه  در  با  ال  گفته  شد  به  بررسى  بسیار  فشرده  اى  درباره  مسائل  فوق  در  مورد  شخص  پیامبر  اس  لم(صلى   هلل  علیه  وآله  وسلم)  مى  ،پردازیم  هر  چند  شرح  آنها  نیاز   بهتألیف  کتاب  هاى  متعدّدى دارد.   1-  آنچه  از  خصوصیّات  اخلاقى  پیامبر  اس  لم(صلى   هلل  علیه  وآله  وسلم)  در   لل  فعالیت  هاى  اجتماعیش  طبق  تواریخى  که  دوست   ودشمن  نوشته  اند  بر   مامسلّم  است،  این  است  که  او  آن  قدر  پاک  و  درست  کار  بود  که  حتّى  در  عصر  جاهلیّت  او  را  امین  لقب  داده  بودند،  تاریخ  مى  گوید  :هنگامى  که  مى  خواست   به  مدینه هجرت  کند،  على(علیه  الس  لم)  را  مأمور  کرد  که  بعد  از  او  امانت  هاى  مردم  به   راآنها بسپارد.    شجاعت  و  استقامت  و  حسن  خلق،  و  سعه  صدر،  و  جوانمردى  و  گذشت  او  را  از   لل  جنگ  و  صلح او  مى  توان   بهدست  ،آورد  ًمخصوصا  فرمان  عفو  عمومى  که  درباره   مردم  مکّه  پس  از  فتح  این  شهر  و تسلیم  دشمنان  خونخوار  در  برابر  اسلام  صادر  کرد  سند  زنده  اى  بر  این  امر است.   *  *  *    2-  همه  مى  دانیم  انسان  هاى  معمولى -   حتّى  نوابغ -   خواه  ناخواه  رنگ  محیط  به  راخو   دمى  ،گیرند  البته  بعضى  بیشتر   وبعضى کمتر.

حال  فکر  کنید  کسى  که  چهل  سال  در  محیط  جهل  و  بت  پرستى  پرورش  ،یافته  در   محیطى  که  تار  و پود   فرهنگ  مردمش  با  شرک  و  خرافات  بافته  شده،  چگونه  ممکن  است  دم  از  توحید  خالص  زند،  و  با  تمام مظاهر  شرک  به  مبارزه  برخیزد؟!   چگونه  ممکناست  از  محیط  جهل  عالى  ترین  تجلّیات  علمى  بدرخشد؟!  آیا  مى  توان  باور  کرد  بدون  یک  تأیید  الهى   ازِماوراء  طبیعت  چنین  پدیده  عجیبى  ظاهر  شود؟  *  *  *    3-   باید  دید  ظهور  این  پیامبر  در  چه  عصر  و  زمانى  بود؟  در  عصرى  که  جهان  دوران  قرون  وسطى  را طى  مى  ،کرد  عصر  ،استبداد  ،تبعیض  امتیازات  ظالمانه  نژادى  و  طبقاتى  و  چه  بهتر  این  که  این  سخن  از   رازبان  على(علیه  السلام)  که  شاهد  دوران  قبل  و  بعد  ظهور  اس  لم  بود بشنویم:   او  مى  گو  :ید«  ،خداوند  او  را  در  زمانى  مبعوث  کرد  که  مردم  جهان  در  وادى  حیرت  گمراه  و  سرگردان بودند  عقل  هاى  آنها  در  ِگرو  هوس  هاى  کشنده  قرار   داشت.  و  کبر  و  نخوت  آنها  را  به  سقوط  کشانده  بود، ظلمت  جاهلیّت  آنها  را  به  بیراهه  برده،  و  در  میان  جهل  و  اضطراب  سرگردان  بودند(1)».  اکنون  فکر  کنید  آیینى  که  شعار  آن  مساوات  انسان  ،ها  حذف  تبعیضات  نژادى   وطبقاتى (   و  انما المؤمنون  اخوة)   است،  چه  تناسبى  باوضع  آن  زمان  دارد؟  4-  محتواى  دعوتش  توحید  در  تمام  زمینه  ،ها  حذف  امتیازات  ،ظالمانه  وحدت   جهان  انسانیّت،  مبارزه  با  ظلم و  ستم،  طرح  حکومت  جهانى،  دفاع  از  مستضعفان  و  پذیرش  تقوى  و  پاکى  و  امانت  به  عنوان  مهم  ترین  معیار  براى  ارزش انسان.   *  *  *   5-  در  زمینه  برنامه  هاى  اجرایى  هرگز  اجازه  نداد  که   ازمنطق  «هدف  وسیله  را  توجیه  مى کند»   استفاده  ،کنند  براى  رسیدن   بههدف  هاى  مقدّس   بهدنبال  وسائل  مقدّس  بود،  صریحاً  مى  گفت  (   ال  یجرمنکم  شنآن  قوم على   ال  تعدلوا);(2)  «دشمنى  با  هیچ  گروه  نباید  مانع  شما  از  اجراى  عدالت  گردد  .»  دستوراتش  در  زمینه رعایت  اصول  اخلاقى  در  میدان  جنگ  عدم  تعرض  نسبت  به  غیر  نظامیان،  از  بین  نبردن  نخلستان  ها   و،درختان  آلوده 

نساختن  آب  آشامیدنى  دشمن   ورعایت  نهایت  محبّت  با  اسیران  جنگى  و ده  ها  مانند  آن  روشنگر  این  واقعیّت است.   *  *  *  6-   میزان  تأثیر  دعوت  او  در  آن  محیط  تا  به  آنپایه  بود  که  دشمنان  از  نزدیک  شدن  افراد  به  پیامبر(  صلى  هلل  علیه  وآله  وسلم)  وحشت  داشتند،  چرا  که  جاذبه  و  نفوذ  او  را  خارق  العاده  مى  ،دیدند  گاهى   به  هنگامى که  سخن  مى  گفت  غوغا   بهراه  مى  انداختند   تامردم  گفتار  را   اونشنوند  مبادا  سخنان  جذاب  او  در  قلوب  تشنه  اثر  بگذارد  به   وهمین  جهت  براى  پرده  افکندن  به  روى  نفوذ  معجزه  آساى  پیامبر  را   اوساحر  خواندند   وکلماتش «   راسحر  »نامیدند  که  این  خود  اعتراف  ضمنى  به  تأثیر  عجیب  دعوت  حضرت بود.   *  *  *   7-  میزان  فداکارى  او  در  راه  دعوتش  نشان  مى  دهد  که   اوبیش   ازهر  کس   بهاین  آیینى  که  آورده  بود  مؤمن   وپاى  بند بود.   در  بعضى  میدان  هاى  جنگ  که  تازه  مسلمانان  فرار  کردند   اوسخت  ،ایستاد   ودر  آن  جا  که  دشمن  گاه   ازراه  ،تطمیع   وگاه   ازراه  تهدید   وخ  الصه  از  هر  درى  وارد  مى  شد   اوبى  اعتنا   بههمه  این  مسائل  بر  اعتقاد  خود  سخت  پافشارى  مى  کرد  و  هرگز  ضعف  و  تردید  نشان نداد.   *  *  *   8-  بارها  کوشیدند  که  او  را  به  سازش  با  منحرفان  بکشانند،  امّا  هرگز  تسلیم  نشد،  مى  گفت  :اگر  خورشید  را  در  یک  دست  من   وماه   رادر  دست  دیگرم   بگذارید  (و  تمام  منظومه  شمسى  را  زیر  سیطره  من  قرار  دهید که  به  خاطر  آن  دست  از  هدفم  بردارم)  هرگز  دست  بردار  نیستم».  *  *  *  4-  نه  تنها  تأثیر  دعوت  او  در  افکار  عمومى  مردم  عجیب  بود  که  سرعت  آن  نیز  خارق  العاده  ،بود  آنها  که  کتاب  هاى  خاورشناسان  غربى   رادر  زمینه  اسلام  مطالعه  کرده  اند  دیده  اند  که  همه  آنها   ازپیدایش   وگسترش  سریع  اسلام  در  شگفتند،  فى  المثل  سه  تن   ازاساتید  معروف  غرب  که  «تاریخ  تمدن  عرب   ومبانى  آن   را در  شرق  »نوشته  اند  ًصریحا   بهاین  حقیقت  اعتراف  کرده   وچنین  مى گویند: «با  تمام  کوشش  هایى  که  براى  شناخت  پیشرفت  سریع  اس  لم  در  جهان  ،شده   تا  آنجا  که  در از   یک  قرن  توانست  بر  قسمت  عمده  جهان  متمدن  آن  روز  سایه  بیفکند،  هنوز  این  مسئله  به  صورت معمّایى  باقیمانده  است».  آرى  به  راستى  معمّاست  که  چگونه  با  وسائل  آن  روز  اس  لم  با  این  سرعت  عجیب  در  اعماق  قلوب  میلیون  ها  انسان  نفوذ  ک،رد  تمدّن  ها   رادر  خود  هضم  کرد   وتمدّنى  نوین  به  وجود  آورد؟!  *  *  *   11-  با  لخره  به  این  جا  مى  رسیم  که  دشمنان   اوگروهى   ازسردمداران  کفر   و  مستکبران  ظالم  و ثروتمندان  خودخواه  بودند،  در  حالى  که  ایمان  آورندگان  او   به غالباً  جوانان  پاکدل،  گروه  عظیمى  از  حق  طلبان  محروم  و  تهیدست   وحتّى  بردگان  بودند،  افرادى  که  سرمایه  اى  جز  صفا   وپاکدلى  نداشتند   وتشنه  حق بودند.   از  مجموعه  این  بررسى  ها  که  شرح  آن  بسیار  مفصّل  است  مى  توان   به خوبى   نتیجه  گرفت  که  این  یک دعوت  الهى  بود،  دعوتى  که  از  ماوراى  طبیعت  مى  ،جوشید  از  سوى  پروردگار  بزرگ  براى  نجات  انسان  ها   ازفساد  و  تباهى   وجهل   وشرک   وظلم  و  بى  عدالتى  فرستاده  شده بود.    1.  نهج البلاغه  خطبه  01.  2.   سوره  مائده، آیه1  .      فکر  کنید  و  پاسخ  دهید  1-  آیا  براى  شناختن  حقانیّت  پیامبر  راهى  جز  معجزه  داریم؟  کدام  راه  است؟  2-  منظور  از  جمع  آورى  قرائن  چگونه  قرائنى  است؟   وبیش   ازهمه  روى  چه  امورى  باید  اندیشید؟  3-  آیا  از  مقایسه  وضع  عرب  قبل  و  بعد  از  ظهور  اس  لم  چیزى  مى  توان  در  این  زمینه  فهمید؟  4-  قسمتى  از  آنچه  را  درباره  عرب  خصوصاً  و  جهان  عموماً  در  عصر  جاهلیّت  مى  دانید  بیان کنید. 5-  چرا  دشمنان  اس  لم،  پیامبر(صلى   هلل  علیه  وآله)  را  متهم  به  سحر  کردند؟

۰ نظر موافقین ۱ مخالفین ۰ ۲۳ آذر ۰۱ ، ۰۰:۱۲
محمدرضا زارع

شک  نیست  که  قرآن  یک  کتاب  علوم  طبیعى  یا  طب  و  روانشناسى  و  علوم  ریاضى  قرآن  یک  کتاب  هدایت  و  انسان  سازى  ،است   وآنچه   رادر  این  راه  ضرورى  باشد  فروگذار  نمى کند.    ما  نباید  انتظار  داشته  باشیم  که  قرآندائرة  الم  ،عارفى  باشد  از  علوم  مختلف،  ما  باید  از  قرآن  نور  ایمان  و هدایت  تقوى  و  پرهیزگارى،  انسانیّت  و  اخلاق،  نظم  و  قانون  بطلبیم  و  قرآن  همه  اینها  را  در  بر دارد.   ولى  قرآن  گاه  براى  رسیدن  به  این  هدف  اشاراتى  به  پاره  اى   ازمسائل  علوم   طبیعى  و  اسرار  آفرینش و  شگفتى  هاى  جهان  هستى  دارد،  مخصوصاً  در  بحث   هاى  توحیدى،  به  تناسب  برهان  نظم،  پرده  از  روى اسرارى   از  جهان  آفرینش  برداشته،  و  مسائلى  را  فاش  کرده  که  در  آن  عصر  و  در  آن  محیط،  حتّى  براى دانشمندان  ناشناخته بود.   این  گونه  بیانات  قرآن،  مجموعه  اى   راتشکیل  مى  دهد  که   ماآن «   رامعجزات  علمى  قرآن  »مى خوانیم.    در  این  جا  به  چند  قسمت  از  این  معجزات  علمى  اشاره  مى کنیم:   قرآن  و  قانون  جاذبه   پیش  از«نیوتن  »هیچ  کس  قانون  جاذبه  عمومى  را  به  صورت  کامل  کشف  نکرده بود.

معروف  است«نیوتن  »  هنگامى  که  زیر  درخت  سیبى  نشسته  بود  و  سیبى  از  درخت  جدا  شد  و  به  روى زمین  افتاد،  این  حادثه  کوچک  و  ساده  چنان  فکر  او  را  به  خود  مشغول  داشت  که  سال  ها  در  اندیشه  بود  این  چه  نیرویى  است  که  سیب  به   راسوى  خود  کشید؟  چرا  به  آسمان  نرفت؟  و  پس  از  سال  ها  ،توانست  قانون  جاذبه   راکشف   کند  که«هر  دو  جسم  یکدیگر  را  به  نسبت  مستقیم  جرم  ها  به   ونسبت  معکوس  مجذور  فاصله  ها  جذب  مى  کنند».  در  پرتو  اکتشاف  این  قانون  ثابت  شد  که  نظام  مجموعه  شمسى  از  کجاست؟  چرا  این  کرات  عظیم  به  گرد  آفتاب  در  مدار  خود  مى  چرخند؟  چرا  فرار  نمى  کنند   وهر  کدام   بهسوئى  نمى  افتند؟  چرا  آنها  روى  هم  قرار  نمى  گیرند؟   این  چه  قدرتى  است  که  در  این  فضاى  بیکران  آنها  را  در مدار  دقیقى  به  گردش  واداشته،  و  سر  سوزنى  از  آن  فراتر  نمى  روند؟!   آرى«نیوتن  »  کشف  کرد  که:  حرکت  دورانى  یک  جسم  باعث  فرار  او  از  مرکز،  و  قانون  جاذبه  باعث جذب  او  به  مرکز،  مى  شود   وهرگاه  این  دو  نیرو  کام  ال  تعادل  داشت  ه  باشند،  یعنى«جرم ها»  «   وفاصله ها»    بهآن  اندازه «جاذبه»   تولید  کنند   که  سرعت  حرکت  دورانى  نیروى«دافعه  »و  گریز  از  مرکز  ایجاب  مى  ،کند  این  تعادل  «جاذبه  »  و«دافعه  »به  آنها  اجازه  مى  دهد  که  ًدائما  در  مدار  خود بمانند.    ولى  قرآن  مجید  بیش  از  هزار  سال  قبل  از  اینجریان،  این  واقعیّت  را  در  دومین  آیه  سوره  رعد  بیان  کرده بود:   (   هلل  الذى  رفع  السماوات  بغیر  عمد  ترونها  ثم  استوى  على  العرش  و  سخر  الشمس  و  القمر  کل یجرى   ال جل  مسمى  یدبر   لمر  یفصل   لیات  لعلکم  بلقاء  ربکم  یوقنون);  «خدا  آن  کس  است  که  آسمان  ها  (کرات  آسمانى )  با  راستو   نهاى  نامرئى  بر  افراشت،  سپس  بر  عرش  (مجموعه  عالم  هستى)  حکومت  کرد،  و  آفتاب و  ماه  را  مسخر  شما  ساخت،  او  تدبیر  امور  جهان  مى  کند   وآیات  خود   رابراى  شما  تشریح  مى  ،نماید  به   تا لقاى  پروردگار  یقین  پیدا  کنید».  در  حدیثى  که  ذیل  همین  آیه  از  امام  على  بن  موسى  الرضا(  علیهالس  لم)  نقل  شده  چنین  مى خوانیم:   «الیس   هلل  یقول  بغیر  عمد  ترونها؟  قلت:  بلى،  قال:  ثم  عمد لکن   ال  ترونها!  آیا  خدا  نمى  گوید  بدون  ستونى  که  آن   رامشاهده  کنید؟  راوى  مى  گوید  :در   ،جواب  امام  عرض  کردم، آرى  فرمود:  بنابراین  ستونى  وجود  دارد  امّا  شما  آن  را  نمى  بینید(1)». 

