عصر ظهور

3-1-4)سلفیه   پس  از  ابن  تیمیه،  برخی  شاگردانش،  مثل(ابن  کثیر دمشقی031-   004(ق)  و  ابن  قیم جوزی961-   051 )ق   به  ترویج  اندیشه  های  وی  پرداختند؛  اما  در  این  کار  توفیق  چندانی  نیافتند.  تا  اینکه  پس  از  سالیان  دراز انزوای  (  فکری  این  مکتب،  در  قرن  دوازدهم  هجری،  محمد  بن عبدالوهاب1115-   1230  ق)،  لوای  سلفی  گری و 

وهابیت  را  به  دس  ت  گرفت.  او  و  پیروانش  بخاطر  تاکید  بر  پیروی  از  روش  سلف  به«سلفیه  »  نام  بردار شدند   ،.(جوادی1386 ،23)   «سلفیه  »  برگرفته  از«سلف»  ،،  به  معنی  گذشته  و  پیشینه  است(ابن  منظور1414   ،6  ،159  )این  وازه در  اصط  لح،  عنوانی  عام  و  علم  برای  کسانی  است  که  در  عقاید  و  برخی  احکام  فقه  ی  از  سلف  صالح  و  تابعین در   سه  قرن  نخست  اسلام  و  پیشوایان  امت  پس  از  آنها،  همانند  ائمه  چهارگانه  اهل  سنت  و  سایر  علمایی که   معتثقد  به  شیوه  مسلمانان  اولیه  هستند،  همچون  ابن  تیمیه  و  ابن  قیم  و  محمدبن  عبدالوهاب  و  ... پیروی   ،کنند(حلمی2335  ،م156   )در  مقابل«خلفی»را  برای   ،اشاره  به  سایر  گروه  ها  نظیر  متکلمان، متکلمان   ،معتزله،  ماتریدیه  و  اشاعره  به  کار  می  برند.(  عابدی1363  ،53  )  به  عبارت  دیگر؛  مفهوم«سلفی  »  به تمام   کسانی  که  در  تقسیم  بندی   لن  قائل  به«الحی  فی   لس  لم  » هستند-    باید  به  ارزش  های  نخستین  اسلام بازگشت-   اط  لق  می  شود؛  ،در  واقع  سلفی  در  نخستین  اط  لق  خود  معنایی  کام  ال  عام(برومند1362 ،4-   15  ) و   ،واژه  ای  با  بار  ارزشی  مثبت  است(البوطی1305 ،259-   256)  اما  معنای  خاص تر 1    سلفی  با  توجه  به  تحو لت  اخیر  افراط  گرایی  در  جهان  اسلام  واجد  ابعاد  منفی  شده  است،  و  به  معنای  بازگشت  به  تعالیم  اس  ل  م با   ،الگوبرداری  کامل  از  دوره  سلف(سه  قرن  نخست  اس  لمی)،  (حلبی1382  ،245  )در  قالب  خوانش  ها  و قرائت  .های  حداکثری  و  افراطی  از  دین  و  مخالفت  با  تشیع،  تصوف،  فلسفه  و  ...  است  دعوت  محمدبن  عبدالوهاب  به  زودی  گسترش  یافت  و  پیروان  و  هوادارانی  از  مناطق  مختلف  اس  لمی  پیدا  کر .د   و  یک  جریان  سلفی   گسترده  ای  را  به  راه  انداخت.  جریان  سلفی  منشا  این  اصط  لح  را  به  حدیثی  از پیامبر   :اس  لم(ص)  می  رسانند  که  فرمود«  خیر  امتی  قرنی  ثم  الذین  یلونهم  ثم  الذین  یلونهم...؛  بهترین  مردم، مردم  دوره  من  هستند؛  بعد  کسانی  که  در  پی  ایشان  می  آیند؛  سپس  دیگرانیکه  پی  آنان  می.آیند(»  بخاری، بی  ،تا6  ،441  ،  ح2951   ،؛  احمد  بن  حنبل،  بی  تا455  ؛  ،حاکم  نیشابوری،  بی  تا14  ،18  )  در  واقع  جنبش سلفی   لش  می  کند  با  بازگشت  به  سنت  ها  و  اندیشه  های  افراد  در  صدر  اسلام،  دین  خالصی  را  معرفی  و  گذشته را  در  حال  حاضر  و  آینده  احیا  کند.  در  واق  ع  افراط  یکی  از  صورت  های  پدیداری  سلفی  گری  است(ادمی و   ،مرادی1364 ،26-   56  )  این  جریان  با  استفاده  از  تفسیری  گزینشی  و  البته  ظاهرگرایانه  از  وحی  و سنت   پیامبر  اس  لم(ص)  و  سلف،  با  نادیده  گرفتن  بسیاری  از  ویژگی  های  اخ  لقی  اس  لم،  از  خشونت  و  ستیزه جویی  پرهیز  ندارد.(  هما  ،ن  بنقل  از  رهبرو  مهاجرانی1388  ،132  )  لذا  می  بینیم  که  محمدبن  عبدالوهاب براساس  تفسیر  ظاهرگرایانه  و  افراطی  خود  از  شرک،  کفر  و  بدعت،  بارها  با  بکار  بردن  تعابیری  همچون«  وجب  توبته و   ال  قتل»  ،«مرتد»  ،«یستطاب»  ،«ح  لل  الدم  »  و  ...  خشونت  را  در  بافت  فکری  سلفیه  نهادینه  نمود.  در واقع   بهره  گیری  از  عنصر  تکفیر  در  پوششهای  توحید،  شرک،  کفر،  بدعت  و  ارتداد،  آن  هم  براساس  تلقی های   شخصی  و  قرائت  ها  و  خوانش  های  افراطی  و  نادرست،  امروزه  به  یکی  از  مهم  ترین  عوامل  زمینه  ساز خشونت   ،و  افراط  در  دین  تبدیل  شده  است.(  شهامت  دهسرخی   و  

