نقد فرقه ضاله وهابیت (8)

حقیقت توسل

بخش ششم

 

 

شبهات وهابیان

وهابیان با مطرح کردن برخی شبهات این کار را شرک و کفر می پندارند که موجب خروج از اسلام است هم اکنون به نقد برخی از شبهات آنان می پردازیم:

شبهه اول:توسل به اموات شرک است!

وهابیان می گویند: انسان پس از مرگ قادر به انجام کاری نیست پس از طلب دعا از اموات و خواجة خواستن از آنان به منزله اعتقاد به برخورداری آنان از قدرت فوق بشری است و این اعتقاد یقیناً شرک است

پاسخ شبهه اول

اولاً:اقسام شرک عبارت است از(( شرکت در ذات ))،((شرکت در صفات ))،((شرک در ربوبیت ))و(( شرک در عبادت ))که هیچ یک از این اقسام بر طلب دعا از ارواح صالحان صحبت نمی‌کند؛ زیرا هیچ کس پیامبر صلی الله را نه( خالق )می داند و نه( ربّ ) و نه( اله )و( مدبّر )؛بلکه پیامبر صلی الله را انسانی والامقام می‌داند که دعایش مستجاب می شود.

ثانیاً:ملاک قدرت داشتن یا قدرت نداشتن اشخاص، حیات دنیوی او نیست زیرا حقیقت انسان ،که منشاء قدرت توسط ،((روح ))است که در عالم برزخ نیز وجود دارد .پس همان گونه که اولیای الهی در دنیا با عزم و قدرت خدادادی می‌توانند کارهای خارق العاده انجام دهند و حتی می‌توانند مردگان را زنده کنند؛ چنانکه حضرت عیسی به اسم خداوند این کارها را انجام می‌داد. در عالم برزخ نیز به اسم خداوند می توانند همین قدرت را داشته باشند و برای اهل ایمان دعا کنند

 

 

ادامه دارد....

نقد فرقه ضاله وهابیت (7)

   حقیقت توسل

بخش پنجم 

 

     

     فهم مسلمانان صدر اسلام از آیه ۶۴ سوره نساء

     همه سیره نویسان، مورّخان و محدثان از فردی به نام عتبی نقل کرده‌اند که بعد از وفات پیامبر فردی اَعرابی کنار آن حضرت آمد و گفت:((وقد جئتک مستغفراً من ذنبی و مستشفعاً بک إلی ربّی)) [1] <<من نزد تو آمده ام تا برای من استغفار کنی و اینکه تو را نزد پروردگارم شفیع قرار دهم>> .اون هم کلمه (مستغفراً) و هم کلمه (مستشفعاً)  را به کار برد و سپس گفت:<<خدایا خودت فرمانده‌ای که:(( ولو أنّهم إذ ظّلموا أنفسهم جاؤوک فاستغفروا اللّه واستغفر لهم الرّسول لوجدوا اللّه توّابًا رّحیمًا)) [2]

 

     عبارتهای علمای اسلام درباره آیه ۶۴ سوره نساء

۱- محیی الدین نووی: وی فقیهی برجسته بود که در کتاب المجموع شرح المهذّب داستان را درباره همان مرد اعرابی نقل کرده است[3]

2-ابن قدامه حنبلی: از ابوهریره نقل می‌کند که پیغمبر اکرم فرمودند:( هر کس به من سلام کند، من پاسخ سلام و او را می گویم) سپس به عنوان استدلال بر مشروعیت طلب دعا از پیامبر صلی الله پس از وفات ایشان داستان هم این مرد اعرابی را از عتبی نقل می‌کند [4]

 

پاورقی

۱- نووی، یحیی ابن شرف،المجموع شرح المهذّب،ج 8، ص274

۲-سوره نساء، آیه ۶۴

۳-نووی، یحیی ابن شرف،المجموع شرح المهذّب،ج8،ص274

۴-وی فقیهی حنبلی و کتاب او به نام المغنی امروزه مرجع در فقه اهل سنت است.

نقد فرقه ضاله وهابیت (6)

حقیقت توسل

بخش چهارم

 

 

4- توسل به دعای صالحان

 قسمت دیگری از توسل آن است که انسان به ادعای فردی مومن متوسل شود و از آن شخص بخواهد که در حق او دعا کنند و وهابیان نیز مانند سایر مسلمانان توسل به ادعای زندگان را مشروع می‌دانند اما آنچه محل نزاع بین وهابیان و سایر مسلمانان است توسل به ادعای شخصی است که در عالم برزخ به سر می‌برد که وقت خابی آنان را شرک یا بدعت می‌دانند

 

اثبات مشروعیت توسّل به دعای پیامبر صلی الله در برزخ:

قرآن کریم در آیه ۶۴ سوره نساء دعای پیامبر اکرم را یکی از اسباب توسل می داند و گناهکاران را به این امر سفارش می‌کند :(( ولو أنّهم إذ ظّلموا أنفسهم جاءوک فاستغفروا اللّه و استغفر لهم الرّسول لوجدوا اللّه توّابًا رّحیمًا))  << هرگاه آنان که برخی ستم کرده اند نزد تو بیایند و از خدا طلب مغفرت کنند و پیامبر نیز برای آنان طلب نخرد کند خدا را توبه پذیر و مهربان خواهند یافت >>خداوند تاثیر دعا و استغفار پیامبر اکرم را به زمان زندگی دنیوی ایشان منحصر نکرده و آن را مطلق آورده است و این به معنای موثر بودن طلب دعا و استغفار از آن حضرت حتی پس از وفات ایشان است .

همچنین در آیه ۵ سوره منافقون میفرماید:(( و إذا قیل لهم تعالوا یستغفر لکم رسول اللّه لوّوا رءوسهم و رأیتهم یصدّّون وهم مّستکبرون))  << سینگامی که منافقان گفته شد که بیایید تا رسول خدا برای شما از خداوند طلب بخشش کند روی برگرداندند و با تکبر این راه را به روی خود بستند وهابیان می‌گویند که این آیات به زمان حیات پیغمبر اکرم مربوط می شود حال آنکه همه علمای اسلام می گویند که بین زمان حیات پیغمبر اکرم و زمان بعد از وفات ایشان تفاوتی وجود ندارد اگر ارتباط با پیامبر ممکن نبود به مسلمانان امر نمی‌شد که در نماز شخص پیامبر را مخاطب قرار دهند و بگویند:(( السلام علیک أیها النبی و رحمه اللّه و برکاته))

 

ادامه دارد.......... 

نقد فرقه ضاله وهابیت (5)

حقیقت توسل

بخش سوم

 

 

۳- توسل به عمل صالح

سومین سبب توسل به عمل صالح است که مورد پذیرش همه مسلمانان می باشد انسان می تواند به عملی که آن را فقط برای خدا انجام داده متوسل شود تا دعایش مستجاب گردد امیرالمومنین علی بن ابیطالب علیه السلام در نهج البلاغه می فرماید:<<إنّ أفضل ما توسل به المتوسلون إلی اللّه تعالی الإیمان به وبه رسوله والجهاد فی سبیله  ....  وأقام الصلاة  ...  و إیتاءالزکاة  ....  وصوم  ...  و حج البیت  ..... >> ( قطعاً بهترین وسیله ای که توسل کنندگان به آن توسل کرده اند، ایمان به خدا وند و پیامبرش، جهاد در راه او، برپا داشتن نماز و پرداختن زکات ،روزه ماه رمضان و حج خانه خداست )

نقد فرقه ضاله وهابیت (4)

حقیقت توسل

بخش سوم

 

اقسام توسل

با نظر به اینکه چه چیزی در توسل واسطه قرار می گیرد میتوان توسل را به چند دسته تقسیم کرد:

۱- توسل به اسما و صفات الهی که یکی از راه‌های طلب مغفرت از خداوند و استجابت دعا، قسم دادن خداوند به اسما و صفات اوست ترمذی در کتاب خود نقل می کند:

پیامبر صلی الله شنیدند که مردی میگوید:<< اللّهم اِنّی اسئلک بأنّی أشهد أنّک أنت اللّه لا إله إلّا أنت الاحد الصمد الّذی لم یلد ولم یولد ولم یکن له کفواًً أحد >>(خدایا تو را قسم میدهم به ایمانی که به تو دارم و اینکه خدایی جز تو نیست یکتا کسی که زاده نشده و نزاده است و همتایی ندارد) * البته حاجت او در این حدیث ذکر نشده است* پیامبر صلی الله و وقتی سخن او را شنیدند فرمودند:(لقد سألت اللّه باسمه الأعظم الذی إذا دعی به أجاب و إذا سئل له أعطی) ^خدا را به اسم اعظم سوگند دادی اسمی که اگر به آن نام خوانده شود جواب می دهد و اگر به آن نام از او درخواست شود عطا می‌کند^[۱]

امام باقر و امام صادق علیهما السلام برای استجابت دعا به اسمای خداوند توسل می کردند به عنوان مثال آنان می‌گفتند :( اللهمّ إنّی اسئلک باسمک العظیم الأعظم الأعزّّ الأجلّ الأکرم الّذی إذا دعیت به علی مغالق أبواب السماء للفتح بالرحمه إنفتحت  ...  و إذادعیت به علی العسر للیسر تیسّرت) [۲] *خدایا من از تو درخواست می کنم به نام بزرگ، بزرگ تر ،گرامی و برتر تو نامی که اگر بر درب‌های بسته آسمان برای باز شدن به آن نام خوانده شوی ،گشوده می‌شوند و اگر برای آسان شدن مشکلات به آن نام خوانده شوی آسان شود *

 

۲-توسل به قرآن مجید

<<توسل به قرآن مجید>> مورد اتفاق همه مسلمانان است مسلمانان در شب های قدر قرآن را بر سر می گذارند و می گویند :((اللّهم إنّی أسئلک بکتابک المنزل و ما فیه و فیه اسمک الأکبر وأسماؤک الحسنی  ....  أن تجعلنی من عتقائک من النار) [۳] *خدایا به حق کتابت که آن را نازل کردی و به حق آنچه در آن است و به حق اسم اعظم تو و نیکوترین اسمای تو که در آن آمده است مرا از آتش جهنم نجات بخش*

 

پاورقی

۱-ترمذی،محمد ابن عیسی، سنن الترمذی ج5 ص515

۲-طوسی،محمدابن حسن، مصباح المتهجد بخشی از دعای سمات ص416

۳-مفاتیح الجنان اعمال شب قدر

نقد فرقه ضاله وهابیت (3)

حقیقت توسل

بخش دوم

 

فاعلیت طولی خداوند

<<توحید افعالی>> به این معناست که هیچ فعلی در جهان هستی بدون اراده و اذن خداوند محقق نمی‌شود بنابراین باید به تفاوت بین <فاعل مستقل >و< فاعل غیر مستقل >توجه دقیقی داشته باشیم .

مثال اول : خداوند در برخی آیات قرآن ضلالت و هدایت را به خودش نسبت می دهد و می فرماید:<< یضل را من یشا و یهدی من یشا >>[1]خدا هر کس را بخواهد و *شایسته بداند* گمراه می کند و هرکس را بخواهد و* لایق بداند* هدایت می کند اما در آیاتی دیگر پیامبر صلی الله را نیز هدایت کننده معرفی می‌کند و می فرماید :<<و انک لتهدی الیصراط مستقیم >>[2] و تو مسلماً به سوی راه راست هدایت می کنی در جمع بین معنای این دعای باید گفت هدایت اصیل و مستقل را خدا انجام می‌دهد ولی هدایت انبیا و اولیای الهی و اسم خداوند است مثال دوم خداوند در برخی از آیات قبض ارواح را به خودش نسبت داده و فرموده است:<< الله یتوفی الانفس حین موتها >>[3] خداوند ارواح را به هنگام مرگ قبض می‌کند حال آن که در آیات دیگر قبض ارواح را به ملکل موت یا فرستادگان خود نسبت داده و فرموده است:(( فکیف اذا توفتهم. الملایکه یضربون وجوههم و ٱدبارهم))[4] حال آنها چگونه خواهد بود هنگامی که فرشتگان (مرگ) در صورت و پشت آنان می زنند و جان آنها را می گیرند؟!

 

بین این آیات نیز تنافی وجود ندارد زیرا خداوند قبض روح را به صورت مستقل و بدون نیاز به کسی صورت می‌دهد اما قبض روح توسط ملائکه ،وابسته به خدا و با نیرو گرفتن از او و به امر او صورت می‌گیرد ،پس می توان نتیجه گرفت که جهان نظام اسباب و مسببات است و با فاعلیت طولی اداره می‌شود و اعتقاد به سببیت هیچ منافاتی با توکل و توحید افعالی ندارد.

 

پاورقی

۱-سوره نحل آیه 93

۲-سوره شوری آیه 52

۳-سوره زمر آیه 42

۳-سوره محمد آیه 27

نقد فرقه ضاله وهابیت (2)

حقیقت توسل و اقسام آن

 

بخش اول

مقدمه

یکی از مسائل اختلافی بین مسلمانان و وهابیان بحث توسل به ارواح اولیای الهی است که وهابیان با شتابزدگی و بدون فهم حقیقت توسل راه خود را از سایر مسلمانان جدا کرده و این کار را شرکت تلقی می‌کنند برای بیان حقیقت توسل به چند اصل اعتقادی را که در آیات و روایات آمده است تبیین می کنیم

 

توسل

توسل در لغت از ماده^ وسل ^و به معنای وسیله قرار دادن چیزی برای رسیدن به مقصود است[1]منظور از توسل در اصطلاح شرعی همان واسطه قرار دادن پیامبران و امامان و اولیا خدا در درگاه الهی است تا حاجت ما توسط خداوند برآورده شود مثل اینکه گفته شود((  اللهم انی اسٱلکو ٱتوجه و الیک بنبیک)) یعنی :بار الها از تو می خواهم به واسطه پیامبرت حاجت من را برآورده کنی.

 

قانون سببیت در نظام هستی جهان هستی جهان اسباب و مسببات است یعنی بر مبنای اصل علیت اداره می شود برای مثال سیبی از درخت چیده می شود در حقیقت هزاران علت دست به دست هم داده اند تا این سیب به ثمر برسد خداوند می فرماید:(( فالمدبرات ٱمر)) [2] (و آنها که امور را تدبیر می‌کنند!) بنابراین نمی توان اسباب و مسببات در جهان هستی را اینکار کرد امام صادق علیه السلام می فرماید: ((ان الله قد جعل لکل شی سببا))[3] (همانا خدا برای هر چیزی سبب و واسطه ای قرار داده است)

 

پاورقی

۱-ابن منظور،محمد ابن مکرم،لسان العرب ج1 ص724

۲-سوره نازعات آیه 5

۳-کلینی،محمدبن یعقوب، الکافی ج1 ص271

نقد فرقه ضاله وهابیت (1)

مروری بر تاریخ سلفیت

مقدمه

مکتب سلفیه از قرن هشتم هجری توسط ابن تیمیه حرانی با شعار پیروی از سلف پایه‌ریزی شد ابن تیمیه با نوشتن دورسال به نام <الواسطیه> و<الحمویه> تفسیر جدیدی را که مغایر با مفاهیم قرآن و سنت بود از مسائل اعتقادی عرضه کرد.

حدیث گرایی و توجه به ظواهر نصوص ،تاکید بر نفی تقلید[1] از ائمه اربعه و ترغیب به اجتهاد را می‌توان از شاخه های فکری ابن تیمیه دانست و بر اساس همین تفکرات بود که مکتب سلفی‌گری را ابداع کرد.