آیا  تعبیرى  روشن  تر  و  ساده  تر  در  افق  ادبیات  عربى  براى  بیان  نیروى  جاذبه  در  سطح  توده  مردم «  ازستون نامرئى»   پیدا  مى  شود؟!  در  حدیثى  نیز  از  امیرمؤمنان  على(علیه  الس  لم)  مى خوانیم:   «هذه  النجوم  التى  فى  السماء  مدائن  مثل  المدائن  التى  فى   لرض  مربوطة  کل  مدینة  الى  عمود  من نور;    این  ستارگانى  که  در  آسمان  است  شهرهایى  همچون  شهرهاى  زمین  است،  هر  شهرى  با  شهرى  دیگر (هر  ستاره  اى   باستاره  اى  دیگر  )ارتباط  دارد(2)»!  *  *  *   کشف  حرکت  زمین  به  دور  خود  و  خورشید   معروف  این  است  اوّلین  کسى  که  حرکت  زمین  را  به  دور  خود  کشف  کرد«گالیله»  ایتالیای  ًى  بود  که تقریبا  چهار  قرن  قبل  در  جهان  مى  ،زیست   وپیش   ازآن   دانشمندان  و  علماى  جهان  نسبت  به  هیئت بطلمیوس  دانشمند  مصرى  و  فرضیه  او  وفادار  بودند  که  مى  گفت  :زمین  مرکز  جهان  است   وتمام  کرات  دیگر   بهدور  آن  مى چرخند.    البته«گالیله  »  به  جرم  این  اکتشاف  علمیش  از  طرف  حامیان  کلیسا  تکفیر  شده  و  با  توبه  و  اظهار  ندامت از   اظهار  این  اکتشاف  از  مرگ  نجات  یافت!  ولى  با  لخره  دانشمندان  دیگر  دنبال  نظرات  او  را  گرفتند،  و امروز  این  مسئله  به  صورت  یک  مطلب  مسلّم  علمى  در  آمد،  و  حتّى  با  آزمایش  هاى  حسّى  نیز  ثابت  شده  است  که  زمین  به  دور  خود  مى  گردد   وبعد   ازپروازهاى  فضایى  مطلب  جنبه  عینى  پیدا  کرده است.    لصه  این  که  :مرکزیت  زمین  نفى  شد   ومعلوم  ،شد  این  تنها  یک  خطاى  حس  ماست   که  ما  حرکت  زمین را  با  حرکت  مجموعه  ثوابت  و  سیارات  اشتباه  مى  ،کنیم   ماخود   در  حرکتیم  و  آنها  را  در  حرکت فرض  مى  کنیم!   به  هر  حال  عقیده  بطلمیوس  حدود  یک  هزار  و  پانصد  سال  بر  فکر  دانشمندان  سایه  انداخته  بود،  و  به هنگام  ظهور  قرآن  کسى  جرأت  نداشت  بر   لف  این  فرضیه  اظهار  نظر کند. 

ولى  به  هنگامى  که  به  آیات  قرآن  مراجعه  مى  ،کنیم  مى  بینیم  قرآن  در  سوره  ،نمل  آیه 41،   حرکت  زمین  به  روشنى  آمده  است:  (  و  ترى  الجبال  تحسبها  جامدة  و  هى  تمرمرّ  السحاب  صنع   هلل  الذى  اتقن  کل  شىء  انّه خبیر  بما  تفعلون);  «کوه  ها   رامى  بینى   وچنین  مى  پندارى  که  آنها  ساکن   وجامدند  در  حالى  که   همچون  ابر  در حرکت  مى  ،باشند  این  آفرینش  خداوندى  است  که  هر  چیزى  از   راروى  اسلوب  صحیح  ساخته،  او  به   اعمالى  که شما  انجام  مى  دهید  آگاه  است».  آیه  فوق  با  صراحت  از  حرکت  کوه  ها  سخن  مى  گوید  در  حالى  که   ماهمه  آنها   راساکن  مى  ،پنداریم  و  تشبیه  حرکت  آن   بهحرکت  ،ابرها  هم  اشاره   بهسرعت  است   وهم  نرمش،  و  آرامش  و  بى  سر  و  صدا  بودن!  و  اگر  مى  بینیم   بهجاى  «حرکت  زمین  »  تعبیر  به«حرکت  کوه ها»   مى  کند  براى  این  که  عظمت  مطلب  آشکار  ،شود  زیرا  مسلم  است  کوه  ها  بدون  زمین  هاى  اطراف  خود   حرکتى  ندارند  و  حرکت  آنها  عین حرکت  زمین  است  (یا  به  دور  خود  و  یا  به  دور  آفتاب  و  یا  هر  دو).   اکنون  فکر  کنید  در  عصر  و  زمانى  که  تمام  محافل  علمى  جهان  و  مردم  عادى  نظریه  سکون  زمین  و حرکت   خورشید  و  تمامى  کواکب  آسمان  را  به  دور  آن  به  رسمیت  شناخته  بودند،  خبر  دادن  از  حرکت  زمین  با این  صراحت  یک  معجزه  علمى  محسوب  نمى  شود؟!  آن  هم  از  ناحیه  کسى  که  مطلقاً  درسى  نخوانده،  و  اصولا  از  محیطى  برخاسته  که  در  آنجا  درسى  وجود  نداشته  و  از  عقب  افتاده  ترین  محیط  ها   ازنظر  علم   وفرهنگ  محسوب  مى  ،شده  آیا  این  سند  حقّانیت  این  کتاب  آسمانى  نیست؟!   1.   میزان  الحکمة،  ج1  ،  ص664.  2.   بحار،  ج66  ،  ص01. 

فکر  کنید  و  پاسخ  دهید  1-  منظور  از  معجزات  علمى  قرآن  چیست؟  2-   نخستین  کسى  که  قانون  جاذبه  راکشف  کرد  که  بود  و  در  چه  عصرى  مى  زیست؟  3-  قرآن  در  کدام  آیه  و  با  چه  تعبیرى  از  جاذبه  عمومى  خبر  مى  دهد؟  4-   فرضیه  سکون  زمین  و  کشف  حرکت  آن  به  وسیله  چه  اشخاصى  صورت  گرفت  و  چند  سال  بر افکار  جهانیان  حاکم  بود؟  5-  قرآن  در  کدام  آیه  و  با  چه  تعبیرى  از  حرکت  زمین  سخن  مى  گوید؟

۰ نظر موافقین ۱ مخالفین ۱ ۲۲ آذر ۰۱ ، ۲۳:۰۳
محمدرضا زارع

(  و  هومعکم  این  ما  کنتم  و   هلل  بما  تعملون  بصیر);(1)  «  او  همه  جا  همراه  شما  و  با  شماست  و  آنچه  را انجام  دهید  مى بیند»  .هنگامى  که  سخن  از  معاد  و  رستاخیز  به  میان  مى  آورد  در  برابر  تعجب   وانکار  مشرکان  مى  گوید  :«آنها  گفتند  خدا  چگونه  استخوان  هاى  پوسیده   رازنده  مى  کند»«   ؟بگو   همان  کسى  که  روز اول  آنها  را  آفرید  به  حیات  نوین  باز  مى  ،گرداند  او   وبر  همه  چیز  آگاه  است».    قبل  از  هر  چیز  باید  محیطى  را  که  قرآن  از  آن  برخاست  از  نظر  فکرى  و  فرهنگى  مورد  توجّه  قرار داد.   سرزمین  حجاز  به  اعتراف  همه  مورخان  از  عقب  افتاده  ترین  مناطق  جهان  در  آن  روز  بود،  به  گونه  اى  که  گاهى  مردم  عصر  جاهلیت  را  اقوام  وحشى  یا  نیمه وحشى  مى خوانند.

از  نظر  عقیدتى  سخت  به  بت  پرستى  عشق  ،مىورزیدند   وبت  هاى  سنگى   وچوبى   به  اشکال  مختلف  بر تمام  فرهنگ  آنها  سایه  شوم  و  گسترده  اى  افکنده  ،بود  حتّى  مى  گویند  بت  هایى  از   راخرما  مى  ساختند   ودر  برابر  آن  زانو  مى  زدند   وسجده  مى  کردند  ولى  در  قحط  سالى  آن   رامى  خوردند!  با  آن  که   از،دختران  سخت  نفرت  داشتند   تاآنجا  که  آنها   رازنده   بهگور  مى  ،کردند  فرشتگان   رادختران  خدا  مى  خواندند !   وخدا  تا   راسر  حد  یک  انسان  تنزل  مى دادند.   از  توحید  و  یگانه  پرستى  سخت  تعجّب  مى  کردند   وهنگامى  که  پیامبر  اسلام(صلى علیه  وآله  وسلم)  آنها  را  دعوت  به  یکتاپرستى  کرد  با  نهایت  تعجب  گفتند:  اجعل   للهة  الها  واحداً  ان  هذالشىء  عجاب(2);  «  آیا این  همه  خدایان  را  مى  خواهد  تبدیل   بهخداى  واحدى  ،کند  این  راستى  چیزى  عجیب   وباورنکردنى  است».  هر  کس  بر   لف  خرافات  و  افسانه  هاى  دروغین  و  پندارهاى  آنها  سخن  مى  گفت  دیوانه  اش  مى گفتند.   نظام  قبیلگى  بر  جامعه  آنها  سخت  حکومت  مى  کرد   واخت  لف  در  میان  قبایل   به  قدرى  بود  که  آتش  جنگ در  میانشان  هرگز  خاموش  نمى  شد   وبارها   وبارها  صفحه  زمین  را  از  خون  یکدیگر  رنگین  مى  ساختند   وحمام  خون  ایجاد  مى  کردند .   بهغارتگرى  افتخار  داشتند  و  کار  عادّى  روزانه  آنها بود.   کسانى  که  تنها  سواد  خواندن  و  نوشتن  را  داشتند  در  تمام  شهر  مکه،  که  مهم  ترین  مرکز  آنها  بود  انگشت  شمار  بودند   ودانشمند   و،عالمى  جز   به،ندرت  در  میان  آنها  پیدا  نمى شد.    آرى  از  میان  چنین  محیطى،  فردى  درس  نخوانده  و  مکتب  و  استاد  ندیده،  برخاست  و  کتابى  آورد آنچنان  پرمحتوا  که  بعد  از  چهارده  قرن  هنوز  دانشمندان  به  تفسیر  آن  مشغولند  و  هر  زمان  حقایق  تازه  اى   ازآن  کشف  مى کنند.    ترسیمى  که  قرآن  از  جهان  هستى  ونظامات  آن  مى  کند  ترسیمى  است  بسیار  دقیق   و  حساب  شده،  توحید را  به  کامل  ترین  نوعش  ارائه  مى  ،دهد   واسرار  آفرینش  زمین   و  آسمان  و  خلقت  شب  و  روز  و  خورشید  و  ماه و  نباتات  و  گیاهان  و  وجود  انسان  را،  هر  یک  به  عنوان  آیت  و  نشانه  اى   ازآن  خداى  واحد   ویکتا  در  آیات  مختلف   ب   وبیانات  کام  ال  متنوع  برمى شمرد.   گاه  به  اعماق  جان  انسان  فرو  مى  رود   وسخن  از  توحید  فطرى  مى  گوید:  (  فاذا  رکبوا  فى  الفلک  دعوا هلل  مخلصین  له  الدین  فلما  نجاهم  الى  البر  اذاهم  یشرکون);(3)  «هنگامى  که  سوار  بر  کشتى  مى  شوند   ودر  میان امواج  خروشان   وطوفان  هاى  کوبنده  گرفتار  مى  آیند  خدا  با   راتوحید   واخ  لص  تمام  مى  ،خوانند  امّا  هنگامى  که  آنها  را  نجات  بخشیدیم  و  به  خشکى  رسیدند  بار  دیگر  شرک  و  بت  پرستى  آغاز  مى  کنند».  و  گاه  از  طریق  عقل  و  خرد  به  توحید  استد  للى  مى  پردازد   وبر  سیر  آفاقى   وانفسى  تکیه  مى  کند  :اسرار  آفرینش  زمین   و،آسمان  حیوانات   وکوه  ها   و،دریاها  ریزش  باران،  وزش  نسیم،  و  ریزه  کارى  هاى  جسم  و  روح  انسان   رابازگو  مى کند.   و  هنگام  بیان  صفات  خدا  عمیق  ترین   وجالب  ترین  راه   رابرمى  گزیند  .یک  جا  مى  گوید:  (  لیس کمثله  شىء);(4)  «هیچ  چیز  همانند  او  نیست».  در  جاى  دیگر  مى  گوید :«   اوخداوندى  است  که   بهجز   اومعبودى  وجود ندارد.   بر  اسرار  درون  و  برون،  پنهان  و  آشکار  آگاه است.   بخشنده  و  بخشایشگر است.   سلطان  و  حکمروا است.   از  هر  عیب  و  نقصى  منزه است.   ایمنى  بخش  و  نگاهبان  و  مراقب  و  پیروز  و  قاهر  و  بلند  مرتبه  و  با  عظمت است.   از  این  شریک  ها  که  براى   اوساخته  اند  منزه  مى باشد.   او  خداوندى  است  ایجاد  کننده،  آفریننده،  طراح  صورت  ها   وصاحب  نام   وصفات   نیک،  تمامى موجودات  زمین  و  آسمان  تسبیح  او  مى  ،گویند   اوشکست  ناپذیر   وحکیم  است(5)».   در  بیان  و  توصیف  علم  خداوند  و  ترسیم  نامحدود  بودنش  زیباترین  تعبیر  را  به  کاربرده  مى گوید:   «  اگر  تمامى  درختان  روى  زمین  قلم  شوند  و  دریا  با  هفت  دریاى  دیگر،  مرکب  گردد،  با  این  حال  کلمات خدا  پایان  نمى  گیرد(6)». 