 حسنی1364 ،33-   59 ) 

رسالتش  را  تنها  فهم  درست  سخنان  سلف  می  دانند.  از  ویژگیهای  بارز  در  اندیشه  سلفیان  ظاهرگرایی  و طرد  تاویل  و  خوانش  های  اشتباه  از  متون  دینی  است.  برای  مثال  امروزه   طیف  هایی  از  سلفیان،  صرفا  با  تکیه بر   تلقی  متن  گرایی  خویش،  با  استناد  به آیات«  َ   أَفَحَسِب  َالُّذِین  کَفَرُوا  ْأَن  یَتُّخِذُوا  عِبادِی  ْمِن  دُونِی  أَوْلِیاء  إِنُّا  أَعْتَدْنا  َجَهَنُّم  َلِلْکافِرِین  نُزُ  ال(»  /کهف132)و  «ِقُل  ادْعُوا  َالُّذِین  ْزَعَمْتُم  ْمِن  ِدُون  ِاللُّه   الَیَمْلِکُون  َمِثْقال  ٍذَرُّة  فِی  ِالسُّماوات َ  ال   وفِی  ِالْأَرْض َما   و  ْلَهُم  فِیهِما  ْمِن  ٍشِرْک َما   و  ُلَه  ْمِنْهُم  ْمِن  ظَهِیر(»/سبا22  ،)  و  نظایر  این آیات   برخی  شعائر  و  آداب  اس  لمی  نظیر«شفاعت»  ،«زیارت»  ،«توسل»  ،«تبرک  »و  ...  را  شرک  در  تو حید   ،دانسته(ابن  تیمیه1413 ،12-   15  )  با  تفکیک  گذاردن  میان  شرک  در  توحید  و  عمل،  شرک  در  توحید را   ،موجب  خروج  قطعی  از  دین  برشمرده  اند.(ابن  تیمیه1389  ،0  ،326  ،؛  همان1413 ،16)   لزم  به  ذکر  است  که  سلفیان  معتقدند  که  شیعه  ها  به  خاک  یا  سنگ  سجده  میکنند،  و  قائل  به  تحری  ف قرآن  هستند  و  قصد  دارند  اس  لم  را  از  درون  نابود  کنند  و  ...  آنان  با  این  نگاه  اتهام  آمیز  نتیجه  می  گیرند  که شیعه   دشمن  درونی  اس  لم  است  و  خطر  دشمن  درون  بیش  از  دشمن  بیرونی  است،  لذا  معتقدند  که  همه وظیفه   دارند  این  دشمن  خطرناک  را  از  بین  ببرند  و  در  این  راستا  هرگونهخشونتی  را  جایز  می  شمارند  و  دست به  قتل،  تجاوز،  تخریب،  شکنجه،  سوزاندن  زنده  زنده  و  سایر  رفتارهای  افراطی  می  زنند  و  باعث  هراس  ملت  ها از  اس  لم  و  مسلمانان  می  شوند.این  اتهامات  از  جانب  سلفیان  برای  شیعیان  نمونه  های  فراوانی  در  آثار سلفیان   دارد،  بعنوان  مثال؛ابن  تیمیهمی  گوید:  شیعه  بدتر  از  یهود  و  نصارا  است  و  باید  همیشه  شمشیر  با  لی  سر آنها   ،باشد.(ابن  تیمیه1389  ،1 ،6-   29  )  دیدگاه  های  افراطی  جریان  سلفی  گری  که  از  منطق  و  تعقل  دور،  و از  آموزه  های  اس  لمی  بیگانه  بود،  واکنش  های  منفی  مسلمانان  را  برانگیخت،  از  جمله  واکنش  های  منفی  آ نان   صدور  حکم  قتل  محمد  بن  عبدالوهاب  بود؛  اما  وی  با  پیمان  بستن  با  محمد  بن  سعود(جد  آل  سعود)  از این   ،مهلکه  جان  سالم  به  در  برد (سبحانی1306  ،4 ،431-   439  ،؛  الجامی2335 ،56)   با  این  حال؛  امروزه  ما  شاهد  این  هستیم  که  این  جریان  ظاهرگرا  و  نص  گرایی  افراطی،  در  منطقه  حجا ز   مرکزیت  یافته،  و  با  استفاده  از  امکانات  سیاسی،  اقتصادی  و  فرهنگی  این  کشور،  پیروانی  از  گوشه  و  کنار جهان  .فراهم  آورده،  و  با  عقل  ستیزی  و  خوانش  های  افراطی  از  دین  چهره  خشنی  از    اسلام  به  نمایش  گذاشته  است.