ابن تیمیه با این که از هر علمی اطلاع مختصری داشت ولی اظهار نظر قطعی می کرد رای خود را مطابق اجماع می‌دانست و هرکجا روایتی با عقیده اش سازگار نبود آن را تضعیف می کرد.[2]

مروری بر اندیشه های ابن تیمیه

1-تجسیم و تشبیه خداوند

وی می گوید :خداوند در آسمان ها بر بالای اش قرار دارد پس کسی که ادعا کند خدا ندارد قرآن را انکار کرده و خدا را هیچ فرض کرده است زیرا خداوند در قرآن خود را مشخص کرده است* الرحمن علی العرش استوی*(طه/5)[3]آن خدای مهربانی که بر عرش مستولی و محیط است ابن تیمیه ^عرش^ را به معنای سریر (تخت فرمانروایی) و ^استوی^ را به معنای جلوس گرفته و می گوید:

بر تخت نشستن خدا مطلبی روشن و نقل اوم است اما کیفیت آن را کسی جز خدا نمی داند.[4]ابن تیمیه توجه ندارد که سریر محلی برای استراحت گفته می‌شود ولی منظور از ارش در اینجا قدرت است و خداوند از هر نیازی مبرا است.

2-پایین آوردن مقام انبیا و اولیا

ابن تیمیه گاهی منکر اسمت انبیا می شود[5] و هرگونه توجه به اولیای الهی بعد از مرگ آنها را جایز نمی داند.

3-انکار فضایل اهل بیت مخصوص امام علی علیه السلام

بسیاری از روایات را که در فضایل علی علیه السلام و ائمه اهل بیت علیهم السلام وارد شده را انکار کرده است و یک نوع ناصبی گری خفی در سخنان او دیده می شود.حتی البانی-حدیث شناس بزرگ حنبلی معاصر-می گوید: ابن تیمیه در نقد احادیث تسرع( شتابزدگی )نموده است وی در مورد حدیث غدیر نیز اطراف حدیث را ندیده و به خاطر تسرع آن را انکار کرده است[6]

4-تحریف مفهوم عبادت

او مفهوم عبادت را به گونه‌ای معرفی کرد که هرگونه توجه به اولیای الهی شرک محسوب می شود[7]از نگاه وی انسان نباید از اولیای الهی هیچ درخواستی داشته باشد.

5-تکثیر مسلمان به خاطر نداشتن یک نگاه جامع در شناخت اسلام به تکفیر اری از مسلمانان و علما فتوا می‌دهد [8]ابن تیمیه فخرالدین رازی را به خاطر نوشتن کتابی در احوال ستارگان و افلاک تکثیر می‌کند زیرا آن را ستاره پرستی می داند[9]

بازتاب فتوای ابن تیمیه

با واکنش علمای معاصرابن تیمیه زی در شام به زندان محکوم شد شوکانی در این باره می گوید پس از زندانی شدن ابن تیمیه در دمشق اعلام کردند هر کسی که دارای عقاید ابن تیمیه باشد خون و مال حلال است[10] وی بار دیگر به مصر تبعید و در آنجا زندانی شد و در سال ۷۲۸ هجری قمری در زندان درگذشت [11]و در نهایت تا قرن‌ها نامی از وی وجود نداشت

محمد بن عبدالوهاب معمار تفکر سلفی گری

ابن عبدالوهاب در سال ۱۱۱۵ قمری در شهر عیینه از توابع نجد به دنیا آمد و فقه و عقاید حنبلی را در زادگاهش فرا گرفت او در بازگشت از حج به مدینه با افکار ابن تیمیه آشنا شد و تعریف ابن تیمیه از عبادت را پذیرفت هرگونه توجه به اولیای الهی را شرک نامید و برای مبارزه با آنچه شرکت می‌نامید از مدینه خارج شد وجود پدر مانع از نشر عقاید انحرافی وی بود اما در سال ۱۳۵۷ قمری پدرش از دنیا رفت و پرده از عقاید انحرافی خود برداشت و شروع به نشر مبانی فکری خود در شهر حریمله کرد طولی نکشید که مردم حریم له نیز او را از شهر اخراج کردند و او ناچار به شهری در نزدیکی آنجا به نام دوره پناه برد و با حاکم آنجا محمد بن سعود طرح همکاری ریختند وی با تکیه بر قدرت نظامی محمد بن سعود فجیع ترین جنایت ها را در حق مسلمانان مرتکب شد تا آنجا که در حمله به زادگاهش (عیینه)مردان را کشت و زنان را اسیر کرد و اموال آنان را به غنیمت بردند و شهر را ویران کرد[12]

ابن بشر مورخ معروف می‌نویسد :((وهابیان هر جاپا می گذاشتند مردان را می‌کشتند دارایی آنها را غارت می بردند و زنان را به عنوان کنیز تصاحب می کردند )) [13] سپاه وهابیان به هر منطقه‌ای که می رسید کمترین دارایی مسلمانان را نیز غارت می کرد لذا بسیاری از افرادی که از طریق وهابیان در امان می ماندند از گرسنگی تلف می شدند.[14]

وهابیان با ترس و وحشتی که بر دل ساکنان جزیره العرب انداختند توانستند در مدتی کوتاه بر بخش بزرگی از عربستان تسلط یابند [15]

در سال ۱۲۱۶ قمری امیر سعود بن عبدالعزیز به قصد عراق حرکت کرد وی در ماه ذی القعده به شهر کربلا رسید و آنجا را محاصره کرد سپاهیان وی به زور وارد شهر شدند و بیشتر مردم را که در کوچه و بازار و خانه ها بودند به قتل رساندند در پاسخ به اعتراض علمای اسلام به کشتار وحشیانه مردم و زائران کربلا گفت :

بله ما کربلا را تصرف اهالی اش را ذبح و اموال آنها را تصاحب کردیم و خدا را بر این امر شاکر هستیم و از کسی عذرخواهی نمی کنیم بلکه می‌گوییم (وللکافرین ٱمثالها) [16]؛و مانند همین کار در انتظار کافران خواهد بود [17] وهابیان در ماه ذوالقدر که از ماه های حرام است که را محاصره کردند و آنچنان بر اهل مکه سخت گرفتند که مردم برای رفع گرسنگی حتی از مردار و گوشت سگ نیز تغذیه می کردند تا اینکه حاکم مکه به اطاعت از وهابیان مجبور شد دروازه های شهر را به روی آنها بگشاید.[18]

سرکوب وهابیان و رونق مجدد آنان

حکومت عثمانی[19] که از گسترش قدرت وهابیان حراست داشت آنان را دوبار سرکوب کرد اما با حمایت انگلستان از فرزندان سعود بار دیگر پیروان محمد بن عبدالوهاب بر مناطق نجد و حجاز تسلط یافتند و دولت سعودی کنونی را تشکیل دادند و ها بیان پس از اکتشاف نفت و کسب درآمد سرشار از فروش آن و همچنین با حمایت های ایالات متحده آمریکا مکتب خود را به خارج از عربستان نیز توسعه دادند چنانکه امروزه در بیشتر کشورهای دنیا مساجد و پایگاه هایی برای نشر عقاید خود دارند و در حقیقت فرقه‌ای برای تفرقه افکنی در بین مسلمانان هستند ثمره مکتب ابن تیمیه که در قالب وهابیت ظهور یافت تکفیر اغلب مسلمانان شامل اشاعره معتزله و شیعه وصوفیه ی اهل سنت است.در سال های اخیر نیز گروههای تکفیری مانند القاعده طالبان و داعش که در دامان وهابیت پرورش یافته‌اند هم این تفکر را دنبال می‌کنند.

نتیجه در برخی از روایات آمده است که ^للحق دوله، للباطل جوله ^ [20]حق ماندگار و استوار است (و مانند آبی که در زمین فرو می رود برای مردم مایه حیات است) و باطل جلوه‌ای موقت دارد (و مانند کف روی سیلاب پس از مدتی محو و نابود می شود)،بی‌شک فرقه وهابیت و گروه‌های تکفیری منشعب شده از آن محکوم به فنا هستند اما نباید از این نکته غفلت کرد که گروه‌های تکفیری به شدت در حال ترویج افکار باطل خود هستند بنابراین بدون ایجاد نهضتی علمی برای مقابله با آنان جهان اسلام بار دیگر شاهد طغیان آن خواهد بود.