قرآن  پیرامون  احاطه  خدا  به  همه  چیز  و  حضورش  در  همه  جا  تعبیرات  بلندى  دارد  که  مخصوص  خود قرآن  است(و   هلل  المشرق  و  المغرب  فأینما  تولوا  فثم  وجه   هلل);(7)  «  مشرق  و  مغرب  از  آن  خداست  به  هر  سو رو  کنید  رو  به  سوى  خداست»!  «همان  خدایى  که  از  چوب  درخت  سبز  آتش  بیرون  مى  فرستد   وشما   باآن  آتش  مى افروزید»   (همان  خدایى  که  شعله  آتش   رادر  کنار  آب  قرار  داده  قادر  است  حیات  را  بعد  از  مرگ  تجدید  کند)!  «آیا  کسى  که  آسمان  ها   وزمین   با (   راآن  همه  عظمت  )آفریده   ،است  قادر  نیست  همانند  آن  را بیافریند  آرى  قادر  است،  او  آفریننده  داناست»!  «قدرتش  تا  آن  پایه  است  که  هر  چیزى  را  اراده  کند،  فرمان  مى  دهد  موجود   باش!  آن  نیز  فوراً موجود  مى شود»   (در  برابر  چنین  قدرتى  بازگشت  انسان  ها به زندگى  سهل  و  ساده  است(8)).   آن  روز  که  سخن  از  عکسبردارى  و  ضبط  اصوات  و  کلمات  در  میان  نبود  قرآن  درباره  اعمال  آدمى چنین  مى  گفت:  (یومئذ  تحدث  أخبارها  بأن  ربک  أوحى  لها);(4)  «  در  روز  رستاخیز  زمین  خبرهایش  را باز  مى  ،گوید  چرا  که  خدا  وحى   والهام   بهآن  کرده».   و  گاه  ازشهادت  دست  و  پا  و  پوست  بدن  سخن  مى  گوید:  (  الیوم  نختم  على  افواههم  و  تکلمنا  أیدیهم  و تشهد  أرجلهم);(11)  «امروز  بر  دهان  آنها  مهر  مى  نهیم   ودست   وپاهایشان  ما   باسخن  مى  گویند».  (و  قالوا  لجلودهم  لم  شهدتم  علینا  قالوا  أنطقنا   هلل  الذى  انطق  کل  شىء);  «به  پوست  هایشان  مى  گویند  چرا  به  زیان   ماگواهى  دادید؟  پاسخ  مى  دهند   خدایى  که  همه  موجودات  را  به  سخن  درآورده  ما  را  نیز  به سخت  درآورد  (تا  حقایق  را  بازگو  کنیم(11)».  *  *  *    ارزش  معارف  قرآن  و  عظمت  محتواى  آن  و  همچنین  پاک  بودن  این  معارف  از  خرافات  هنگامى روشن  مى  شود  که  آن   رادر  کنار  «تورات   وانجیل  تحریف  یافته  کنونى  »  بگذاریم،  و  دو  بحث  از  این  دو  را  با هم  مقایسه  کنیم،  مثال  ببینیم  تورات  درباره  آفرینش  آدم  چه  مى  گوید؟   وقرآن  چه  مى  گوید؟  تورات  درباره  داستان  انبیا  چه  مى  گوید   وقرآن  چه  مى  گوید؟  تورات  و  انجیل  خدا  را  چگونه  توصیف  مى  کنند   وقرآن  چگونه  توصیف  مى  کند؟ 

در  این  صورت  به  روشنى  فرق  میان  این  دو  آشکار  خواهد  شد.(12)   1.   سوره  ص، آیه6  .  2.   سوره  عنکبوت،  آیه56.  5.   سوره  شورى،  آیه11.  4.   سوره  حشر،  آیه21   تا24.  6.   سوره  لقمان،  آیه26.  5.   سوره  بقره،  آیه116.  6.   سوره  حدید، آیه4  .  1.   سوره  یس،  آیات61   تا12.  0.   سوره  زلزال،  آیه46.    19.   سوره  یس،  آیه56.  11.   سوره  فصلت،  آیه21.  12.   براى  توضیح  بیشتر  در  این  زمینه  به  کتاب«رهبران  بزرگ  »مراجعه  کنید.    فکر  کنید  و  پاسخ  دهید: 

1-  ویژگى  هاى  محیطى  که  قرآن   ازآن  برخاست  چه  بود؟  2-  بت  پرستى  چه  تأثیرى  در  افکار  آنان  داشت؟  3-  فرق  توحید  فطرى  و  استد  للى  چیست؟  4-  منطق  قرآن  در  معرفى  پروردگار  و  صفاتش  چگونه  است؟  نمونه  هایى   راباز گویید.   5-  چگونه  بهتر  مى  توان   بهمحتواى  قرآن  پى  برد؟

۰ نظر موافقین ۱ مخالفین ۰ ۲۲ آذر ۰۱ ، ۲۱:۳۰
محمدرضا زارع

چرا  حروف  مقطعه؟  مى  دانیم  در  آغاز  بسیارى   ازسوره  هاى  قرآن  «حروف مقطعه»   مانند :«الم»  «  والمر»  «  ویس»   آمده است.   یکى  از  اسرار  و  فلسفه  هاى  این  «حروف مقطعه»   طبق  بعضى   ازروایات  اس  لمى  آن  است   که  خداوند نشان   دهد  یک  چنین  معجزه  بزرگ  و  جاویدانى،  یعنى  قرآن  چگونه  از  این  حروف  ساده«الفبا  »که  ساده  ترین  مصالح  ساختمانى  !محسوب  مى  شوند   بهوجود   آمده،  و  چگونه  یک  چنین   لم  بزرگى  از  حروف  و الفاظى   ساخته  شده  است  که  هر  کودک  چند  ساله  قادر  بر  تکلم  به  آن  است،  و  راستى  پیدایش  این  امر  مهم  از چنان  موادى،  برترین  اعجاز است.   اکنون  این  سؤال  پیش  مى  آید  که  قرآن  از  چه  نظر  معجزه  است،  آیا  تنها  از   نظر  فصاحت  و   لغت،  و  به تعبیر  دیگر:  شیرینى  عبارات  و  رسا  بودن  تعبیرات،  و  نفوذ  فوق  العاده  ،آن  از  یا   وجنبه  هاى  دیگر؟   حقیقت  این  است  که  هرگاه  به  قرآن  از  زوایاى  مختلف  بنگریم  از  هر  زاویه،  و  از  هر  دریچه  یکى از  چهره  هاى  اعجاز  آن  آشکار  مى گردد;   ازجمله:   1-  فصاحت  و   لغت،  شیرینى  و  کشش  فوق  العاده   وجاذبه  عجیب  الفاظ  ومفاهیم.   2-  ارائه  محتواى  عالى  از  هر  نظر،  مخصوصاً  عقائد  خالى  از  هر  گونه خرافات. 

3-  معجزات  علمى:  یعنى  پرده  برداشتن  از  روى  مسائلى  که  انسان  تا  آن  زمان  به  آن  دست  نیافته  بود!  4-  پیشگویى  صریح  و  دقیق  از  پاره  اى    امسائل  آینده(  .اخبار  غیبى  قرآن)  5-  عدم  تضاد  و  اخت  لف  و  پراکنده  گویى...  و  جهاتى دیگر.   بحث  درباره  همه  این  مسائل  پنجگانه  بسیار  دامنه  دار  ،است  امّا   مادر  ضمن  چند  درس  گوشه  هاى  جالبى   ازآن   رامورد  بررسى  قرار  مى دهیم:   1-  فصاحت  و   لغت  مى  دانیم  هر  سخن  داراى  دو  جنبه  است :«الفاظ»  «   ومحتوى».   هرگاه  الفاظ  و  کلمات  زیبا،  شایسته  و  داراى  انسجام  و پیوند   لزم  و  خالى  از  پیچیدگى  بوده  باشد،  و نیز  جمله  بندى  ها  معنى   ومراد  به   راطور  کامل  به   و  صورتى  دلنشین  و  پرجاذبه  پیاده  کند  آن   لم  را  فصیح و  بلیغ  مى گویند.    قرآن  درست  داراى  این  دو  ویژگى  در  حدّ  اعلى  است،  به  طورى  که  تا  کنون  کسى  نتوانسته  است  آیات و  سوره  هایى   بااین  کشش   وجاذبه   و،شیرینى   وآهنگ  زیبا بیاورد.   در  درس  هاى  گذشته  خواندیم  که  «ولید  بن مغیره»   برگزیده  مشرکان   عرب  از  شنیدن  آیاتى  از  قرآن هیجان   زده  شد  و  در  فکر  فرو  رفت  و  بعد  از  مدّتى  فکر  و  مطالعه  براى  مبارزه  با  قرآن  به  سران  قریش  دستور داد   بگویند  قرآن«سحر  »  است  و  محمّد«ساحر»!  این  نسبت  را  کراراً  به  پیامبر  اس  لم(صلى   هلل  علیه  وآله  وسلم)  دادند،  اگرچه  مى  خواستند ای   ازن  راه  مذمت  کنند  امّا  در  حقیقت  ستایش  رسائى کردند.   زیرا  این  نسبت  یک  اعتراف  ضمنى  درباره  نفوذ  خارق  العاده  قرآن  ،است   بهطورى  که   از  طریق معمول  نمى  توان  آن   راتوجیه  ،کرد   وباید  آن   رایک  جاذبه  مرموز   وناشناخته دانست.   امّا  آنها  به  جاى  این  که  حقیقت   راپذیرا  گردند   وآن   ،را  معجزه  بشمرند  و  ایمان  بیاورند«ره  افسانه  زدند  » و  به  بیراهه  گام  نهادند  و  گفتند  سحر  است! 

در  تاریخ  اسلام  بسیار  دیده  شده  که  افرادى  خشن  و  پرخاشگر  همین  که  خدمت  پیامبر  مى  رسیدند   وآیات  قرآن   رامى  شنیدند  یک  باره  تغییر  مسیر  داده  و  نور  اس  لم  در  قلبهایشان  درخشیدن  مى  ،گرفت  این   بهخوبى  نشان  مى  دهد  که  جاذبه  قرآن   وفصاحت   وب  لغت  آن  معجزه است.   راه  دور  نرویم،  هم  اکنون  تمام  کسانى  که  با  ادبیات  عرب  آشنا  هستند  هر  قدر  قرآن  را  مى  خوانند   وتکرار  مى  کنند  بیشتر  لذت  مى  برند  که  سیر   وخسته  نمى شوند.   تعبیرات  قرآن  بسیار  دقیق  و  حساب  ،شده  توأم   باعفت  بیان   و  متانت،  و  در  عین  حال  صریح  و  گویا،  و در  مورد  لزوم  قاطع  و  کوبنده است.   ذکر  این نکته   لزم  است  که  عرب  در  آن  عصر  از  نظر  ادبیات،  زبانى  بسیار  پیشرفته  داشت،  و  نمونه  هاى  اشعار  عصر  ،جاهلیت  هم  اکنون   ازبهترین  نمونه  هاى  اشعار  عرب  محسوب  مى شود.   معروف  است  همه  ساله  گروهى  از  بزرگ  ترین  ادباى  حجاز  جمع  مى  ،شدند   وعالى  ترین  نمونه  هاى  شعر  خود   رادر  بازار  عکاظ  که  یک  مرکز  «تجارتى،  ادبى  »بود  ارائه  مى  دادند   وبهترین  آنها   به عنوان  «شعر  سال»  برگزیده  مى  ،شد   وآن   رامى  نوشتند   ودر  خانه  کعبه  آویزان  مى  کردند  که  در  عصر  ظهور  پیامبر( صلى   هلل  علیه  وآله  وسلم)   هفت  نمونه  از  آن  به  نام«معلقات  سبع  »وجود داشت.   امّا  بعد  از  نزول  قرآن  آنها  را  چنان  بى  رنگ  در  برابر  فصاحت   وب  لغت  آن  یافتند   که  یکى  را  پس  از دیگرى   از  آنجا  بیرون  آوردهو  به  طاق  فراموشى  زدند!  مفسران  قرآن  در  آیات  مختلف  به  ریزه  کارى  هاى  عجیب  آیات  تا  آن  جا  که  در  توان   داشتند اشاره  کرده  ،اند   وشما  مى  توانید   بامراجعه   به آنها   بهحقیقت  آنچه  در  با  ال  گفتیم  آشناتر  شوید.(1)  آشنایى  با  قرآن  نشان  مى  دهد  که  این  گفته  پیامبر  اسلام(  صلی اله  علیه  وآله  وسلم)کم  ترین  اغراقى  ندارد  که  فرمود:  «ظاهره  انیق  و  باطنه عمیق   ال  تحصى  عجائبه و   ال  تبلى غرائبه;   قرآن  ظاهرش  آراسته  و  زیبا  و  باطنش  ژرف  و  عمیق  است.  شگفتى  هاى  قرآن به شماره  در  نمى  آید  و  عجائب  قرآن  هرگز  کهنه  نمى  شود(1)».  امیرمؤمنان  على(علیه  الس  لم)  شاگرد  بزرگ  مکتب  قرآن  نیز  در  نهج  البلاغه  در  همین  زمینه  مى  گوید:  « فیه  ربیع  القلب  و  ینابیع  العلم  و  ما  للقلب   لء  غیره;  بهار  دل  ها  در  قرآن  ،است   وچشمه  هاى  دانش   ازآن  مى  ،جوشد   وبراى  قلب   وجان  آدمى  صیقلى  برتر   ازآن  نیست(2)»! 

*  *  *   1.   به  تفسیر  نمونه  در  این زمینه  مراجعه  نمایید.  2.   کافى،  ج2  ،  ص600 -    وسائل،  ج4  ،  ص121.  5.  نهج البلاغه  خطبه  165.    فکر  کنید  و  پاسخ  دهید  1-  فلسفه  حروف  مقطعه  قرآن  چیست؟  2-  آیا  قرآن  فقط  از  یک  نظر  معجزه  است؟  یا  از  چند  نظر؟  3-  چرا  مخالفان،  پیامبر  اس  لم(صلى   هلل  علیه  وآله  وسلم)   را«ساحر  »مى  خواندند؟  4-   فرق  میان«فصاحت  »  و«ب  لغت  »چیست؟  5-  «معلقات  سبع  »مربوط  به  کدام  دوران  و  مفهومش  چیست؟

۰ نظر موافقین ۱ مخالفین ۰ ۲۲ آذر ۰۱ ، ۲۰:۴۵
محمدرضا زارع

معجزه  جاویدان  همه  دانشمندان  اس  لم  معتقدند  که  قرآن  مجید  برترین  معجزه  پیامبر  اس  لم(صلى   هلل  علیه  وآله  وسلم)  .است  این  که  مى  گوییم  برترین   بهخاطر  این  است که:   او  ال  قرآن  معجزه  اى  است  عقلى  که   باروح   وفکر  مردم  سر   وکار دارد.   ثانیاً  معجزه  اى  است  جاودانى  وهمیشگى.   ثالثاً  معجزه  اى  است  که  چهارده  قرن  فریاد  مى  زند  :«اگر  مى  گویید  این  کت  اب  آسمانى  از  سوى  خدا نیست  همانند  آن  را  بیاورید»!   این  دعوت  به  مبارزه  و  به  اصط  لح«تحدى  »در  چند  مورد  صریحاً  در  قرآن  آمده است:   یک  جا  مى  گوید  (  قل  لئن  اجتمعت   لنس  و  الجن  على  ان  یأتوا  بمثل  هذا القرآن   ال  یأتون  بمثله  ولو کان  بعضهم  لبعض  ظهیرا);(1)  «بگو  اگر  تمام  جهانیان  اجتماع  کنند  که  مانند  قرآن  را  بیاورند  نمى  توانند  اگر  چه   بایکدیگر  نهایت  همکارى   وهمفکرى   راداشته  باشند». 

