عصر ظهور

بسم الله الرحمن الرحیم 

《وَالَّذِینَ آمَنُواْ وَعَمِلُواْ الصَّالِحَاتِ أُولَـئِکَ أَصْحَابُ الْجَنَّةِ هُمْ فِیهَا خَالِدُونَ (82)

و کسانى که ایمان آورده و کارهاى شایسته انجام داده اند، آنان اهل بهشتند و در آن جاودانه خواهند ماند.》

- در کنار تهدید، بشارت لازم است. آیه قبل کیفر گنهکار را مطرح کرد، این آیه پاداش نیکوکار را. «الّذین آمنوا و عملوا... اصحاب الجنّة»

- ایمان، از عمل جدا نیست. «آمنوا و عملوا...»

- ملاک بهشت، ایمان و عمل است، نه خیال و آرزو. «الّذین آمنوا وعملوا... اصحاب الجنّة»

- انجام یک عمل صالح کفایت نمى کند، بلکه داشتن خوى نیکوکارى و انجام هرگونه کار صالحى لازم است. «عملوا الصالحات»، «الصالحات» جمع و همراه با (الف ولام) آمده است، لذا همه ى کارهاى نیک را در برمى گیرد.

《 وَإِذْ أَخَذْنَا مِیثَاقَ بَنِی إِسْرَائِیلَ لاَ تَعْبُدُونَ إِلاَّ اللّهَ وَبِالْوَالِدَیْنِ إِحْسَاناً وَذِی الْقُرْبَی وَالْیَتَامَی وَالْمَسَاکِینِ وَقُولُواْ لِلنَّاسِ حُسْناً وَأَقِیمُواْ الصَّلاَةَ وَآتُواْ الزَّکَاةَ ثُمَّ تَوَلَّیْتُمْ إِلاَّ قَلِیلاً مِّنکُمْ وَأَنتُم مِّعْرِضُونَ (83)

و (بیاد آرید) زمانى که از بنى اسرائیل پیمان گرفتیم، جز خداوند یگانه را پرستش نکنید و به پدر و مادر و خویشان و یتیمان و بینوایان، احسان کنید و با مردم، به زبان خوش سخن بگویید و نماز را برپاى دارید و زکات بدهید. امّا شما (با اینکه پیمان بسته بودید،) جز عدّه ى کمى، سرپیچى کردید و روى گردان شدید. 》

احسان، جامع ترین و وسیع ترین واژه در باب نیکى است. در حال فقر والدین، احسان مادّى و در حال غناى آنان، احسان روحى. چنانکه احسان به یتیم شامل؛ تأدیب، حفظ حقوق، محبّت و تعلیم او مى شود.

اصول همه ى ادیان یکى است. چون همه ى این میثاق ها، در اسلام نیز هست.

- خداوند از طریق عقل، فطرت و وحى، از مردم پیمان مى گیرد. «اخذنا میثاق»

- توحید، سرلوحه ى مکتب انبیاست. و بعد از آن کارهاى نیک قرار گرفته است. «لاتعبدوا الاّ اللّه و بالوالدین احسانا»

- در کنار توحید، احسان به والدین مطرح است. «لاتعبدوا... وبالوالدین احسانا»

- احسان به والدین باید شخصاً صورت گیرد، نه با واسطه. حرف «ب» در «بالوالدین» به معناى مباشرت شخصى است. «بالوالدین احساناً»

- گرایش به یکى از پدر و مادر، ممنوع است. «بالوالدین احساناً»

- ابتدا خویشان نیازمند، سپس دیگران. «ذى القربى والیتامى و...» البتّه در بین خویشاوندان نیز اولویّت ها محفوظ است. «اولوا الارحام بعضهم اولى ببعض»

- احسان [1]  باید همراه با ادب و بدون منّت باشد. در کنار احسان، جمله «قولوا للناس حسنا» آمده است.

- اگرچه به همه ى مردم نمى توان احسان کرد، ولى با همه مى توان خوب سخن گفت. «قولوا للنّاس حُسنا»

- برخورد خوب و گفتار نیکو، نه تنها با مسلمانان، بلکه با همه ى مردم لازم است. «قولوا للنّاس حُسنا»

- علاوه بر پرداخت زکات، احسان به مستمندان و ایتام نیز لازم است. در آیه هم زکات آمده و هم احسان به مساکین. «احساناً... والمساکین... واتوا الزکوة»

- نماز ورابطه با خداوند، از زکات ورابطه با فقرا جدا نیست. «اقیموا الصلوة واتوا الزکوة»

- نماز و زکات در ادیان دیگر نیز بوده است. «اقیموا الصلوة واتوا الزکوة»

- اعتقاد به توحید، احسان به والدین وایتام ومساکین، همراه با دستور پرداخت زکات وبرخورد نیکو با مردم، وبپاداشتن نماز، نشانه ى جامعیت اسلام است.

- اداى حقوق، داراى مراتب و مراحلى است. اوّل حقّ خداوند، سپس والدین، سپس خویشاوندان، سپس یتیمان که کمبود محبّت دارند وآنگاه مساکین که کمبود مادّیات دارند.

- تمام احکام اعتقادى، اخلاقى وفقهى، میثاق وعهد خدا با انسان است. بعد از «میثاق» سخن از عقیده توحیدى، احسان به والدین، نماز وزکات آمده است.

-----

372) انفال، 75.