 

پاورقی

۱- سبحانی ،جعفر ،فرهنگ عقاید و مذاهب اسالمی ج ۷،ص85

۲-ر.ک:عسقلانی،ابن حجر، لسان المیزان،ج6،ص319

۳- ابن تیمیه بیان تلبیس الجهمیه فی تاسیس بدعهم الکالمیه،ج2، ص 607

۴-ابن تیمیه،مجموعه الفتاوی، ج16 ص397_400

۵-ابن تیمیه، مجموعه الفتاوی،ج3 ص220

۶-البانی،سلسلة الاحادیث الصحیحه ج5 ص264

۷-سبحانی،جعفر،وهابیت،مبانی فکری و کارنامه عملی ص8

۸-ابن تیمیه،مجموعه الفتاوی ج4 ص53

۹-همان ج7 ص55

۱۰- شوکانی،محمد بن علی،البدر الطالع ج1 ص67

۱۱-بن حجر هیتمی،الجوهرالمنظم ص30_31

۱۲-سعود آل تاریخ،السعیدناصر ص11

۱۳-ابن بشر نجدی،عثمان بن عبدالله،عنوان النجد فی تاریخ نجد ج1 ص87

۱۴-فاسیلیف،الیکسی،تاریخ العربیه السعودی،ص152

۱۵-ابن بشر نجدی،عثمان ابن عبدالله، عنوان المجد فی تاریخ نجد ج1 ص87

۱۶-سوره محمد آیه 10

۱۷-الدرر السنیه فی الٱجوبه النجدیه ج9 ص284

۱8-عنوان المجد فی تاریخ المجد ج1 ص284_285

۱۹-حکومت عثمانی یا امپراتوری عثمانی از حکومت‌های قدرتمند با قلمرو سرزمینی وسیعی بود که دایره حکومتی بسیاری از سرزمین های اسلامی از جمله عربستان کنونی را در بر می‌گرفت

۲۰-لیثی واسطی،علی بن محمد،عیون الحکم و المواعظ ص271

 

 

مهدویت :فرقه ضاله و منفور یمانی

احمد الحسن رهبر جمعیت مذهبی انصار المهدیاست.

احمد الحسن

شناسنامه
نام کامل	احمد اسماعیل صالح
نام مستعار	یمانی
زادروز	۱۹۶۸
زادگاه	بصره،  عراق
دین	اسلام-شیعه
اطلاعات سیاسی
سمت	رهبر جریان انصار المهدی
فعالیت‌ها	حمایت از تظاهرات 2016 و 2018 در عراق
وبگاه رسمی	https://www.almahdyoon.co
ن ب و

او که مدعی است نسبش به امام مهدی باز می‌گردد، در بصره و جنوب عراق متولد شده‌است. او ادعا می‌کند از علم امام مهدی بهره برده و در پایان سال ۱۹۹۹ و با دستور امام مهدی دعوتیمانی را آغاز کرده‌است. به گزارش الشرق الاوسط در سال ۱۹۹۹ از رشته مهندسی عمران دانشکده مهندسی نجف فارغ‌التحصیل شد و سپس به تحصیل در حوزه علمیه نجف پرداخت و پس از سه سال دعوتش را علنا آغاز کرد.^[۱][۲] او سال‌هاست که مخفیانه زندگی می‌کند و علت اصلی متواری شدنش را فتوای برخی از مراجع مثل حائری در قم به حلال بودن ریختن خونش عنوان می‌کند.^[۳]

احمدالحسن تاکنون پنجاه کتاب نوشته‌است و یارانش نیز حدود دویست کتاب نوشته‌اند. او می‌کوشد نام خود و نام شهر و روستای خود و سن و خصوصیات جسمی خود را با روایات و احادیث نشان دهد.^[۴][۵] یاران احمد الحسن در سال ۲۰۰۸ در نواحی بصره و ناصریه با پلیس عراق درگیر شدند که صدها کشته و مجروح بجا گذاشت و خاتمه یافت^[۶][۷] پس از این احمد الحسن ناپدید و حامیانش ضمن ادامه دادن تبلیغ برای وی هم‌زمان سعی کردند با نوشتن کتبی در تأیید او مبارزه را به عرصه کلامی بکشانند و ادعاهای وی را زنده نگه دارند.^[۵]

 

خانواده

پدر او کشاورز بوده‌است. یکی از برادران وی پژوهشگر انرژی هسته‌ای است و دارای مقالاتی در این خصوص بوده‌است. برادر دیگر احمد الحسن نیز با درجه سرهنگی در ارتش خدمت می‌کرده‌است.

 

ادعاها

• وی مدعی است که همان سید یمانی است که در باور شیعه دوازده امامی به عنوان یکی از علائم قطعی و زمینه‌ساز اصلی ظهور امام زمان پیش از ظهور قیام می‌کند.^[۱][۶]
• او خود را با چهار واسطه از اولاد امام زمان می‌داند.
• او مدعی است: بعد از اینکه امام مهدی که حکومت کرد و از دنیا رفت، دوازده مهدی از نسل او یک به یک حکومت می‌کنند و من (احمد الحسن) مهدی اول هستم و جدم (امام زمان) حکومت را به من خواهد داد!^[۸]
• او در بیانیه‌ای خود را داناترین مردم به قرآن و تورات و انجیل معرفی می‌کند و علمای ادیان را به مناظره و مباهله دعوت می‌کند.
• به غیر از این‌ها ادعاهای عجیب دیگری نیز مطرح می‌کند.
• احمدالحسن مدعی است تبارش به علی بن ابی‌طالب می‌رسد. نام ادعایی او احمد فرزند سیداسماعیل، فرزند سیدصالح، فرزند سیدحسین، فرزند سیدسلمان، فرزند امام محمد، فرزند امام حسن، فرزند امام علی، فرزند امام محمد، فرزند امام علی، فرزند امام موسی، فرزند امام جعفر، فرزند امام محمد، فرزند امام علی، فرزند امام حسین، فرزند امام علی بن ابی طالب است.^[۹]

 

دلایل

او می‌کوشد با برخی از روایات اثبات کند که غیبت مهدی به سبب گناه شیعیان به وجود آمده‌است و شیعیان اگر از گناه خود توبه می‌کردند غیبت استمرار نمی‌یافت. برای همین شیعیان تا قبل از اینکه مهدی رهبری را برای آن‌ها تعیین نکند نباید حکومت تشکیل دهند بلکه باید از گناهان خود توبه کنند تا مهدی شخصی را از سوی خود به سمت آن‌ها بفرستد.

محمد باقر امام پنجم شیعیان گفت: «بر حذر باشید از کسانی که خود را به دروغ به آل محمد نسبت می‌دهند؛ که همانا برای آل محمد و علی یک پرچم است و برای دیگران پرچم‌ها. پس در جای خودت ثابت باش و ابداً از هیچ‌کس تبعیت نکن تا مردی را از فرزندان حسین ببینی که با او وصیت رسول الله و پرچم او و سلاح او باشد» (تفسیر العیاشی ج۱ ص۶۴، بحار الأنوار ج۵۲ ص۲۲۴)

بنابر این روایت شیعیان نباید از کسی پیروی کنند تا شخصی با این سه نشانه بیاید و او همان سید یمانی است که بنابر روایتی از جعفر صادق صاحب هدایتگرترین پرچم قبل از ظهور است.

وصیت پیامبر اسلام

• یاران احمدالحسن به روایاتی استناد می‌کنند اما اصلی‌ترین استناد آن‌ها به وصیت شب آخر پیامبر را از کتاب غیبت شیخ طوسی است که در آن اسم احمد به عنوان فرزند مهدی معرفی شده‌است. جعفر صادق از پدرش محمد باقر از پدرش زین العابدین از پدرش حسین از پدرش امیرالمؤمنین نقل می‌کند که: رسول خدا در شبی که وفاتش در آن واقع شد، به علی فرمود: ای ابا الحسن، کاغذ و دواتی بیاور و رسول‌الله وصیت خود را املاء کرد تا این که بدین جا رسید که فرمود: یا علی! بعد از من دوازده امام می‌باشند و بعد از آن‌ها دوازده مهدی هستند. پس تو یا علی اوّلین دوازده امام می‌باشی … هرگاه وفاتش رسید آن را به پسرش محمد نگهبان از آل محمد واگذار کند، پس آن‌ها دوازده امام هستند. سپس بعد از او دوازده مهدی می‌باشند. هرگاه وفاتش رسید آن را به پسرش مهدی اول واگذار کند، برای او سه اسم است. یک اسمش مانند اسم من، و اسم دیگرش اسم پدر من است، و آن‌ها عبدالله و احمد هستند، و نام سوم مهدی است؛ و او اولین مؤمنان (به پدرش) است.^{[۱۰][نیازمند منبع]}

  

پرچم حاکمیت خدا

• او با برخی روایات پرچم مهدی را پرچم «البیعة‌لله» معرفی می‌کند که به معنای نفی حاکمیت‌های انسانی (مانند شورا) و دعوت به حاکمیت خدا است. در اندیشه سیاسی احمدالحسن، حاکم جامعه انسانی باید توسط خدا تعیین شود؛ برای همین دموکراسی و انتخاب حاکم توسط شوراها نفی می‌شود.