در  جایى  دیگر  شرط  این  مبارزه  را  آسان  تر  کرده  مى  گوید:  (  ام  یقولون  افترایه  قل  فأتوا  بعشر  سور مثله  مفتریات  و  ادعوا  من  استطعتم  من  دون   هلل  ان  کنتم  صادقین)(1);  «مى  گویید   شما  این  آیات  را  به  خدا  بسته و  ساختگى  است،  بگو  اگر  راست  مى  گویید  شما  هم   ده  سوره  مانند  آن  بیاورید  و  غیر  از  خدا  هر  کس را  مى  توانید   بهکمک  دعوت  کنید».  «و  بعد  از  آن  مخصوصاً  اضافه  مى  کند  اگر  این  دعوت   رااجابت  ،نکردند  بدانید  این  آیات   ازطرف  خدا  است(2)».  دیگر  بار  شرایط  مبارزه  را  به  حداقل  کاهش  داده،  مى  گوید:  (  و  ان  کنتم  فى  ریب  مما  نزلنا  على  عبدنا فأتوا  بسورة  من  مثله  و  ادعوا  شهدائکم  من  دون   هلل  ان  کنتم  صادقین);(3)  «  اگر  در  کتابى  که  بر  بنده  خود نازل  کرده  ایم  تردید  ،دارید  لاقل  یک  سوره   همانند  آن  بیاورید  و  گواهان  و  همفکران  خود  را  غیر  از  خدا دعوت  کنید  اگر  راست  مى  گویید».  و  در  آیه  بعد  با  صراحت  مى  گوید  :اگر  این  کار   راانجام  ندادند -    وهرگز  نمى  توانند  انجام  دهند -   بگو ز  ا  آتشى  بپرهیزید  که  آتشگیره  اش  مردم   وسنگ  هاست   وبراى  کافران  مهیا  شده است.   این  دعوت  هاى  پى  در  پى  براى  مقابله  ،منکران  نشان  مى  دهد  که  پیامبر(صلى   هلل  علیه  وآله  وسلم)  بیشترین   تکیه  خود  را  در  مسئله  اعجاز  بر«قرآن  »داشته،  هر  چند  معجزات  متعدد  دیگرى  نیز  از  پیامبر  اس  لم(  صلى  هلل  علیه  وآله  وسلم)نقل  شده  که  در  کتب  تاریخ  آمده است.    امّا  چونقرآن  معجزه  زنده  اى  است  که  در  دسترس  همه  ،ماست   مادر  این  بحث  بیش   ازهمه  روى  آن  تکیه  مى کنیم.   *  *  *     چگونه  در  برابر  این«تحدى  »عاجز  ماندند؟  جالب  این  که  قرآن  حداکثر  فشار   رابراى  دعوت  مخال  فان  به  میدان  مبارزه  آورده  و  با تعبیرات  تحریک  آمیزى  آنها  به   رااین  میدان  طلبیده  ،است   تاعذرى  براى  هیچ  کس  باقى نماند. 

و  تعبیراتى  از  قبیل«اگر  راست  مى  گویید»  ...«هرگز  نمى توانید» ،  «   ازتمام  جهانیان  کمک  بگیرید«  ...» لاقل  همانند  یک  سوره  آن  بیاورید«  ...»اگر  کافر  شوید  آتش  سوزانى  در  انتظار  شماست  ...»  بیانگر  این واقعیت است.    اینها  همه  ازیک  سو،  از  سوى  دیگر  مبارزه  پیامبر  با  مخالفان  مبارزه  ساده  اى  نبود  زیرا  اس  لم   نهتنها  سرنوشت  مذهب  آنها   راکه  سخت   بهآن  پاى  بند   بودند  به  خطر  افکنده  بود،  بلکه  منافع  اقتصادى  و  سیاسى حتى  موجودیّت  آنها،  در  مخاطره  قرار  گرفته بود.    به  تعبیر  دیگر  پیشرفت  و  نفوذ  اس  لمتمام  زندگى  آنها  را  درهم  مى  ریخت  .لذا  ناچار  بودند  که   باتمام  قدرت  و  نیرو   بهمیدان آیند.   آنها  براى  خلع   لح  کردن  پیامبر  اس  لم(صلى   هلل  علیه  وآله  وسلم)   باید  به  هر  قیمتى  ممکن  بود  آیاتى همانند  قرآن  بیاورند  تا  دیگر  نتواند  قرآن  را  به  رخ  آنها  بکشد،  همگى  را  در  مقاب  ل  آن  عاجز  و  ناتوان  بشمارد  و سندى  براى  حقانیت  خود  محسوب دارد.    آنها  از  تمام  مردان  فصیح  و  بلیغ  عرب  کمک  خواستند  ولى  هر  بار  که  به  مبارزه  قرآن  آمدند  شکست خوردند  و  به  سرعت  عقب  نشینى  کردند  که  شرح  آن  در  تواریخ آمده.     داستان  ولید  بن  مغیره   از  جمله  کسانى  که  به  این  مبارزه  دعوت  شدند«ولید  بن  مغیره  »  از  طایفه«بنى مخزوم»   بود  که  در  میان  عرب  در  آن  زمان   بهحسن  تدبیر   وفکر  صائب  شهرت داشت.   از  او  خواستند  در  این  باره  فکرى  بیندیشند  و  نظر  خود  را  در  مورد  آیات  عجیب  قرآن  و  نفوذ  خارق  العاده  اش  بیان دارد.   «ولید  »از  پیامبر  اس  لم(صلى   هلل  علیه  وآله  وسلم)  خواست  آیاتى  از  قرآن  را  بر  او  بخواند،  پیامبر(  صلى   هلل علیه  وآله  وسلم)   قسمتى  از  آیات«سوره  حم  سجده  »را   لوت فرمود.   این  آیات  چنان  شور  و  هیجانى  در  ولید  ایجاد  کرد  که  بى  اخ  تیار  از  جا  برخاست  و  به  محفلى  که  از طرف   طایفه«بنى مخزوم»   تشکیل  شده  بود  درآمد   وگفت   به  خدا  سوگند  از  محمّد  سخنى  شنیدم  که  نه  شبیه گفتار 

انسان  ها  است  نه   وپریان...  تا  آنجا  که  چنین  گفت:  «  و  ان  له  لح  لوة  و  أن  علیه  لط  لوة  و  أن  أع  له  لمثمر و  أن  أسفله  لمغدق  و  انه  یعلو   ال  یعلى علیه;    گفتار  او   لوت  خاصى  دارد  وزیبایى  مخصوصى،  با  لى  آن  همچون  شاخه  هاى   ،درخت  برومند  پرمیوه است  و  ریشه  هاى  آن  پرمایه  گفتارى  است  که  بر  هر  چیز  پیروز  مى  شود   وچیزى  بر  آن  پیروز  نخواهد  شد».   این  سخن  سبب  شد  که  در  میان  قریش  این  زمزمه  پیچید  که«ولید  »دلباخته  محمّد  شده  است!  «ابوجهل  »دستپاچه  به  خانه  او  آمد  و  ماجراى  قریش  را  به  او  گفت  و  او  را  به  مجلس  آنها  دعوت کرد.   «ولید  »به  مجلس  آنها  درآمد  و گفت:   آیا  فکر  مى  کنید  محمّد  دیوانه  است؟  هرگز  آثار  جنون  در   اودیده  اید؟!  حاضران  گفتند: نه.   -  تصوّر  مى  کنید   اودروغ  گوست؟  آیا   تاکنون   بهراستگویى   وامانت  در  میان  شما  مشهور  نبوده  را  او  و  صادق  امین  نمى  خواندید؟!  بعضى  از  سران  قریش  گفتند:  پس  چه  چیز  به  او  نسبت  دهیم؟  «ولید  »  :کمى  فکر  کرد  و  گفت  بگویید«او  ساحر  است»!  گرچه  آنها  با  این  تعبیر  مى  خواستند  توده   مردمى  را  که  شیفته  قرآن  شده  بودند  از  آن  دور  کنند  ولى  این تعبیر  «سحر  »خود  دلیل  زنده  اى  بر  جاذبه  فوق  العاده  قرآن  ،بود   وآنها  اسم  این  جاذبه   راسحر  ،گذاشتند  در  حالى  که  ربطى  به  سحر نداشت.   این  جا  بود  که  قریش  این  شعار  را  همه  جا  پخش  کردند  که  محمّد  ساحر  چیره  دستى  است  و  این  آیات سحر  اوست،  از  او  دورى  کنید،  فاصله  بگیرید،  و  سعى  کنید  سخنانش  را  نشنوید!  ولى  نقشه  آنان  با  همه  این   لش  ها  اثر  ،نکرد   وتشنگان  حقیقت  که  در  گوشه   وکنار  فراوان  بودند  و  دل  هاى  پاکى  داشتند  گروه  گروه   بهسوى  قرآن  ،آمدند   و  از   لل  این  پیام  آسمانى  سیراب  گشتند،  دشمنان شکست  خورده  عقب  نشینى کردند. 

امروز  نیز  قرآن  مجید  همه  جهانیان  را  تحدى  مى  کند  به   ومبارزه  دعوت  مى  کند   وفریاد  مى  ،زند  اگر  در  صحت  این  آیات  تردید  ،دارید   وآن   رازائیده  فکر  بشر  مى  دانید  همانند  آن   را،بیاورید  اى  دانشمندان  !اى   لسفه  !اى  ادبا   واى  نویسندگان  از  هر  قوم  و  ملت!  این  را  نیز  مى  دانیم  که  دشمنان  اس  لم  ًمخصوصا  کشیش  هاى  مسیحى  که  اس  لم   را  به  عنوان  یک  آیین  انق لبى  و  پرمحتوا  رقیب  سرسخت  و  خطرناک  خود  مى  ،دانند  همه  ساله  میلیون  ها  میلیون   لر  صرف  تبلیغات  ضد  اس  لمى  مى  کنند   وزیر  پوشش  هاى  مختلف  فرهنگى و علمى  و  درمانى  و  بهداشتى  در  کشورهاى مختلف  اس  لمى  فعالیت  دارند،  چه  مى  شد  که  آنها  راه   رانزدیک  مى  ،کردند  از   وگروهى   ازمسیحیان  عرب  زبان  و  دانشمندان   وشعرا   ونویسندگان   وفلسفه  آنها  دعوت  مى  نمودند  که  سوره  هایى  همچون  قرآن  بنویسند   ونشر  دهند   ومسلمانان   راخاموش کنند.   مسلماً  اگر  چنین  امرى  امکان  پذیر  بود   بههر  قیمتى  ممکن  بود  انجام  مى دادند.   ناتوانى  آنها  در  برابر  این  موضوع  خود  دلیل  دندان  شکنى  در  برابر  مخالفان   وسند  گویایى  بر  اعجاز  قرآن است.     *  *  *     1.   سوره  اسراء،  آیه11.  2.   سوره  هود،  آیه15.  5.   سوره  هود،  آیه14.  4.   سوره  بقره،  آیه21.    فکر  کنید  و  پاسخ  دهید

1-  چرا  قرآن  مجید  برترین  و  با  لاترین  معجزه  پیامبر  گرامى  اس  لم  است؟   2-  قرآن  چگونه  تحدى  مى  کند؟  3-  چرا  دشمنان  قرآن  نام  سحر  بر  آن  گذارده  اند؟  4-  چرا  اس  لم  رقیب  سرسخت  مسیحیت  کنونى  است؟  5-  داستان  ولید  بن  مغیره  مخزومى  چه  بود؟

۱ نظر موافقین ۱ مخالفین ۰ ۲۲ آذر ۰۱ ، ۱۹:۵۰
محمدرضا زارع

بى  شک  ادّعاى  هر  مدّعى   راپذیرفتن  بر   لف  عقل   ومنطق است.    مدّعى  نبوّت  و  رسالت  از  سوى  خداوند  ممکن  است  راستگو  باشد،  امّا  این  احتمال  را  نیز  دارد  که شخص   فرصت  طلب  و  متقلبى  خود  را  به  جاى  پیامبران  راستین  جا  زند،  و  به  این دلیل   لزم  است  یک  معیار قطعى  براى  ارزیابى  دعوت  پیامبران  و  ارتباط  آنان  با  خدا  در  دست  داشته باشیم.   براى  رسیدن  به  این  مقصود  راه  هاى  مختلفى  وجود  دارد  که   ازهمه  مهم  تر  دو  راه  زیر است:   1-   بررسى  محتواى  دعوتپیامبر  و  گردآورى  قرائن  و  نشانه ها.   2-  اعجاز  و  کارهاى  مافوق بشرى.   اجازه  دهید  نخست  سخنى  از  اعجاز بگوییم:    هستند  کسانى  که  از  لفظ«معجزه  »تعجب  مى  ،کنند م  یا   وعجزات  را  هم  ردیف  افسانه  ها   واساطیر  مى  پندارند  در  حالى  که  اگر   بهمعنى  دقیق   وعلمى  معجزه  بیندیشیم  این  گونه  تصورها  اشتباه  محض است. 

معجزه  یک  عمل  غیر  ممکن  و  معلول  بى  علت   نیست،  بلکه  معجزه  دریک  تفسیر  ساده،  عمل خارق را  مى  گویند  که  انجام  آن   از  قدرت  افراد  عادى  بیرون  است  و  تنها  به  اتکاى  یک  نیروى  مافوق طبیعى  امکان  پذیر  مى باشد.    به  این  ترتیب  معجزه  داراى  شرایطزیر است:   1-  کارى  است  ممکن  و  قابل قبول.   2-  انسان  هاى  عادى   وحتّى  نوابغ   بهاتّکاى  قدرت  بشرى  توانایى  بر  انجام  آن ندارند.   3-  آورنده  معجزه  باید  به  اندازه  اى ک   بهار  خود  اطمینان  داشته  باشد  که  دیگران  را  به  مقابله  دعوت کند.   4-   ،هیچ  کس  نتواند  همانند  آن  را  ارائه  دهدو  چنان  که   ازنام  معجزه  پیداست  همه  در  برابر  آن  عاجز گردند.   5-   معجزه  حتماً  باید  توأم  با  ادعاى  نبوّت  و  یا  امامت  باشد  (بنابراین  کارهاى  خارق  عادتى  که  از  غیر  پیامبر و  امام  سر  زند  معجزه  نامیده  نمى  شود  بلکه  کرامت  نام  دارد).  *  *  *    چند  نمونه  روشن  همه  ما  شنیده  ایم  که  یکى   ازمعجزات  حضرت  مسیح  زنده  کردن  مردگان   ودرمان  بیماران  غیر  قابل   لج  بوده است.   آیا  هیچ  دلیل  علمى  و  عقلى  داریم  که  انسان  بعد  از  آن  که  دستگاه  هاى  بدنش   از  کار  افتاد  و  خاموش شد  نتواند  مجدداً  به  زندگى  باز  گردد؟!   و  آیا  هیچ  دلیل  علمى  و  عقلى  داریم  که  بیمارىسرطان  که  ما  از  درمانش  عاجزیم  درمان  نداشته  باشد؟!  البته  بدون  شک  انسان  با  نیرویى  که  دارد  در  شرایط  فعلى  قادر  به  زنده  کردن  مردگان،  و  یا  درمان  پاره  اى  از  بیمارى  ها   نیست،  هر  چند  تمام  پزشکان  جهان  دست  به  دست  هم  دهند،  و  تجربه  و  معلومات  خود  را  به یارى طلبند. 