علم (سلاح)

• احمد الحسن می‌کوشد که با برخی از روایات سلاح پیامبر را همان علم پیامبر معرفی کند و متعاقباً علمی را که خودش در کتبش منتشر کرده‌است را نشانه‌ای بر حقانیت خود عنوان می‌کند.

خواب ها

• او همچنین دعایی ارائه کرده‌است و مدعی است که اگر کسی این دعا را بخواند خواب اهل بیت را می‌بیند که احمدالحسن را تأیید می‌کنند.^[۱۱]

 

مکتب احمد الحسن

راه‌های ارتباطی احمد الحسن در درجه اول صفحه فیسبوک او است که یک میلیون دنبال‌کننده دارد و در درجه دوم دفتر او در نجف می‌باشد که توسط چهار تن از روحانیونی که به او پیوسته‌اند به نام ناظم العقیلی، سید حسن الحمامی، حبیب السعیدی و سید واثق الحسینی مدیریت می‌شود. این دفتر (مکتب) حوزه علمیه، دانشکده، حسینیه‌ها، روزنامه، ماهواره و خیریه‌ای را مدیریت می‌کند.^[۱۲]

 

تالیفات

• تفسیر آیه‌ای از سوره یونس
• وصیت مقدس، نوشتار بازدارنده از گمراهی
• وصی و فرستاده مهدی در کتاب‌های تورات، انجیل و قرآن
• توقف‌گاه‌هایی برگزیده از چشم‌اندازهای سومر و اکد
• شرایع الإسلام در سه جلد
• چندین جلد پاسخ به پرسش‌ها و استفتاهای فقهی
• سرگردانی، یا طریق به سوی الله
• همگام با عبد صالح در دو جلد
• سفر موسی ع به مجمع البحرین
• روشنگری‌هایی از دعوت‌های فرستادگان در سه جلد
• رجعت سومین روز از روزهای بزرگ خدا
• بیان حق و سداد از طریق علم اعداد در دو جلد
• نصیحتی برای طلّاب حوزه علمیه و هرکس که طالب حق است.
• نبوت خاتَم
• متشابهات در چهار جلد
• پاسخ‌های روشن‌گر از راه امواج
• رساله‌ای در فقه خمس و ضمیمه آن
• جهاد درب بهشت
• حجت وصی، و اوهام مدعی
• نامه هدایت
• حاکمیت خدا، نه حاکمیت مردم
• گوساله در دو جلد
• گزیده‌ای از تفسیر سورهٔ فاتحه
• عقائد الإسلام، و از تو دربارهٔ روح می‌پرسندسیزدهمین حواری
• توهم بی‌خدایی، آیات ربوبیّت در آفرینش

توهم بی‌خدایی

ریچارد داوکینز از رهبران آتئیسم، کتابی به اسم «پندار خدا» (توهم خدا) نوشته است و در آن، تلاش می‌کند با علم روز، مثل فیزیک نظری و زیست‌شناسی…، دین و مطالب دینی را نقد، و تناقض علم و دین را ثابت کند. این کتاب، میلیون‌ها بار در کل جهان، به همه زبان‌ها منتشر شده‌است. احمد الحسن بعد از این کتاب، کتابی تحت عنوان «توهم بی‌خدایی»^[۱۳] می‌نویسد و می‌کوشد با استناد بر علوم روز تناقضات بین علم و دین را توضیح داده و انتقادهای آتئیست‌هایی چون داوکینز را پاسخ دهد. دکتر توفیق مغربی، دکتر دارن اسمیت، دکتر سهیلا اسمیت از مترجمین و مفسرین این کتاب هستند.

 

نقدها

اگرچه مهم‌ترین یاران احمدالحسن، طلاب و روحانیونی هستند که به او پیوستند اما در عین حال اکثریت روحانیون با او مخالفند. بلکه مهم‌ترین مخالفت با او از نهاد حوزه علمیهمی‌باشد. برخی از کسانی که در نقد احمدالحسن کتاب نوشته‌اند عبارتند از:

• محمد شهبازیان: کتاب ره افسانه، خواب پریشان، وصیت در امامت
• علی کورانی: دجال بصره
• نصرت الله آیتی: از تبار دجال، ناقوس گمراهی
• علی آل محسن: الاخطاء لابن گاطع، ماهی الوصیة

مهم‌ترین نقدها:

اعتبار خواب در شناخت حجت خدا

یاران احمدالحسن به برخی از روایات در حجیت خوابی که معصوم در آن باشد، استناد می‌کنند و بین منتقد و موافق مباحثی رد و بدل می‌شود.

نقد احادیث مورد استناد؛ به عنوان مثال برخی از احادیث را ضعیف می‌دانند و برخی را تقطیع می‌دانند.

عدم اعتبار علم رجال

یاران احمدالحسن برای علم رجال جایگاه زیادی قائل نیستند و بیشتر از کنار هم گذاردن احادیث برای بررسی صحت و سقم احادیث استفاده می‌کنند تا سند شناسی.

عدم عصمت

یکی از مناقشات بین دو طرف در تعریف از عصمت معصوم است. منتقدین برخی از سهوها و خطاهای اعرابی در خطبه‌های صوتی احمدالحسن را نافی عصمت ادعایی او عنوان می‌کنند.

احمدالحسن در سه جلسه تدریس صوتی سعی می‌کند اثبات کند که معصوم می‌تواند در اموری که مربوط به ابلاغ رسالتش نیست سهو کند چون معصوم مثل دیگر انسان‌ها بشر است. برخی از علمای شیعه مثل صدوق چنین نظری داشته‌اند.

عدم اقامه معجزه

یکی دیگر از انتقادها به احمدالحسن این است که چرا او معجزه یا صفات اعجازگونه از خود ظاهر نمی‌کند؟ به عنوان مثال چرا او به زبان‌های گوناگون صحبت نمی‌کند؟

احمدالحسن در کتاب تفسیر آیه‌ای از سوره یونس و کتاب عقائد الاسلام می‌کوشد اثبات کند که معجزه بر حجت‌های خدا واجب نیست و مردم زمان پیامبر اسلام نیز از او معجزاتی می‌خواستند که بنابر روایت قرآن از انجام آن معجزات خودداری می‌کرده‌است. با این حال یاران او کراماتی برای او جمع کرده‌اند.

تحرکات تند و تروریستی

از دیدگاه منتقدین جریان یمانی یک جریان تروریستی است که برای جامعه شیعی خطرناک است چراکه آن‌ها قصد تشکیل حکومت دارند و همچنین دیدگاه تند و تیزی نسبت به علمای شیعه دارند. آن‌ها شواهدی برای این مدعا اقامه می‌کنند.

 

جریان یمانی در عراق

احمدالحسن زاده منطقه مدینه روستای بصره است و دعوت خود را از نجف و از حوزه علمیه محمد صادق صدر آغاز کرد. در ابتدا برخی از طلاب گرد او جمع شدند و او قبل از اینکه خود را به عنوان فرستاده مهدی و یمانی معرفی کند به عنوان مدرس قرآن و یک روحانی سیاسی وارد صحنه شد. او از همان ابتدا به مراجع و به خصوص سید علی سیستانی منتقد بود و اولین انتقادش را به نحوه توزیع وجوهات خمس و زکات و فقر عمومی طلاب وارد کرد و سپس بیانیه ای بر علیه صدام و قرآنی که با خون خود نوشته بود منتشر کرد.^[۱۴]پس از آن از بیم دستگیری توسط صدام، متواری شد و یارانش نیز یا از او برائت جستند و برخی مخفی شدند. این حوادث مصادف شد با سقوط صدام، پس از آن احمدالحسن همچنان به حضور نظامیان غربی و عدم صدور فتوای جهاد توسط مراجع معترض بود. در همین حین حیدر مشتت یکی از یاران نزدیکش از او جدا شد.