ولى  چه  ،مانعى  دارد  که  انسانى  با  یک  نیروى  الهى،  و  با  آگاهى  خاصّى  که  از  دریاى  بیکران  علم  خدا دریافته  بتواند  با  اشاره  مرموزى  روح  به  کالبد  مرده  اى  باز  گرداند  وبیمار   لع  لجى  را  شفا  بخشد؟!  علم  مى  گوید  :من  نمى  دانم   وتوانایى  ،ندارم  امّا  هرگز  نمى  گوید  ممکن  نیست   ونامعقول است.   اگر  کسى  به  راستى  توانست  چنین  امور  خارق  العاده   یامانند  آن   راانجام  دهد   و  همراه  آن  ادّعاى  نبوّت  کند، و  انسان  ها  به   رامقابله  طلبد «  وتحدى»   نماید   وهمگان  در  برابر  او  عاجز  شوند  یقین  پیدا  مى  کنیم  که  از  او  طرف خداست.   زیرا  ممکن  نیست  خداوند  چنین  قدرت  ى  را  در  اختیار  انسان  دروغگویى  قرار  دهد  که  مایه  گمراهى بندگان  گردد.  (دقّت  کنید)  *  *  *  معجزات  را  نباید  با  خرافات  آمیخت   همیشه«افراط ها»  «   وتفریط ها»   منشأ  فساد   وتباهى  و  تیرگى  چهره  حقیقت  بوده است.    در  مورد  معجزه  نیز  همین  امر  صادق  است.  در  حالى  که  بعضى  از«روشنفکرنماها»   صریحاً  یا  تلویحاً  به نفى  هر  گونه  معجزه  مى  ،پردازند  گروهى  دیگر   ازدر   ودیوار  معجزه  مى  تراشند   واخبار  ضعیف   وافسانه  هاى  خرافى   راکه  ًاحیانا  دست  هاى  مرموز  دشمنان  در  ساختن  آن  فعّالیّت  داشته   بامعجزات  مخلوط  مى  ،کنند  و  چهره  علمى  معجزات  واقعى  پیامبران  را  با  افسانه  هاى  ساختگى   واوهام  بى  اساس  مى پوشانند.   تا  معجزات  واقعى  از  این  گونه  افسانه  هاى  جعلى  پیراسته  ،نشود  چهره  اصیل  آنها  آشکار  نمى گردد.   به  همین  دلیل  دانشمندان  بزرگ  ما  همیشه  مراقب  بودند  که  احادیث  اس  لمى  در  زمینه  معجزا  ت  و  غیر  آنها از  این  گونه  مجعو  لت  به  دور باشد.    روى  همین  جهت«علم  رجال  »  را  به  وجود  آوردند،  تا  راویان  حدیث  به  خوبى  شناخته  شوند،  و احادیث  «صحیح  »  از«ضعیف  »جدا  گردد،  و  مطالب  موهوم  و  بى  اساس   باحقایق  آمیخته نشود.   سیاست  هاى  استعمارى   والحادى  امروز  نیز  بیکار  ننشسته  و  سعى  مى  کنند  پندارهاى  بى  پایه  با   رااعتقادات  پاک  دینى  مخلوط   سازند،  و  از  این  رهگذر«چهره  غیر  علمى  »  به  همه  آنها  بدهند،  باید  به  دقّت  مراقب این  توطئه  هاى  تخریبى  دشمن باشیم. 

فرق  معجزه  با  خارق  عادات  دیگر  غالباً  شنیده  ایم  جمعى   ازمرتاضان  دست   بهکارهاى  خارق  العاده  اى  مى  ،زنند  کسانى   که  این  کارهاى عجیب  و  غریب  را  دیده  اند  کم  ،نیستند  این  یک  واقعیّت  است  نهافسانه.   این  جاست  که  این  سؤال  پیش  مى  آید  که  چه  فرقى  میان  این  کارهاى  خارق  العاد  ه  و  معجزات  انبیاء  است؟ و  ما  با  چه  معیارى  آنها  را  از  هم  تشخیص  دهیم؟!   اینسؤال  پاسخ  هایى  دارد  که   ازهمه  روشن  تر  دو  امر است:   1-  مرتاضان  همیشه  کارهاى  محدودى  را  انجام  مى  ،دهند  به   وتعبیر  دیگر  هیچ   مرتاضى  حاضر  نیست  کارى را  که  شما  پیشنهاد  مى  کنید  انجام  دهد  بلکه  خارق  عادتى  را  انجام  مى  دهد  که  خودش  مى  خواهد  یعنى  آن  را  تمرین  کرده   وخوب  یاد   گرفته  و  بر  آن  مسلط  است.  دلیل  این  مطلب  روشن  است  زیرا  نیروى  هر انسانى  محدود  است،  و  در  یک  یا  چندین  کار  مى  تواند  مهارت  داشته باشد.    امّا  خارق  عادات  پیامبران  هیچ  گونه  حدّ  و  مرزى  ندارد،  هیچ  گونه  قید  و  شرطى  براى  آن  نیست، آنها  مى  توانند  در  موارد  لزوم  هر  معجزه   ا  که  پیشنهاد  مى  شود  انجام  دهند،  چرا  که  از  قدرت  بى  پایان  پروردگار  مدد  مى  گیرند   ومى  دانیم  قدرت  خدا  حد  و  مرزى  نمى  ،شناسد  در  حالى  که  قدرت  انسان  بسیار  محدود است.   2-  کارهایى  که  یک  مرتاض  مى  کند،  مرتاض  دیگرى  نیز  همانند  آن  را  انجام  مى  دهد  یعنى   ازقدرت  بشر  بیرون نیست.   به  همین  دلیل  مرتاض  خارق  العاده  ،گر  هرگز  دیگران  دعوت   بهمقابله   بهمثل  نمى  کند  به   واصط  لح «تحدى»   نمى  ،نماید  چون  که  مى  داند  در  گوشه   وکنار  شهر   خود  یا  شهرهاى  دیگر  افرادى  مثل  او وجود دارند.   امّا  پیامبران  با  اطمینان  کامل  تحدى  مى  ،کنند   ومى  گویند  «اگر  تمام  انسان  هاى  روى  زمین  جمع  شوند  همانند  کارى  را  که  ما  مى  کنیم  انجام  نخواهند  داد».   این  تفاوت  در  مورد«سحر  »  نیز  صادق  است،  و  این  دو  فرق  را  که  بیان  کردیم  حد  و  مرز  معجزه  را  از سحر  کام  ال  جدا  مى  کند.  (دقّت  کنید) 

فکر  کنید  و  پاسخ  دهید  1-  «معجزه  »را  چرا  معجزه  مى  گویند؟  2-  آیا  معجزه  استثناء  در  قانون  علّیت  است؟  3-  از  چند  راه  مى  توان  معجزه  از   رااعمال  مرتاضان   وسحر  بازشناخت؟  4-  شرایط  اصلى  معجزه  چیست؟  5-  آیا  در  عمر  خود  تا  کنون  چیزى  که  شبیه  به  معجزه  باشد  دیده  اید؟

۰ نظر موافقین ۱ مخالفین ۰ ۲۲ آذر ۰۱ ، ۱۹:۰۰
محمدرضا زارع

مصونیت  از  گناه  و  خطا   بدون  شک  هر  پیامبرى  قبل  از  هر  چیز  باید  اعتماد  عموم  را  جلب  کند  به  طورى  که  در  گفته  او  احتمال  لاف  و  دروغ  و  اشتباه ندهند.   در  غیر  این  صورت  مقامِ  رهبرى  او  متزلزل  خواهد شد.   اگر  پیامبران  معصوم  نباشند  بهانه  جویان   به عذر  این  که  آنها  اشتباه  مى  ،کنند   وحقیقت  طلبان   به خاطر  تزلزل  نسبت   به محتواى  دعوت  ،آنها   ازپذیرفتن  دعوت  شان  خوددارى  خواهند  کرد  یا  وا  لاقل  نمى  توانند   بادلگرمى  آن  را  پذیرا شوند.   این  دلیل  که  مى  توان  آن «   رادلیل اعتماد»   نام  نهاد  یکى   ازمهم  ترین   لئل  عصمت  انبیاء است.   به  تعبیر  دیگر:  چگونه  ممکن  است  خداوند  فرمان  دهد  که  از  انسانى  بى  قید   و  شرط  اطاعت  شود  در  حالى که   این  انسان  ممکن  است  خطا  کند،  و  یا  مرتکب  گناهى  گردد.  در  چنین  حالى  آیا  مردم  از  او  اطاعت بکنند؟  اگر  بکنند  که  تبعیّت  از  خطا  و  گناه  است،  و  اگر  نکنند  مقامِ  رهبرى  او  متزلزل  گردیده،  به  خصوص  این  که  مقام  رهبرى  پیامبران  با  دیگران  کام  ال  متفاوت  است،  زیرا  مردم  تمام  اعتقاد  و  برنامه  خود  را  از  آنها  مى گیرد.   به  همین  دلیل  مى  بینیم   مفسران  بزرگ  هنگامى  که  به  آیه(اطیعوا   هلل  و  اطیعوا  الرسول  و  اولى   لمر  منکم);(1)  «  اطاعتکنید  خدا  و  اطاعت  کنید  پیامبر  و  اولوا  لمر  را  »مى  رسند  مى  گویند   دستور  اطاعت  مطلق  دلیل  بر این   است  که  هم  پیامبر  معصوم  است  و  هم«اولى   لمر  »  و  منظور  از  اولوا  لمر،  امامان  معصومى  هستند همچون  پیامبر(صلى   هلل  علیه  وآله)  وگرنه  خداوند  هرگز  دستور  اطاعت  بى  قید   وشرط   ازآنها   رانمى داد.   راه  دیگرى  که  مى  توان   ازطریق  آن  معصوم  بودن  پیامبران   رادر  برابر  هر   گونه  گناه  اثبات  کرد  این است   که«عوامل  گناه  در  وجود  پیامبران  محکوم  به  شکست  است».  توضیح  این  که  :هنگامى  که  به   ماخودمان  مراجعه  مى  کنیم  مى  بینیم  در  برابر  بعضى   ازگناهان   یاکارهاى  زشت   وناپسند  ًتقریبا  معصوم هستیم.   به  مثال  هاى  زیر  توجه کنید:   آیا  هیچ  آدم  عاقلى  را  پیدا  مى  کنید  که   به فکر  خوردن  آتش  بیفتد؟  یا   وخاکروبه   وکثافات   راببلعد؟ 

آیا  هیچ  انسان  با  شعورى  را  پیدا  مى  کنید  که  لخت  مادرزاد  شود   ودر  کوچه   وبازار  راه  برود؟      مسلماً  نه،  و  اگر  چنین  کارى  از  کسى  دیدیم  حتماً  یقین  پیدا  مى  کنیم  که   از  حال  عادى  بیرون  رفته،  و گرفتار  حالت  روانى  شده  است،  و  اگر  نه  عادتاً  محال  است  شخص  عاقل  اقدام  به  چنین  کارى کند.    وقتى  این  گونه  حا  لت  و  مانند  آن  را«تحلیل  »مى  کنیم  مى  بینیم  زشتى  این  گونه  اعمال   آن  قدر  نزد  ما روشن  است  که  انسان  عاقل  به  سراغ  آن  نمى رود.   این  جاست  که  مى  توانیم  در  یک  جمله  کوتاه  این  حقیقت   رامجسّم  سازیم   و  بگوییم  هر  فرد  عاقل  و سالمى   در  برابر  یک  رشته  اعمال  ناشایست«مصونیت  »  و  یا  به  تعبیر  دیگر  یک  نوع«عصمت »دارد.    از  این  مرحله  پا  را  فراترمى  ،گذاریم  بعضى   ازانسان  ها   رامى  بینیم  که   در  مقابل  اعمال  ناشایست دیگرى  مصونیت  دارند  در  حالى  که  افراد  عادى  چنین نیستند.   مث  ال  یک  طبیب  آگاه  و  ماهر  که  انواع  میکروب  ها  به   راخوبى  مى  شناسد  هرگز  حاضر  نیست  آب  آلوده  اى   راکه   ازشستن  لباس  هاى  بیمارانى  که   به خطرناک  ترین  بیمارى  هاى  واگیر  مبتلا  هستند  ،بنوشد  در  حالى  که  یک  فرد  بیسواد   وناآگاه  ممکن  است  در  برابر  چنین  کارى  بى  تفاوت باشد.   باز  با  یک  تحلیل  ساده  به  اینجا  مى  رسیم  که  هر  قدر  سطح  آگاهى  انسان  نسبت  به  یک  موضوع  بالاتر  مى  رود  مصونیت  بیشترى  در  برابر  اعمال  زشت  او   بهمى دهد.    اکنون  با  این  محاسبه  اگر  کسى  به  قدرى  سطح«ایمان  »  و«آگاهى  »  او  بالا  برود  و  آنچنان  به  خدا  و دادگاه  عدل  او  اعتقاد  داشته  باشد  که  گویى  همه  آنها  را  در  برابر  چشمان  خود  حاضر  و  ناظر  مى  ،بیند  چنین  کسى  در  برابر  همه  گناهان   مصونیت  خواهد  داشت،  و  هر  عمل  زشتى  در  برابر  او  همانند  برهنه  شدن  و  لخت  مادر زاد  در  کوچه  و  بازار  راه  رفتن  در  نظر ماست.   براى  او  مال  حرام  درست  همانند  شعله  آتش  است  همان  گونه  که  ما  آتش  را  به  دهان  نمى  بریم   اونیز  مال  حرام   به دهان  نمى  برد! 

از  مجموع  این  سخن  چنین  نتیجه  مى  گیریم  که  پیامبران   به خاطر  علم   وآگاهى   وایمان  فوق  العاده  اى  که  دارند  انگیزه  هاى  معصیت   رامهار  مى  کنند   وهیجان  انگیزترین  عوامل  گناه  نمى  تواند  بر  عقل   وایمان  آنها  چیره  ،شود   واین  است  که  مى  گوییم  پیامبران  معصومند   ودر  برابر  گناهان  بیمه اند.   *  *  *    مقام  عصمت  چگونه  مى  تواند  افتخار  باشد؟  بعضى،  از  کسانى  که  از  مفهوم  عصمت  و  عوامل  مصونیت  از  گناه  اطّلاعى  ندارند  ایراد  مى  کنند  که  اگر  خدا  کسى  از   راگناه  باز  دارد   وعوامل  گناه   رادر   اونابود  کند  افتخارى  براى  او  نخواهد  بود!  این  یک  مصونیت  اجبارى  است،  و  مصونیت  اجبارى  فضیلت  محسوب  نمى شود.   امّا  با  توضیحاتى  که  در  بالا  دادیم  پاسخ  این  ایراد  کاملا  روشن است:      مصونیت  پیامبران  از  گناه  به  هیچ  وجه  جنبه  اجبارى  ندارد،  بلکه  مولود  ایمان  نیرومند  و  یقین  کامل،  و آگاهى  و  علم  فوق  العاده  ،آنهاست   واین  بزرگ  ترین  افتخار  براى  آنها است.    آیااگر  یک  طبیب  آگاه،  به  شدت  از  عوامل  بیمارى   زاپرهیز  مى  کند  دلیل  بر  مجبور  بودن  اوست؟!  آیا  اگر  چنین  کسى  بهداشت  را  رعایت  مى  کند  فضیلتى  براى   اومحسوب  نمى  شود؟   آیا  اگر  یک  حقوقدان  با  توجه  به  عواقب  شوم  یک  جنایت  هولناک  در  دادگاه  از  آن  به  شدت  پرهیز  دارد فاقد  فضیلت  است؟  و  به  این  ترتیب  به  این  نتیجه  مى  رسیم  که  معصوم  بودن  پیامبران  هم  جنبه  اختیارى  دارد   وهم  افتخار  بزرگى  براى آنهاست.      1.  آیه60. 

فکر  کنید  و  پاسخ  دهید  1-  معصوم  بودن  چند  شاخه  دارد؟  2-  اگر  پیامبران  معصوم  نبودند  چه  مى  شد؟  3-   حقیقت  مقام«عصمت  »چیست؟  4-  آیا  مى  توانید  غیر   ازمثال  هایى  که  در  این  درس  آمده  موارد  دیگرى   رابشمارید  که  همه   یاگروهى  از  مردم  در  مقابل  آن  معصوم  باشند؟  5-  عصمت  انبیاء  اجبارى  است  یا  اختیارى؟  به  چه  دلیل؟

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۲۲ آذر ۰۱ ، ۱۷:۱۵
محمدرضا زارع

در جلسه  گذشته  نیاز  به  وجود  پیامبران  را  از  دو  بُعد«تعلیم  »  و«تربیت»   دانستیم،  اکنون  نوبت  به قوانین  اجتماعى  و  نقش  مهمّى  که  پیامبران  در  این  زمینه  دارند  رسیده است.   مى  دانیم  بزرگ  ترین  امتیاز  زندگى  انسان  ها  که  عامل  همه  پیشرفت  هایى  است  که  نصیب   اودر  تمام  زمینه  هاى  مختلف  زندگى  ،شده  همان  زندگى  اجتماعى پویاست.   به  طور  قطع  اگر  انسان  ها  جدا   ازیکدیگر  زندگى  مى  کردند   لن  همگى   ازنظر  سطح  فکر   وتمدن  همچون  انسان  هاى  «عهد حجر»   بودند!  آرى   لش  و  کوشش  دسته  جمعى  است  که  چراغ  فرهنگ   وتمدن   رافروزان  ،ساخته   لش   و کوشش  دسته  جمعى  است  که  سرچشمه  این  همه  اکتشافات  علمى   واختراعات  شده است.   فى  المثل  اگر  مسئله  مسافرت  به  کره  ماه  را  در  نظر  بگیریم،  مى  بینیم  این  کار  نتیجه    لش  یک  یا  چند دانشمند  بزرگ  نبوده  است،  بلکه  میلیون  ها  عالم   ودانشمند  در   طى  هزاران  سال  مطالعات  و  کشفیّات  و تجربیاتى  داشته  اند  که   ازطریق  زندگى  دسته  جمعى  متراکم  گردیده  و  سرانجام  به  این  عظمت  رسیده است. 

و  یا  اگر  طبیب  فوق  العاده  ماهرى  در  عصر  ما  موفق مى  شود  قلب  انسانى   راکه  خودش  مرده   امّا  قلبش هنوز   قابل  استفاده  است  در  سینه  انسان  دیگرى  پیوند  زند  و  او  را  از  مرگ  حتمى  رهایى  بخشد،  این  نتیجه تجربیات  هزاران  هزار  پزشک  و  جراح  در  طول  تاریخ  است  که  به  وسیله  استادان  به  شاگردان  منتقل  شده است.    ولى  البته  این  زندگى  اجتماعى  در  مقابل  این  همه  برکات  مشک  لتى  هم  دارد،  و  آن  برخورد  و  تصادم  حقوق و  منافع  انسان  ها   با،یکدیگر   وگاه  تجاوز   وحتى  جنگ است.    در  اینجا  احتیاج  بهقانون  و  برنامه  و  مقرّرات  روشن  مى  ،شود  قوانین  مى  تواند  سه  مشکل  بزرگ   رابراى   ماحل کند:   1-  قانون  حدود  وظائف  هر  فرد  را  در  برابر  جامعه،  و  وظائف  جامعه  را  در  برابر  هر  فرد  روشن  مى  ،سازد  استعدادها   راشکوفا   وتلاش  ها   راهماهنگ  مى کند.   2-   قانون  راه  را  براى نظارتا  لزم  بر  انجام  وظیفه  از  سوى  افراد  هموار  مى نماید.   3-  قانون  جلو  تجاوز  افراد  را  به  حقوق  یکدیگر  گرفته،  و  مانع  هرج  و  مرج  و  برخورد  افراد  و  گروه  ها  مى  ،گردد   ودر  صورت  لزوم  براى  متجاوزان  مجازات  مناسب  را  تعیین  مى کند.   بهترین  قانون  گذار  کیست؟   اکنون  باید  ببینیم  چهکسى  بهتر  از  همه  مى  تواند  قوانین  مورد  نیاز  انسان  را  تنظیم  کند،  به  گونه  اى  که  هر  سه  اصل  فوق  در  آن  رعایت  ،شود  هم  حدود  وظایف   وحقوق   فرد  و  جامعه  روشن  گردد  و  هم  نظارت  صحیح و  سالمى  بر  کارها  شود،  و  هم  جلو  تجاوزکاران  را بگیرد.   اجازه  بدهید  در  اینجا  مثال  ساده  اى بزنی   م  جامعه  انسانى  را  مى  توان   بهیک  قطار  بزرگ   تشبیه  کرد  و  هیأت  حاکمه  را  به  دستگاه  لکوموتیو  که  این قطار  عظیم  را  در  مسیرى  به  حرکت  درمى آورد.   قانون  به  منزله  ریل  هاى  راه  آهن  است  که  خط  سیر  این  قطار   رابراى  رسیدن   به مقصد  مشخص  مى  ،کند  خط  سیرى  که   ازپیچ   وخم  هاى  کوه  ها   ودرّه  ها  مى  ،گذرد  بدیهى  است  یک  راه  آهن   خوب  باید  مشخّصات زیر  را  داشته باشد: 

زمین  هایى  که  قطار   ازآن  مى  گذرد  باید  مقاومت  کافى  براى  حداکثر  فشار  داشته باشد.   فاصله  میان  دو  خط  دقیقاً  هماهنگ  با  فاصله  چرخ  هاى  لکوموتیو  ،باشد  همچنین  دیوارهاى  تونل  ها   وارتفاع  آن   باحداکثر  ارتفاع  قطار  متناسب باشد.   سراشیبى  ها   وسربا  لیى  ها  آن  قدر  تند  نباشد  که  ترمزهاى  قطار   وکشش  آن   ازعهده  آنها برنیاید.   همچنین  احتمال  ریزش  کوه  هاى  ،اطراف  فرو  ریختن  حاشیه  درّه  هایى  که  قطار   ازکنار  آن  مى  گذرد  و  احتمال  سیلاب  ها   وبهمن  ها  نیز  ًدقیقا  محاسبه  ،شود   تاقطار  در   هر  شرایطى  بتواند  به   لمت  از  آن جادّه  بگذرد  و  مسائل  مهم  دیگرى  از  این قبیل.    با  توجّه  به  این«مثال  »  به«جامعه  انسانى  »برمى گردیم:   قانون  گذارى  که  مى  خواهد  بهترین  قانون   رابراى  انسان  ها  بگذارد  باید  صفات  زیر   راداشته باشد:   1-   نوع  انسان  را  به طور  کامل  بشناسد  و  از  تمام  غرائز  و  عواطف  و  نیازها  و  مشک  لت  او  کام  ال  آگاه باشد.   2-  تمام  شایستگى  ها   واستعدادهایى   راکه  در  انسان  ها  وجود  ،دارد  در  نظر  گیرد   وبراى  شکوفا  شدن  آنها  از  قوانین  استفاده کند.   3-  حوادثى  را  که  ممکن  است  براى  جامعه  پیش  آید  از  هر  نوع،  و  همچنین  عکس  العمل  هاى  لازم   رابتواند  به  خوبى  پیش  بینى کند.   4-   هیچ  گونه  منافع  خاصّى  در  جامعه  نداشته  باشد،  تا  به  هنگام  وضع  قوانین  فکرش  متوجّه  منافع  شخص  خود یا  وابستگان  و  گروه  اجتماعیش نگردد.   5-  این  قانونگذار  باید  از  تمام  پیشرفت  هایى  که  ممکن  است  نصیب  انسان  گردد   وهمچنین  انحطاط  ها  و  سقوط  ها  آگاه باشد.   6-  این  قانونگذار  باید  حداکثر  مصونیت  از  خطا  و  اشتباه  و  فراموشى  را  داشته باشد.   7-  با  لخره  این  قانون  گذار  باید  آنچنان  قدرتى  داشته  باشد  که  مرعوب  هیچ  مقام   و  قدرتى  در  اجتماع  نگردد و  از  هیچ  کس  نترسد،  در  عین  حال  فوق  العاده  مهربان   ودلسوز باشد. 

این  شرایط  در  چه  کسى  جمع  است؟  آیا  انسان  مى  تواند  بهترین  قانون  گذار  باشد؟   آیا  تا  کنون  کسى  انسان  را  به  طور  کامل  شناخته؟  در  حالى  که  یکى  از  دانشمندان  بزرگ  عصر  ما کتاب   مشروحى  درباره  انسان  نوشته  و  نام  کتابش  را«انسان  موجود  ناشناخته  »گذارده است.   آیا  روحیات  و  امیال  و  غرائز  و  عواطف  انسان  ها  همگى   به خوبى  شناخته  شده؟  آیا  نیازهاى  جسمى  و  روحى  انسان  بر  کسى  جز  خدا  آشکار  است؟  آیا  مى  توانید  در  میان  انسان  هاى  عادّى  کسى   راپیدا  کنید  که  منافع  خاصّى  در  جامعه  نداشته  باشد؟  آیا  انسانى  مصون  از  خطا  و  اشتباه،  و  داراى  آگاهى  به  تمام  مسائل  مورد  ابتلاى  افراد  بشر  و  جوامع،  در میان  انسان  هاى  معمولى  سراغ  دارید؟  بنابراین  غیر  از  خدا  و  کسى  که  وحى  الهى  را  دریافت  مى  دارد  نمى  تواند  قانون  گذار  خوب   وجامعى باشد.   و  به  این  ترتیب  به  این  نتیجه  مى  رسیم  :خدایى  که  بشر   رابراى  پیمودن  راه   تکامل  آفریده،  باید  کسانى را  مأمور  هدایت  او  کند  تا  قوانین  آسمانى  و  جامع   لطراف  الهى  را  در  اختیار  انسان  ها بگذارند.   و  مسلماً  هنگامى  که  مردم  بدانند  قانون،  قانون  خداست  با  اعتماد  و  اطمینان  بیشتر  به  آن  عمل  مى  کنند  به  و  تعبیر  دیگر  این  آگاهى  ضامن  اجراى  ارزنده  اى  براى  قوانین  خواهد بود.   *  *  *  رابطه  توحید  و  نبوت  توجه  به  این  نکته  را  نیز  در  این  جا  ضرورى  مى  دانیم  که  نظام  آفرینش  خود  شاهد   وگواه  زنده  اى  بر  وجود  پیامبران  الهى   ورسالت آنهاست.   توضیح  این  که  :یک  بررسى  کوتاه  در  این  نظام  شگفت  انگیز  هستى  ما   به نشان  مى  دهد  که   خداوند  هیچ یک  از  نیازهاى  موجودات  را  از  نظر  لطفش  دور  نداشته،  مثال  اگر  به  ما  چشم  براى  دیدن  مى  دهد   بهاین  چشم  پلک   ومژگان  داده  از   تاآن  محافظت  کند  و  ورود  نور  را  در  آن  تنظیم نماید. 

در  گوشه  هاى  چشم  عده  هاى  اشک  مى  آفریند   تاسطح  چشم   راهمواره  مرطوب نگهدارد،   چرا  که  خشکیدن  چشم  سبب   ازبین  رفتن است.   باز  در  گوشه  چشم  روزنه  کوچکى  ایجاد  مى  کند   تاآب  هاى  اضافى   ازآن  مجرا   بهداخل   بینى  بریزند، که  اگر  این  روزنه  باریک  نبود  همواره  قطره  هاى  اشک  روى  صورت  ما  سرازیر  مى  شد!  به  مردمک  چشم  آنچنان  حسّاسیّت  مى  دهد  که   به طور   خودکار  در  برابر  نورهاى  قوى  و  ضعیف  تنگ  و گشاد  شود،  تا  نور  تنظیم  گردد  و  چشم  صدمه  اى نبیند.   در  اطراف  کره  چشم  عضلات  مختلفى  قرار  مى  دهد  که  آن  به   راهر  سو  بچرخاند   ودیدن  صحنه  هاى  مختلف   رابدون  گردش  سر  و  بدن  آسان سازد.   آیا  خداوندى  که  این  چنین  نیازمندى  هاى  انسان   راتأمین  مى  کند  ممکن  است  را   او  از  یک  راهنما  و رهبر  مطمئن  و  معصوم  که  با  وحى  او  سر  و  کار  داشته  باشد  محروم  سازد؟!   فیلسوف  معروف«بوعلى  سینا  »  در  کتاب  مشهورش«شفا  »چنین  مى  گوید  :«احتیاج  انسان مب   به  عوث شدن   پیامبران  در  بقاى  نوع  خود  و  تحصیل  کمالات  مسلماً  از  روئیدن  موهاى  مژگان  و  ابرو  و  فرورفتگى  کف پاها  و  امثال  آن  بیشتر  و  ضرورى  تر  ،است  بنابراین  ممکن  نیست  عنایت  ازلى  آن   راایجاب  کند   و  این  را ایجاب  نکند»!    فکر  کنید  و  پاسخ  دهید  1-  بزرگ  ترین  امتیاز  زندگى  بشر  چیست؟  2-  چرا  انسان  بدون  قانون  نمى  تواند  زندگى  کند؟  3-   یک  مثالزنده  براى  روشن  ساختن  نقش  قانون  در  زندگى  انسان  ها بزنید.   4-  بهترین  قانون  گذار  باید  چه  صفاتى  داشته  باشد؟  5-  چرا  پیامبران  باید  از  جنس  انسان  باشند؟

۰ نظر موافقین ۱ مخالفین ۰ ۲۲ آذر ۰۱ ، ۱۶:۳۰
محمدرضا زارع

محدودیّت  دانش  ما 

ممکن  است  بعضى  چنین  بیندیشند  که  آیا  اصولا  مبعوث  شدن  پیامبران  از  سوى  خدا  براى  راهنمایى  انسان  ها  ضرورت  دارد؟  مگر  عقل  و  خردِ  ما  براى  درک  واقعیّت  ها  کافى  نیست؟  مگر  پیشرفت  علم   ودانش  بشر  کمک   بهکشف  رازها  و  روشن  شدن  همه  حقایق  نمى  کند؟  وآنگهى  آنچه  را  پیامبران  ممکن  است  براى  ما  بیاورند  از  دو  حال   خارج  نیست:  یا  عقل  ما  بخوبى  آن  را درک  مى  ،کند   نه  یا  و  در  صورت  اوّل،  نیازى  به  زحمت  پیامبران  نداریم،  و  در  صورت  دوم  ما  نمى  توانیم  زیر  بار  مطالبى  که  بر   لف  عقل   وخردمان  است  برویم!   از  سوى  دیگر:  آیا  این  هیچ  صحیح  است  که  انسان  خود  را  دربست  در  اختیار  دیگرى  بگذارد،  و  سخنان  او را  بدون  چون  و  چرا  بپذیرد؟  مگر  پیامبران  انسان  هایى   همچون  خود  ما  نیستند؟  چگونه  ما  خود  را  در اختیار  انسان  هایى  همچون  خود   مابگذاریم؟  *  *  *  پاسخ ها:   امّا  با  توجّه  به  چند  نکته،  پاسخ  همه  این  سؤا  لت  روشن  مى  شود   وموقعیّت  پیامبران  در  نظام  زندگى  انسان  ها  معلوم  مى گردد.   1-  ما  باید  بدانیم  که  علم  و  دانش  ما  محدود  است،  و  با  تمام  پیشرفت  هایى  که  در  تمام  علوم  و  دانش  ها  نصیب  بشر  شده  هنوز  آنچه   راکه   مامى  دانیم  در  برابر  آنچه  نمى  دانیم  همچون  قطره  اى  در  برابر  ،دریا   وکاهى  در  برابر  کوه  ،است   و  یا  به  گفته  بعضى  از  دانشمندان  بزرگ  تمام  علومى  را  که  ما  امروز  در  اختیار  داریم الفبائى  براى  کتاب  بزرگ  عالم  هستى  محسوب  مى شود.    به  تعبیر  دیگر:  قلمرو  قضاوت  و  درک  عقل  ما  منطقه  کوچکى  است  که  شعاع  علم  و  دانش  آن  را روشن  ساخته  و  ما  از  بیرون  آن  به  کلى  بى خبریم.