پس از استقرار دولت عراق که همسو با مراجع بود، او به اجبار از سال ۲۰۰۶ دو مرتبه متواری شد و ناظم عقیلی و حسن حمامی و واثق حسینی را به عنوان نمایندگان خویش منصوب کرد. با این حال دعوت او رو به گسترش بود و انصار او مرتب دفترها یا حسینیه‌ها یا مدارسی را تأسیس می‌کردند که هر دفعه توسط دولت عراق پلمپ می‌شد تا اینکه در سال ۲۰۰۸ درگیری نظامی بین انصار احمدالحسن و دولت عراق در حسینیه منتسب به او بصره و ناصریه رخ می‌دهد که منجر به کشته شدن ده‌ها نفر می‌شود. رسانه‌های دولت عراق گزارش می‌دهند که انصار یمانی قصد شورش نظامی داشته‌اند و سلاح‌هایی را جمع‌آوری کرده بودند اما انصار احمدالحسن تا امروز این مسئله را تکذیب می‌کنند و ادعا می‌کنند به آن‌ها حمله شده درحالی که مشغول عزاداری بوده‌اند. با این حال حدود سی نفر از یاران احمدالحسن کشته شدند و صدها نفر دستگیر شدند. به گفته رئیس پلیس بصره بیشتر دستگیرشدگان تحصیل کرده حوزه و دانشگاه بودند و ادعا می‌کردند که در حقانیت احمدالحسن خواب دیده‌اند. در نهایت چهل نفر به دلیل اعترافاتشان به حبس ابد یا اعدام محکوم شدند که پنج نفرشان اعدام شدند.

اما انصار احمدالحسن همچنان به گستراندن دعوتشان اصرار ورزیدند و موسسات و دفاتر خود را پس از چند سال بازگشایی کردند. شخص احمدالحسن نیز در سال ۲۰۱۲ صفحه فیسبوکش را افتتاح کرد. حدود دو سال بعد عبدالله هاشم فیلم ساز معروفی که به او پیوسته بود از او جدا شد. با این حال جریان احمدالحسن با تأسیس شبکه ماهواره ای و روزنامه و حوزه و دانشکده دعوتش را در عراق استحکام داد. حتی زمانی که داعش پیشروی می‌کرد، احمدالحسن ضمن صدور فتوای جهاد گردان‌های قائم را تأسیس کرد.^[۱۵] این مقدمات باعث شد در سال‌های اخیر بتواند درسیاست عراق ورود پیدا کند. احمدالحسن در تظاهرات‌های ضد فساد سال ۲۰۱۶ و ۲۰۱۸ با تمام وجود وارد شد. تا جاییکه برخی رسانه‌ها او را یکی از اصلی‌ترین رهبران تظاهرات بصره در سال ۲۰۱۸ عنوان کردند. در همین حال برخی رسانه‌های ایرانی جریان یمانی را مسئول به آتش کشیدن کنسولگری ایران در بصره معرفی کردند^[۱۶] که مورد تکذیب دفتر احمدالحسن قرار گرفت.

 

جریان یمانی در ایران

از حدود ده سال پیش این جریان از طریق عرب‌نشینان خوزستان وارد ایران شد و به آرامی گسترش یافت. امروز بیشترین انصار احمدالحسن در خوزستان، خراسان و قم هستند. فعالیت انصار احمدالحسن تا کنون در ایران به دلیل موضع شدید حکومت ایران، زیرزمینی و بیشتر در فضای مجازی بوده‌است. حدود دویست نفر از جریان یمانی دردادگاه ویژه روحانیت دارای پرونده هستند و بیشتر آن‌ها در انتظار حکم قطعی دادگاه هستند.

این جریان تا کنون شاهد سه مرحله سرکوب گسترده بوده‌است؛ مرحله اول، دستگیری‌های گسترده در سال ۱۳۹۳ در مشهد، قم، اصفهان و شهرهای دیگر بود. مرحله دوم، دستگیری چهل نفر از انصار احمدالحسن در شب تاسوعای سال ۱۳۹۶ در قم بود و مرحله سوم، درگیری فیزیکی با تجمع انصار یمانی در تربت حیدریه بود که منجر به دستگیری حدود پنجاه نفر اعم از مرد و زن و کودک شد.^[۱۷] انصار احمدالحسن در تربت حیدریه در اعتراض به دستگیری چند نفر در برابر دادگاه انقلاب این شهر تجمع می‌کنند که با سرکوب نیروهای امنیتی به دستگیری همه تجمع کنندگان، اعم از مرد و زن و کودک منجر شد. پس از بازتاب تصاویر منتشر شده از این واقعه انصار احمدالحسن در قم، مشهد، اهواز، اصفهان، بوشهر و ... ویدئوهایی حاوی بیانیه‌های شدیداللحنی خطاب به دستگاه قضایی از خود منتشر کردند.

این واقعه باعث شد که تنی چند از سیاسیون به تحلیل در این خصوص بپردازند؛ از جمله سعید حجاریان که ضمن نکوهش برخورد امنیتی، آموزه‌های این جریان را خرافی نامید^[۱۸] و عباس عبدی که دیدگاه حجاریان را نقد کرد و به نوعی به دفاع از این اقلیت دینی برخواست.^[۱۹]

مهم‌ترین مبلغین احمدالحسن در ایران برخی از طلاب و روحانیونی هستند که به او پیوستند که برخی از آن‌ها زندانی شدند و برخی دادگاهی و در انتظار زندان هستند. اتهامات یمانی‌ها در دادگاه ویژه روحانیت عبارت است از: بدعت‌گذاری در دین، اقدام علیه امنیت ملی و تشویش اذهان عمومی.

مکتب احمدالحسن در آخرین مواضع خود سعی در تنش زدایی در رابطه با حکومت ایران داشته است. دو تن از نمایندگان احمدالحسن در دیدار نوروزی سال 1398 مواضع دوستانه و مسالمت جویانه خود را نسبت به جمهوری اسلامی بیان کردند و درخواست کردند که معتقدان به این مذهب، مانند دیگر اقلیت های دینی در ایران آزادی های اولیه را داشته باشند.^[۲۰]

 

منابع

مجموعه‌ای از گفتاوردهای مربوط به احمد الحسندر ویکی‌گفتاورد موجود است.