پیامبران  مى  آیند   واین  منطقه  وسیع  تا   راآنجا  که   مانیاز  داریم  روشن  مى  سازند  .در   حقیقت  عقل  ما همچون   نورافکن  قوى  و  نیرومندى  است،  امّا  پیامبران  و  وحى  آسمانى  همچون  یک  خورشید  عالمتاب،  آیا کسى  مى  تواند  بگوید  من  با  داشتن  یک  نورافکن  قوى  چه  احتیاجى  به  خورشید  دارم؟!   بازبه  تعبیر  روشن  تر  :مسائل  زندگى   رامى  توان   بهسه  گروه  تقسیم  کرد :«معقول» ،  «نامعقول»  «   ومجهول».  پیامبران  هرگز  سخن  نامعقول  یعنى  چیزى  بر  ضد  عقل  و  خرد  نمى  ،گویند   واگر  بگویند   پیامبر  نیستند، بلکه  آنها  در  فهم  و  درک  مجهولات  به  ما  کمک  مى  کنند   واین  بسیار  براى  ما  مهم است.   بنابراین  آنها  که  در  گذشته  مى  گفتند   باوجود  عقل  و  خردِ  آدمى،  نیازى  به  پیامبران  نیست  (مانند  برهمائى  ،ها  همان  گروهى  که  در  هندوستان  و  بعضى  نقاط  دیگر  زندگى  مى  کنند ).  یا   وآنها  که  امروز  مى  گوین  د  با این  همه  پیروزى  هاى  علمى  بشر  احتیاجى پ   بهیامبران   وتعلیمات   آنها  نداریم،  نه  قلمرو  علم  و  دانش  بشر را  شناخته  اند  نه   ورسالت  پیامبران را.   این  درست  به  آن  مى  ماند  که  کودکى  که  درس  الفبا   رادر  جلسه  اول   خوانده  بگوید  من  دیگر  همه  چیز را  مى  دانم   ونیاز   به معلم  واستاد  ندارم،  آیا  این  سخن  بى  پایه نیست.    تازهپیامبران  فقط  معلم  نیستند،  مسئله  رهبرى  آنها  داستان  جداگانه  اى  دارد  که  ًبعدا  ًمشروحا   ازآن  سخن  خواهیم گفت.   2-  هیچ  کس  نمى  گوید  انسان  خود   رادربست  در  اختیار  فردى  همچون  خودش  ،بگذارد   سخن  اینجاست که  پیامبران-   چنان  که  بعداً  ثابت  خواهیم  کرد  با  وحى  آسمانى،  یعنى  با  علم  بى  پایان  ،خدا  ارتباط  ،دارند  ما   وباید   ازطریق   دلائل  قطعى   ارتباطشان  را  با  خدا  بشناسیم،  تنها  در  این  صورت  است  که  سخنان  این  رهبران آسمانى  را  پذیرا  مى  شویم   وتعلیمات  حساب  شده  آنها  را  با  جان  و  دل  مى پذیریم.   آیا  اگر  من  به  نسخه  طبیب  ماهر  و  دلسوزى  عمل  کنم  کار   لفى  انجام  داده  ام؟!  پیامبران  طبیبان  بزرگ  روحانى هستند.   آیا  اگر  من  درس  معلّم  و  استاد  را  که  با  عقل  و  فکرم  هماهنگ  است  بپذیرم  کار  نادرستى  کرده  ایم؟  !پیامبران  معلّم  بزرگ بشرند.   *  *  *

بهتر  این  است  که  ما دلائل  لزوم  بعثت  پیامبران  را  از  سوى  خدا  باز  هم  دقیق  تر  بررسى  کنیم.   ما  به  سه  دلیل  زنده،  نیاز  به  راهنمایى  پیامبران داریم:     1-  نیاز  از  نظر  تعلیم  اگر  ما  بر  یک  مرکب  خیالى  و  افسانه  اى  که   ازامواج  نور  ساخته  شده  باشد  سوار  شویم،  و  در  هر  ثان  یه سیصد  (  هزار  کیلومتر51  هزار  فرسخ)  در  این  فضاى  بیکران  سیر  کنیم،  بى  شک  هزاران  عمر  نوح  مى  خواهد  تا  بتوانیم  تنها  گوشه  اى   ازاین  جهان  پهناور  و  گسترده  را  تماشا کنیم.   این  عالم  با  این  وسعت  سرسام  آورش  ًمسلما  بیهوده  آفریده  نشده  به   وطورى  که  در  درس  هاى  خداشناسى  آموختیم  آفرینش  این  جهان  سود  و  فایده  اى   به حال  خدا  ،ندارد  چرا  که   اووجودى   است  از  هر  نظر  کامل و  بى  نیاز   وبى  ،نهایت   اوکمبودى  ندارد  که  بخواهد   ازطریق  آفرینش  جهان  و  بشر  آن  را  برطرف سازد.   بنابراین  نتیجه  مى  گیریم   که  هدفش  این  بوده  که  بر  دیگران  جود  و  بخشش  کند  و  سایر  موجودات  را به  تکامل  برساند،  همچون  آفتاب  که  بر  ما  زمینیان  مى  تابد  بى  آن  که  احتیاج  ما   بهداشته   باشد،  این  تابش آفتاب  تنها  به  سود  ماست  وگرنه  ما  چه  کارى  براى  خورشید  مى  توانیم  انجام دهیم.   از  سوى  دیگر  آیا  معلوم  ات  ما  به  تنهایى  براى  پیمودن  راه  تکامل  و  رسیدن  به  مرحله  یک  انسان  کامل  از هر  نظر  کافى است.   ما  چه  مقدار  از  اسرار  جهان  را  مى  دانیم؟  اص  ال  حقیقت  حیات  چیست؟  این  جهان  از  کى  به  وجود  آمده؟  هیچ  کس  پاسخ  دقیق  اینها  را  نمى داند.   تا  کى  باقى  خواهد  ماند؟  باز  کسى  نمى  تواند   بهآن  پاسخ بگوید.   از  نظر  زندگى  اجتماعى  و  اقتصادى  هر  یک  از  دانشمندان  بشر  نظریه  اى دارند.    مث  ال  گروهى«سرمایه دارى»    راتوصیه  مى  ،کنند   وگروه  دیگرى  «سوسیالیسم   وکمونیسم  »  را  و  گروه سومى  نه  این  را  مى  پسندند  نه   وآن  و   راهر  دو   رازیانبار  مى شمرند. 

در  مسائل  دیگرزندگى  نیز  این  گونه  اختلاف  نظرها  میان  دانشمندان  فراوان است.   انسان  حیران  مى  شود  که  در  این  میان  کدام   رابپذیرد؟!   در  این  جا،  از  روى  انصاف  باید  اعتراف  کرد  که  براى  رسیدن  به  هدف  اصلى  آفرینش  یعنى«  نمو  و  تکامل و  پرورش  انسان  در  تمام  زمینه ها»   احتیاج   بهیک  سلسله   تعلیمات  صحیح  و  خالى  از  اشتباه  و  متّکى  به واقعیّات  زندگى  است،  تعلیماتى  که  بتواند  در  این  راه  طولانى  براى  رسیدن  به  مقصد  اصلى  به  او  کمک کند.   و  این  تنها  از  طریق  علم  خدا  یعنى  وحى  آسمانى  به  وسیله  پیامبران  حاصل  مى  شود   و  به  همین  دلیل خداوندى  که  ما  را  براى  پیمودن  این  راه  آفریده  باید  چنین  علم  و  دانشى  در  اختیار  ما بگذارد.   *  *  *    2-  نیاز  به  رهبرى  در  زمینه  هاى  اجتماعى   واخ  لقى  مى  دانیم   در  وجود  ما   لوه  بر«عقل  و  خرد  »انگیزه  هاى  نیرومند  دیگرى   بهنام  «غرائز   وامیال  »  :وجود دارد  غریزه  خوددوستى،  غریزه  خشم  و  غضب،  غریزه  شهوت  و  غرایز  و  امیال  فراوان دیگر.   بدون  شک  اگر  ما  غرائز  خود  را  مهار  نکنیم  و  بر  ما  چیره  شوند  حتى  عقل  و  خرد  ما  نیز  زندانى  مى  ،شود  و  انسان  همچون  جبّاران   وستمگران  تاریخ  مبدّل  به  گرگ  درنده  اى  مى  شود  که   ازگرگان  بیابان   به مراتب  خطرناک  تر است.    ما  براى  تربیت  اخ  لقى  نیاز  به  مربى  داریم،  نیاز  به«الگو  »  و«اسوه  »  داریم  که  طبق  اصل«محاکات  »  از گفتار  و  رفتار  او  سرمشق بگیریم.   انسانى  کامل  و  تربیت  یافته   ازهر  نظر  لزم  است  که  در  این  راه  پرفراز   ونشیب  دست   ما  را  بگیرد  و  از طغیان   غرایز  ما  جلوگیرى  کند،  اصول  فضائل  اخلاقی  را  با  عمل  و  سخنش  در  دل  و  جان  ما  بنشاند،  شجاعت  و شهامت  و  انسان  ،دوستى  مروّت   وگذشت   ووفادارى،  درستى  و  امانت  و  پاکدامنى  را  در  روح  ما  پرورش دهد.   چه  کسى  جز  پیامبر  معصوم  مى  تواند   بهعنوان  مربى   وراهنما  برگزیده  شود؟!  به  همین دلیل ممکن  نیست  خداوند  قادر  مهربان  ما  را  از  وجود  چنین  رهبران  و  مربیانى  محروم سازد.

(بقیه  این  بحث  را  در جلسه  آینده  خواهید  خواند)    فکر  کنید  و  پاسخ  دهید  1-  آیا  هر  قدر  بر  علم  و  دانش  شما  افزوده  مى  شود  احساس  مى  کنید  که  مجهو  لت  از   مامعلوماتمان  بسیار  بیشتر  است؟  (مثال  بزنید)  2-  آیا  مى  توانید  فرق  میان  تقلید  کورکورانه   وپیروى   ازپیامبران   راروشن  سازید؟  3-  اگر  ما  بدون  راهنما  از  جاده  ناشناخته  اى  ،برویم  چه  خطرهایى  ممکن  است  را   ماتهدید کند.   4-  ابعاد  نیاز  ما  به  رهبرى  پیامبران  را  توضیح دهید.   5-  آیا  حدس  مى  زنید  چه  بحث  دیگرى  در  این  زمینه  براى  درس  آینده  ناگفته  مانده؟

۰ نظر موافقین ۱ مخالفین ۰ ۲۲ آذر ۰۱ ، ۱۶:۰۰
محمدرضا زارع

مى  دانیم  قرآن  ًصریحا  درباره  گروهى   ازکفّار   وگنهکاران  سخن   ازمجازات  جاویدان  به تعبیر  دیگر «خلود»   به میان  آورده است.   همان  گونه  که  در  ذیل  همین  آیه  به  مردان  و  زنان  با  ایمان  وعده  باغ  هاى  بهشت رابه طور  جاودانه  داده  است:  (وعد   هلل  المؤمنین  و  المؤمنات  جنات  تجرى  من  تحتها   لنهار  خالدین  فیها);  «  خداوند  به  مردان  و زنان  با  ایمان  باغ  هایى   ازبهشت   راوعده  داده  که  نهرها   اززیر  درختانش  جارى  ،است  جاودانه  در  آن  خواهند  ماند».  در  اینجا  سؤالى  پیش  مى  آید   وآن  این  که  چگونه  مى  توان  قبول  کرد  که   انسانى  در  تمام  عمر  خود که  حداکثر  هشتاد  یا  صد  سال  بیشتر  نیست  کار  بدى  کرده  ولى  میلیون  ها  سال   وبیشتر  کیفر  آن  راببیند.    البته  این  مطلب  در  مورد  پاداش  مهم  نیست،  زیرا  دریاى  رحمت  الهى،  وسیع  است  و  پاداش  هر  چه  بیشتر باشد   نشانه  رحمت  و  فضل  بیشتر  است،  امّا  در  مورد  اعمال  بد،  چگونه  عذاب  جاودانه  در  برابر  گناهان  محدود قرار  مى  گیرد؟   وچگونه  مى  توان  آن  با   راتوجّه به اصل  عدالت  خداوند  توجیه  کرد؟  آیا  نباید  یک  نوع  تعادل  در  میان  گناه  و  مجازات  برقرار باشد.   *  *  *   پاسخ:   براى  رسیدن  به  راه  حل  نهایى  این  بحث  باید  به  چند  نکته  دقیقاً  توجّه داشت: 

الف  -  مجازات  ها   وکیفرهاى  رستاخیز  چندان  شباهت  به  مجازات  ها   وکیفرهاى  این  جهان  ندارد  که  مثال  شخصى  مرتکب  تجاوز   وسرقت  شده  و  او  را  مدّتى  به  زندان  مى  ،افکنند  بلکه  مجازات  هاى  قیامت  بیشتر  به  صورت  آثار  اعمال  و  خاصیت  کارهاى  انسان است.   به  تعبیر  روشن  تر  دردها   ورنج  هایى  که  گنهکاران  در  جهان  دیگر  مى  کشند  اثر   ونتیجه  اعمال  خود  آنهاست  که  دامانشان   رافرا  مى گیرد.    قرآن  مجید  دراین  جا  تعبیر  روشنى  دارد،  مى  گوید:  ( فالیوم   الا  تظلم  نفس  شیئا   الا  تجرْون   الا  ما کنتم  تعملون);(1)  «امروز  (روز  رستاخیز)  به  هیچ  کس  ستم  نمى  شود   وجز  اعمال  خود  شما  جزائى  براى  شما  نیست».    با  یک  مثال  ساده  مى  توانیم  این  حقیقت   رامجسم کنیم:   شخصى  به  سراغ  مواد  مخدّر  یا  مشروبات  الکلى  مى  رود   وهر  چه  او   بهمى  گویند  این  مواد  زهرآگین  معده  تو   راخراب   وقلب  تو   رابیمار   واعصاب  تو  را  درهم  مى  ،کوبد   اوگوش  نمى  ،دهد  چند  هفته   یاچند  ماهى  غرق  لذت  خیالى  این  مواد  کشنده  مى  شود   وًتدریجا  گرفتار  زخم  ،معده  ناراحتى  قلب   وبیماى  اعصاب  مى  ،شود  و  سپس  ده  ها  سال   تاپایان  عمرش   ازاین  بیمارى  ها  رنج  مى  برد   وشب   وروز  ناله  مى  کند  .آیا  در  این  جا  مى  توان  ایراد  کرد  که  چرا  این  فرد  که  چند  هفته  یا  چند  ماه  بیشتر  گناه  نکرده،  ده  ها  سال  شکنجه  ببیند؟!  فوراً  در  پاسخ  گفته  مى  شود  این  نتیجه   واثر  عمل  خود  اوست!  حتّى  اگر  او  داراى  عمر  نوح  و  بیشتر  باشد  و  ده  ها  هزار  سال  عمر  کند   و  ،دائماً  او  را  در  درد  و  رنج ببینیم  مى  گوییم  :این  چیزى  است  که  خودش  آگاهانه  به  جان  خود  خریده است.   مجازات  هاى  روز  قیامت «بیشتر»    ازاین  قبیل  ،است   وبنابراین  ایرادى  در  مسئله  عدالت  باقى  نمى ماند.   ب  -  این  اشتباه  است  که  بعضى  گمان  مى  کنند   مقدار  زمانى  مجازات  باید  به  اندازه  زمان  گناه  باشد،  زیرا رابطه  میان  گناه  و  مجازات  رابطه  زمانى  نیست،  بلکه  بستگى  به  نتیجه  و  کیفیّت  گناه دارد.   مث  ال  ممکن  است  کسى  در  یک  لحظه  آدم  بى  گناهى  به   راقتل  برساند   ومطابق   بعضى  از  قوانین  دنیاى  امروز او  را  محکوم  به  زندان  ابد  کنند،  در  این  جا  مى  بینیم  زمان  گناه  تنها  یک  لحظه  زودگذر  ،بوده  در  حالى  که  مدّت مجازات  ده  ها  سال  ،است   وهیچ  کس  این  امر   راظالمانه  نمى  ،شمرد  چرا  که  در  این  جا   مسئله  دقیقه  و ساعت  و  ماه  و  سال،  مطرح  نیست،  کیفیّت  گناه  و  نتیجه  آن  مطرح است.   ج  -  «خلود  »در  دوزخ  و  مجازات  ابدى  و  جاودان  تنها  از  آنِ  کسانى  است  که  تمام  روزنه  هاى  نجات  به  را  روى  خود  بسته  ،اند   واز  روى  علم  و  عمد  غرق  در  فساد  و  تباهى  و  کفر  و  نفاق  گشته  ،اند  آنچنان  که  تاریکى  گناه  تمام  وجود  آنها  را  در  برگرفته  در  حقیقت  به  رنگ  گناه  و  کفر  درآمده اند.    قرآن  در  اینجا  تعبیر  جالبى  دارد.  در  سوره  بقره،  آیه81  چنین  مى  گوید:  (  بلى  من  کسب  سیئة  و  احاطت به  خطیئته  فاولئک  اصحاب  النار  هم  فیها  خالدون);  «کسى  که  مرتکب  گناهى  گردد  و  آثار  آن  تمام  وجود  او را  احاطه  کند  چنان  کسى  اهل  دوزخ  است  و  جاودانه  در  آن  خواهد  ماند».  این  گونه  افراد  رابطه  خود  را  با  خدا  به  کلى  قطع  کرده  ،اند   وتمام  روزنه  هاى  نجات   وسعادت  به   راروى  خود  بسته اند.   این  گونه  افراد  به  پرنده  اى  مى  مانند   که  آگاهانه  بال  و  پر  خود  را  در  هم شکسته  و  سوزانده،  و  براى همیشه  مجبور  است  روى  زمین  بماند  و  از  پرواز  بر  اوج  آسمان  ها  محروم است.   توجّه  به  نکات  سه  گانه  با  ال  این  حقیقت   راروشن  مى  سازد  که  مسئله  عذاب   جاویدان  که  براى  گروه  خاصّى از  منافقان  و  کفّار  در  نظر  گرفته  شده   است  چیزى  بر   لف  اصل  عدالت  نیست،  این  نتیجه  شوم  اعمال خود  آنهاست  و  قب  ال  هم  به  وسیله  پیامبران  الهى  به  آنها  ابلاغ  شده  است  که  این  کار  چنین  نتیجه  تلخ  و  شومى دارد. مسلماً  اگر  این  افراد  جاهل  باشند  و  دعوت  انبیا  به  آنها  نرسیده  باشد  و  از  روى  نادانى  مرتکب  چنان  اعم  الهى شده  باشند  مشمول  چنان  مجازات  سختى  نخواهند بود.   ذکر  این  نکته نیز   لزم  است  که  از  آیات  و  اخبار  اس  لمى  استفاده  مى  شود  که   دریاى  رحمت  الهى  آن قدر  وسیع  و  گسترده  است  که  گروه  عظیمى  از  خطاکاران  را  دربر  مى گیرد:   گروهى  از  طریق  شفاعت  گروهى  از  طریق  عفو گروهى  از  طریق اعمال  نیک  کوچکى  که  انجام  داده  اند   وخداوند   به بزرگى  خودش  آن  اعمال  پاداش  عظیم  مى دهد;   و  گروه  دیگرى  بعد  از  آن  که  مدّتى  در  دوزخ  مجازات  شدند   ودر  این  بوته  الهى  تصفیه  ،گشتند   به رحمت  و  مواهب  الهى  باز  مى گردند.   تنها  گروهى  باقى  مى  مانند  که  بر  اثر  لجاجت   ودشمنى   با،حق   وظلم   وفساد   و  نفاق  بیش  از  حد، وجودشان  را  سر  تا  پا  ظلمت  کفر  و  بى  ایمانى  فرا  گرفته است.      1.   سوره  یس،  آیه64.    فکر  کنید  و  پاسخ  دهید   1-  چگونه  بعضى  خلود  را  ناهماهنگ  با  عدل  الهى  پنداشته  اند؟  2-  آیا  کیفرهاى  جهان  دیگر  همانند  مجازات  هاى  این  جهان  است؟  اگر  نیست  چگونه  است؟  3-  آیا  عدالت  ایجاب  مى  کند  که  تعادل  میان  زمان  گناه   ومجازات  برقرار  باشد؟  4-  مجازات  خلود  از  آنِ  چه  اشخاصى  است؟  5-  چه  کسانى  مشمول  عفو  الهى  مى  شوند؟

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۲۹ اسفند ۹۸ ، ۱۱:۲۰
محمدرضا زارع

1-  اقسام  هدایت  و   ضلالت : مسافرى  آدرسى  را  در  دست  دارد،  به  شما  مى  رسد   وسؤال  مى  ،کند  شما  براى  نشان  دادن  مقصد   اودو  راه  در  پیش دارید:   نخست  این  که  همراه   اوبروید   ونیکوکارى   را  به  مرحله  کمال  و  تمام  برسانید  و  تا  مقصد  او  را  همراهى کنید  سپس  خداحافظى  کرده برگردید.   دوم  این  که   بااشاره  ،دست   ودادن  نشانه  هاى  مختلف  به  را   اوسوى  مقصدش  رهنمون شوید.    مسلماً  در  هر  دو  صورت  شما  او  را«هدایت  »به  مقصود  کرده  ،اید  ولى  میان  این  دو  فرق  ،است  دومى  تنها  «ارائه  طریق»   است،  و  اولى«ایصال  به  مطلوب»   یعنى  رساندن  به  مقصد.  در  قرآن  مجید  و  در  اخبار  اسلامى  هدایت  به  هر  دو  معنى  آمده است. 

از  سوى  دیگر  گاه  هدایت  تنها  جنبه«تشریعى  »دارد  یعنى  از  طریق  قوانین  و  دستورات  صورت  مى  گیرد  و  گاه  جنبه «تکوینى»   دارد  یعنى   ازطریق  دستگاه  هاى   ،آفرینش  همانند  هدایتِ  نطفه  به  سوى  یک  انسان کامل   )و  این  هر  دو  معنى  نیز  در  قرآن  و  اخبار  آمده،  با  روشن  شدن  اقسام  هدایت  (و  طبعاً  نقطه  مقابل  آنها،  للت  به  اصل  مطلب  باز  مى گردیم.   در  آیات  بسیارى  مى  خوانیم  که  هدایت  و   للت  کار خداست;   بدون  شک  «ارائه طریق»    ازسوى  خدا  صورت  مى  ،گیرد  چرا  که  او  پیامبران  را  فرستاده  و  کتب  آسمانى  نازل  کرده  تا  راه  را  به  انسان  ها  نشان دهند.    امّا«رسانیدن  به  مقصد  »  به  صورت  اجبارى  مسلماً  با  اصل  آزادى  اراده  و  اختیار  سازگار  نیست،  ولى  چون تمام  نیروها  را  که  براى  رسیدن  به مقصد   لازم  است  خدا  در  اختیار  ما  مى  گذارد   واوست  که  توفیقش   راشامل  حال  ما  در  این  راه  مى  گرداند  این  معنى   ازهدایت  نیز   به صورتى  که  گفته  شد   ازسوى   خدا  است  یعنى  به صورت  تهیه  اسباب  و  مقدّمات  و  گذاردن  آنها  در  اختیار بشر.   *  *  *    2-  یک  سؤال  مهم   اکنون  سؤال  مهم  این  جاست  که  دربسیارى  از  آیات  قرآن  مى  خوانیم  :«خدا  هر  کس   را  بخواهد هدایت  مى  کند   وهر  کس   رابخواهد  گمراه  مى سازد»  مانند:   (فیضل   هلل  من  یشاء  و  یهدى  من  یشاء  و  هو  العزیز  الحکیم);(1)  «  خداوند  هر  کس  را  بخواهد  هدایت  و هر  کس  را  بخواهد  گمراه  مى  ،سازد  و  او  شکست  ناپذیر   وحکیم  است».   بعضى  بدون  در  نظر  گرفتن  آیات  دیگر  قرآن،  و  تفسیرى  که  آیات  نسبت  به  یکدیگر  دارند،  فوراً  با مشاهده  چنین  آیه  اى  زبان   بهاعتراض  مى  گشایند   ومى  گویند  چگونه  خداوند  هر  کس  را  بخواهد  هدایت  مى  کند  و  هر  کسى   رابخواهد  گمراه  مى  سازد؟  پس د   مار  این  وسط  چه  گناهى  داریم؟!  نکته   مهم  این  است  که  همیشه  آیات  قرآن  را  باید  در  ارتباط  با  یکدیگر  در  نظر  گرفت  تا  به  مفهوم  حقیقى آن  آشنا  شویم،  و  ما  در  این  جا  چند  نمونه  از  آیات  دیگر  هدایت  و   ضلالت  را  براى  شما  بازگو  مى  کنیم   تادر  کنار  آیه  بالا  بچینید   وخودتان  نتیجه  گیرى  لزم  را  به  عمل آورید:   در  آی  ه27،  سوره  ابراهیم  مى  خوانیم:  (و  یضل   هلل  الظالمین);  «خداوند  ستمگران  را  گمراه  مى  سازد». 

در  آیه34،  سوره  غافر  مى  خوانیم:  (کذلک  یضل   هلل  من  هو  مسرف  مرتاب);  «  اینچنین  خداوند هر  اسراف  کار  وسوسه  گر   راگمراه  مى  سازد».   و  در  آیه64،  سوره  عنکبوت  مى  خوانیم:  (  و  الذینجاهدوا  فینا  لنهدینهم  سبلنا);  «  کسانى  که  در  راه  ما جهاد  کنند  آنها  را  به  راه  هاى  روشن  خویش  رهبرى   وهدایت  مى  کنیم».  چنان  که   لحظه  مى  کنیم  مشیّت   واراده  خدا  بى  حساب  نیست،  نه  بى  حساب  توفیق  هدایت  به  کسى  مى  دهد  نه   وبى  حساب  توفیقش  از   راکسى  سلب  مى کند.   آنها  که  در   راه  او  جهاد  کنند،  به  جنگ  مشکلات  بروند،  با  هواى  نفس  به  مبارزه  برخیزند،  و  در  برابر دشمنان  بیرونى  مقاومت  و  سرسختى  نشان  دهند،  خداوند  وعده  هدایت  آنها  را  داده  است  و  این  عین  عدالت است.    و  امّا  آنها  که«ظلم  و  ستم  »بنیاد  کنند،  و  در  طریق  اسراف  و  شک  و  تردید  و  ایجاد  وسوسه  در  دل  ،ها  گام  بگذارند،  خدا  توفیق  هدایت  را  از  آنها  سلب  مى  ،کند  قلبشان  بر  اثر  این  اعمال،  تاریک  و  ظلمانى  مى  ،گردد  و  توفیق  رسیدن   به سرمنزل  سعادت  نصیبشان   نخواهد  شد.  و  این  است  معنى  گمراه  ساختن  پروردگار  که نتیجه  اعمال  ما  را  در  اختیار  ما  مى  گذارد   واین  نیز  عین  عدالت  است(  .دقّت  کنید)  *  *  *    3-  علم  ازلى  علت  عصیان  کردن!  آخرین  مطلبى  که  در  بحث  جبر  و  اختیار  طرح  آن را   لازم  مى  بینیم  بهانه  اى  است  که  بعضى  از  جبرى  ها  به  عنوان  علم  ازلى  خداوند  مطرح  کرده اند.   آنها  مى  گویند  :آیا  خدا  مى  دانسته  است  که   فلان  شخص  در   فلان  ساعت  مرتکب  قتل  نفس   یا  نوشیدن شراب  مى  شود؟  اگر  بگویید  نمى  ،دانسته  علم  خدا   راانکار  کرده  ،اید  و  اگر  بگویید  مى  دانسته  باید  ًحتما  آن   راانجام  ،دهد  وگرنه  علم  خداوند   لف  از  آب  درمى آید.    پس  براى  حفظ  علم  خداوند  هم  که  باشد  گنهکاران  مجبورند  گناهانشان  را  انجام  دهند،  و  مطیعان  نیز باید  اطاعتشان  را! 

امّا  آنها  که  این  بهانه  را  براى  پرده  پوشى  بر  خطاها   وگناهان  خود  جور  کرده  اند   در  حقیقت  از  یک نکته  غافلند  که  ما  مى  گوییم  خدا   ازازل  مى  دانسته  به   مامیل  و  اراده  و  اختیار  خود  اطاعت  یا  گناه  مى  ،کنیم  یعنى  اختیار   واراده   مانیز  در  علم  خدا  بوده  است.  پس  ما  اگر  مجبور  شویم  علم  خدا  جهل  مى  شود(  .دقّت  کنید)  اجازه  دهید  این  مطلب  را  با  یکى  دو  سؤال  کام  ال  مجسم  کنیم:  فرض  کنید  استادى  یا  معلّمى  مى  داند   لن  شاگرد  تنبل  در  آخر  سال  رفوزه  مى  ،شود   و  این  آگاهى  او  صد  در  صد  قطعى  است  و  بر  اساس تجربیات  سالیان  دراز  عمر اوست.   آیا  فردا  که  آن  شاگرد  رفوزه  شده  مى  تواند  یقه  استاد   رابگیرد  که  پیش  بینى   واطّلاع  تو  مرا  مجبور  کرد  رفوزه  شوم؟!  دست  با  لتر  را  مى  ،گیریم  فرض  کنید  شخص  معصوم  و  بى  خطایى  باشد  از   ووقوع  حادثه  جنایت  بارى  در   لن  روز  باخبر  گردد   وروى  جهاتى  مصلحت  ببیند  در  این  امر   دخالت  کند،  آیا  علم  این  معصوم سلب  مسئولیت  از  مجرم  مى  ،کند  را  او   ودر  کار  خود  مجبور  مى  گرداند؟!  باز  فرض  کنید  دستگاه  هاى  نوظهورى  اختراع  شود   که  بتواند  حوادث  آینده  را  چند  ساعت  قبل  از  وقوع آن  دقیقاً  پیش  بینى  کند   و  بگوید   لن  شخص  با  میل  و  اختیار  خود   لن  کار  را  در   لن  ساعت  انجام  خواهد داد  آیا  اینها  سبب  اجبار  کسى  مى  شود؟!   لصه  این  که  علم  خداوند  هرگز  کسى   رابر  کارى  مجبور  نمى کند.   *  *  *   1.   سوره  ابراهیم، آیه4  .    فکر  کنید  و  پاسخ  دهید  1-  هدایت  چند  گونه  است؟  شرح دهید.   2-  نمونه  اى   ازآیات  قرآن  که  هدایت   وض  للت  به   راخدا  نسبت  مى  دهد  بازگو کنید. 

3-  تفسیر  هدایت  و   للت  الهى  چیست؟  4-  منظور  از  علم  ازلى  خداوند  چیست؟  5-  آیا  این  علم  ازلى  سلب  اختیار  و  مسئولیت  از  ما  مى  کند؟  مثالى  براى  این  مسئله  ذکر کنید.

۰ نظر موافقین ۱ مخالفین ۰ ۲۹ اسفند ۹۸ ، ۱۰:۱۵
محمدرضا زارع