1. ↑ ^{۱٫۰ ۱٫۱} «التیار المهدوی» یقسم العراقیین بین رافض لطروحاته.. ومتفهم لها، الشرق الاوسط، بازبینی در ۱۹ فروردین ۱۳۹۳
2. ↑ Rafid Fadhil Ali. «The Ansar al-Mahdi and the Continuing Threat of the Doomsday Cults in Iraq». Terrorism Monitor.
3. ↑https://www.trackingterrorism.org/group/ansar-al-mahdi-iraq
4. ↑ «شرطة البصرة تکشف معلومات عن رسول المهدی المنتظر:اتخذ نجمة داود شعارا لجماعته». الوطن.
5. ↑ ^{۵٫۰ ۵٫۱} حسین حجامی. «جریان‌شناسی جریان احمدالحسن». وبگاه مباحثات.
6. ↑ ^{۶٫۰ ۶٫۱} مقتل ۷۰ شخصاً علی الأقل فی مواجهات الناصریة والبصرة، میدل ایست اونلاین، بازبینی در ۱۹ فروردین ۱۳۹۳
7. ↑ Lloyd Ridgeon, Lloyd V. J. Ridgeon.Shi'i Islam and Identity: Religion, Politics and Change in the Global Muslim Community. I.B.Tauris,.شابک ۹۷۸۱۸۴۸۸۵۶۴۹۳.
8. ↑ [۱]
9. ↑ (ع)، انصار امام مهدی. «سیره دعوت امام احمدالحسن». www.almahdyoon.co. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۶-۲۷.
10. ↑ (ع)، انصار امام مهدی. «ادله دعوت برای شیعیان». www.almahdyoon.co. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۳-۲۶.
11. ↑ «للمسلمین الشیعة - أنصار الإمام المهدی (ع) اتباع الإمام احمد الحسن الیمانی (ع)».almahdyoon.org (به عربی). دریافت‌شده در۲۰۱۸-۰۴-۲۱.
12. ↑ (ع)، انصار امام مهدی. «معرفی مراکز رسمی دعوت». www.almahdyoon.co. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۳-۲۶.
13. ↑ مهدی (ع)، انصار امام. «کتاب توهم بی خدایی». www.almahdyoon.co. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۲۴.
14. ↑ «قرآن نوشته شده با خون صدام؛ میراث پردردسر برای عراقی‌ها». ایسنا. ۲۰۱۰-۱۲-۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۱۱-۰۴.
15. ↑ «سرایا القائم (ع)- اول جیش تحت قیادة معصوم من ال محمد (ع)».vb.almahdyoon.org (به عربی). دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۱۱-۰۳.
16. ↑ «ارتباط "فرقه انحرافی یمانی" عراق با آتش‌ زدن کنسولگری ایران + تصاویر و اسناد - اخبار تسنیم - Tasnim». خبرگزاری تسنیم - Tasnim. دریافت‌شده در۲۰۱۸-۱۱-۰۳.
17. ↑ «اعتراض یمانی‌های شهرهای مختلف ایران به سرکوب و بازداشت شماری از یمانی‌های تربت حیدریه | رادیو زمانه». دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۱۱-۰۳.
18. ↑ «یک مرید ناآگاه به از هفت پارچه آبادیست!». zeitoons.com. دریافت‌شده در۲۰۱۸-۱۱-۰۳.
19. ↑ فرارو، Fararu |. «نقد عباس عبدی به سعید حجاریان». دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۱۱-۰۳. از پارامتر ناشناخته |وب‌گاه= صرف نظر شد (|وبگاه= پیشنهاد می‌شود) (کمک)
20. ↑ «دیدار نوروزی سید واثق حسینی و حبیب سعیدی».

مهدویت: فرقه ضاله یمانی

جریان‌شناسی جریان احمد الحسن

حجت‌الاسلام والمسلمین حسین حجامی

۳ سال پیش

اندیشه تابناک مهدویت، در طول تاریخ به اشکال مختلف مورد سوءاستفاده قرار گرفته و عده‌ای آن را دستاویزی برای رسیدن به مطامع خود قرار داده‌اند. تقریباً همزمان با تولد این اندیشه گران‌سنگ و با گذشت مدت کوتاهی از زمان جاری‌شدن بشارت به ظهور مهدی^(عج) بر زبان مبارک پیامبر گرامی اسلام^(ص)، ادعای مهدویت از سوی بعضی افراد یا برای بعضی کسان آغاز شد و تاکنون نیز ادامه داشته است.

مسأله‌ای که در این دوره در انحرافات مهدویت مشاهده می‌شود، تنوع در ادعاهاست؛ به‌این‌صورت که تا قبل از این، افراد ادعای مهدویت یا نیابت می‌کردند، ولی در این دوره، ادعاهای دیگری – مانند همسری امام زمان^(ع)، تطبیق علائم ظهور بر بعضی افراد به استناد حدث و گمان – نیز مشاهده می­شود. یکی از این نوع ادعاها این است که عده‌ای خود را جزو کسانی که در روایات از آن‌ها به‌عنوان یاران امام زمان^(ع) یاد شده و در حوادث هنگام ظهور نقش‌آفرین هستند، می‌دانند. یکی از این افراد که نزدیک به یک‌دهه به این امر مشغول بوده و توانسته است به کمک شبکه‌های تلویزیونی ماهواره‌ای و به‌مدد طمع‌ورزی عده‌ای، طرفدارانی در عراق و بعضاً در ایران پیدا کند، فردی است به‌نام احمد اسماعیل کاطع (کامل). وی اهل یکی از روستاهای بصره و فارغ‌التحصیل رشته مهندسی معماری از دانشگاه بصره (۱۹۹۸م) است^‏[۱]‎ و ظاهراً مدتی نیز در نجف به تحصیل علوم دینی اشتغال داشته است. احمداسماعیل پس از مدت کوتاهی حضور در نجف، خود را احمد‌الحسن و نواده پنجم امام مهدی^(عج) و سید یمانی خواند^‏[۲]‎ و به یمانی معروف گردید. وی پس از مدتی، در همه‌جا –  از جمله شهرهای ایران^‏[۳]‎ –  دعوت خود را به‌عنوان سید یمانی اعلان و ادعا نمود با امام زمان^(عج) ملاقات‌هایی داشته و مهاجرت وی به نجف اشرف به‌دستور آن حضرت و با هدف اصلاح امور حوزه‌ها بوده است.^‏[۴]‎ احمد اسماعیل در نجف بر فردی به‌نام حیدر مشتت المنشداوی وارد شد و به همراه وی تصمیم گرفتند حرکت یمانی که احادیث به آن اشاره دارند – و او را وزیر امام مهدی^(ع) معرفی می‌کنند – را آغاز نمایند. آن‌ها در ابتدا شخصِ یمانی را مبهم گذاشتند و معلوم نکردند که کدام‌یک از آن‌ها یمانی خواهد بود.^‏[۵]‎ بالاخره بر این امر اتفاق نظر پیدا کردند که احمد اسماعیل یمانی موعود و حیدر مشتت شاهد وی باشد و به‌مدت یک سال این اتفاق ادامه یافت. پس از یک سال حیدر مشتت خود را یمانی و احمد اسماعیل را دروغگو خواند^‏[۶]‎ و به نقد دلایل ادعاهای احمد اسماعیل پرداخت. بالاخره حیدر مشتت پس از کش‌و‌قوس‌های بسیار با احمد اسماعیل و تلاش برای ایجاد تشکیلات مستقل، در راه بغداد به ضرب گلوله از پا در آمد و طرفدارانش، احمد اسماعیل را متهم به قتل او کردند^‏[۷]‎

احمد اسماعیل پس از مدتی اقامت در نزدیکی بصره توانست عده‌ای را به‌سوی خود جذب نموده و دومرکز در استان بصره و ناصریه و چندمرکز کوچک‌تر در استان­های دیگر عراق تأسیس نماید. وی همچنین توانست حدود پانصدنفر از طرفداران خود را مسلح کند و روز عاشورای سال ۲۰۰۸م را روز قیام برای آزادکردن دو استان بصره و ناصریه مقرر کرد. طرفداران وی نیز در حالی که وسط هیئت­های عزاداری فریاد می‌زدند: «مهدی آمد مهدی آمد» به‌سوی پلیس بصره تیراندازی کردند و به‌‌شدت با آن‌ها درگیر شدند. درگیری به ناصریه هم کشیده شد و به مدت یک‌هفته ادامه یافت و حدود صدنفر از آن‌ها کشته و چندصدنفر نیز دستگیر شدند و احمد اسماعیل نیز فراری و مخفی شد. به‌دنبال این امر، پرونده‌ای امنیتی برای وی نزد پلیس بصره تشکیل شد که در قسمتی از این پرونده آمده است: «یمانی احمد اسماعیل صالح الحسن از عشیره البوسویلم و متولد سال ۱۹۶۸م است».^‏[۸]‎ رئیس پلیس بصره پس از این واقعه درباره وی چنین گفته است: «ما با خانواده وی ملاقات کرده و اطلاعاتی درباره او جمع‌آوری کردیم و برای ما معلوم گشت که وی از خانواده‌ای علوی نبوده و نسب به پیامبر اسلام نمی‌برد و از سحر و شعبده و هیپنوتیزم برای جذب افراد استفاده می‌کند».^‏[۹]‎ نکته قابل تأمل و تأسف‌باری که در گزارش رئیس پلیس بصره درباره این جریان آمده این است که بیش‌تر کسانی که جذب وی شدند جزو فرهنگیان، دانشجویان، اساتید دانشگاه، فارغ‌التحصیلان حوزه علمیه و مهندسین هستند.^‏[۱۰]‎ وی همچنین تأکید می‌کند  که با تعدادی از دستگیرشدگان گفت‌وگو کرده و متوجه شده علت ایمان آن‌ها به احمد اسماعیل رؤیا بوده است؛ به‌گونه‌ای که بعضی از آن‌ها گفته‌اند: امام حسین و حضرت زهرا سلام‌الله علیهما را در خواب دیده‌اند که به احمد اسماعیل سفارش کرده‌اند. بعضی دیگر، سفارش حضرت مسیح^(ع) و رسول خدا^(ص) در خواب را علت ایمان خود به وی ذکر کرده‌اند.^‏[۱۱]‎

احمد الحسن

 

احمد اسماعیل اگرچه در ابتدا، حرکت خود را به‌عنوان همان یمانی وعده‌داده‌شده در روایات آغاز کرد، ولی رفته‌رفته ادعای خود را توسعه داد و علاوه بر یمانی‌بودن، ادعا نمود فرزند امام مهدی^(ع) و وصی و نماینده آن حضرت است. وی درعین‌حال خود را مهدی نیز خوانده و بسیاری از روایات مهدی^(ع) را بر خود تطبیق کرده است.^‏[۱۲]‎ ادعاهای احمد اسماعیل را می‌توان به‌صورت ذیل خلاصه نمود:

* سید یمانی است؛

* وصی و جانشنین امام مهدی^(ع) و اولین جانشین از جانشینان آن حضرت که مهدی خوانده می‌شوند است؛

* فرزند امام مهدی^(ع) است.

نکته مهم و تأثیرگذار درباره احمد اسماعیل و سیر ادعاهایش این است که او تلاش می‌کند تا القابی که مخصوص امام زمان^(ع) است را نیز درباره خود به‌کار ببرد. احمد اسماعیل با استفاده از این ادعا که لقب مهدی و صاحب‌الامر و قائم در روایات برای یمانی نیز به‌کار برده شده است، در بسیاری مواردِ کاربرد این واژه‌ها دست برده و آن‌ها را به یمانی معنی کرده است؛ مثلاً در روایتی وارد شده تا تعداد یاران قائم^(ع) به ده‌هزار نفر نرسد قیام نخواهد کرد.^‏[۱۳]‎ همچنین عنوان پنجمین از فرزند هفتمین را که یکی از عناوین امام مهدی^(ع) در روایات^‏[۱۴]‎ است به نفع خود به‌کار برده و خود را مصداق آن می‌داند.^‏[۱۵]‎از این‌گونه موارد در کلام او و پیروانش بسیار است؛^‏[۱۶]‎ ولی در این تطبیق از هیچ‌معیاری پیروی نمی‌کنند؛ یعنی معلوم نیست در چه مواردی، منظور از واژه قائم و مهدی، یمانی است و در چه مواردی منظور از آن‌ها امام زمان^(ع) است. از همین‌رو گاهی این دوواژه را بی‌هیچ قاعده و قانونی، به یمانی تطبیق می‌دهند. البته شاید بتوان یک قانونی برای این امر استنباط نمود و آن این‌که احمد اسماعیل بر این باور است که حکومت بدون جنگ و در حالی که امام مهدی^(ع) در خانه خود نشسته است، به آن حضرت می‌رسد؛ بنابراین، منظور از این دوواژه در همه مواردِ کاربرد آن‌ها در روایات که به جنگ و قیام و غیبت اشاره دارد، یمانی است. از همین‌رو، احمد اسماعیل برای قیام خود، همان سیری را تصویر نموده است که تا دیروز، همه – از جمله پیروانش – آن را همان سیر قیام امام زمان^(ع) می‌شناختند؛ حال این احمد اسماعیل است که غایب می‌شود و سپس قیام می‌کند و بین رکن و مقام با او بیعت می‌شود و به مدت هشت‌ماه با دشمنان می‌جنگد و جبرئیل و میکائیل با او بیعت و از او حمایت می‌کنند و حکومت عدل جهانی را برپا می‌کند و سرانجام، آن را به جدّ خود که کاری جز خانه‌نشینی ندارد، تسلیم می‌نماید و بعد از مدت کوتاهی و پس از مرگ وی، جانشین او می‌شود و دست آخر، آن را به مهدیِ بعد از خود – که معلوم نیست کیست و چرا هویت او را حتی برای پیروان خود مشخص نمی‌کند – تحویل می‌دهد.

بی‌تردید جریان احمد اسماعیل جریانی انحرافی است که با هدف ضربه‌زدن به اندیشه مهدویت و علمای شیعه در کشور عراق شکل گرفته و رفته‌رفته شکل کلامی به خود گرفته است. به‌نظر می‌رسد هدف اصلی وی ادعای مهدویت بوده است که ابتدا در قالب ادعای یمانی‌بودن، آن را مخفی کرده است؛ یعنی او مانند هر مدعی دیگری که با تفکر وارد عرصه می‌شود، ابتدا ادعای اصلی خود را مخفی نگاه داشت و ادعایی نمود که طبایع شیعیان – که گروه هدف هستند – از آن منزجر و متنفر نشود؛ تا کم‌کم و با برنامه و زمان‌بندی مشخص، بتواند هدف اصلی خود را به آن‌ها که ادعای ابتدایی‌اش را پذیرفته بودند، القا کند؛ در چنین حالتی و با توجه به مقبولیت و محبوبیتی که نزد آن‌ها به‌دست آورده است، ادعای اصلی او، به‌راحتی پذیرفته می‌شود. به‌راستی چرا احمد اسماعیل مانند دیگرهمسانان خود در عراق – مثل برزنجی و کرعاوی – به‌صورت شفاف ادعای مهدویت نکرد؟ جواب آن این است که ادعای مهدویت لوازم و مشکلات بسیاری دارد. نخستین مشکل این است که مهدی^(ع) در مکه قیام خواهد کرد و با او بین رکن و مقام بیعت خواهد شد و از آسمان، نام او صدا زده می‌شود و امور دیگری که تحقق آن‌ها فقط به‌دست خداست. اگر او (احمد اسماعیل) ادعای مهدویت می‌نمود، قطعاً این امور از او مطالبه می‌گردید و خیلی زود، دست او رو شده و ادعای او به تمسخر گرفته می‌شد؛ ولی وقتی ادعای مهدویت با ادعای یمانی‌بودن توأم گردد، راه فرار از این‌گونه مطالبات راحت خواهد بود؛ زیرا هروقت از او معجزه و تحقق نشانه‌های مهدی^(ع) طلب شود، ادعا می‌کند که من یمانی یا مهدی اول هستم؛ نه مهدی موعود. با این روش، از پراکنده‌شدن طرفداران خود جلوگیری می‌کند و هروقت از او لوازم یمانی‌بودن خواسته می‌شود – مثل این‌که چرا قیام و زمینه‌سازی نمی‌کند – به خصوصیات مهدی^(ع) تمسک می‌جوید و به‌راحتی پاسخ می‌دهد: باید تعداد یاران به ده‌هزار نفر برسد و هنوز چنین نشده است. هروقت هم که در قیام و نبرد شکست بخورد – درحالی‌که شکست در قیام مهدی^(ع)راه ندارد – پاسخ می‌دهد: من یمانی هستم و شکست برای یمانی امکان دارد! اگر هم پیروز شود، از آن به‌عنوان نشانه‌ی مهدویت خود یاد می‌کند.

سؤال دیگر درباره احمد اسماعیل این است که چه‌چیزی باعث شد او به ادعای یمانی‌بودن اکتفا نکند و ادعای مهدویت را نیز به آن ضمیمه نماید؟ پاسخ این سؤال نیز روشن است و آن این است که ادعای یمانی‌بودن، هدف اصلی حامیان او را که همان زیر سؤال بردن اعتقادات شیعه است، تأمین نمی‌کند. احمد اسماعیل با این دیدگاه که او جهان را از عدل و داد پر خواهد نمود، نور امیدی در دل کسانی که او را باور کرده اند ایجاد می‌کند؛ ولی با توجه به این‌که این امر ادعایی بیش نیست، پس از مدتی (که وعده‌ها محقق نشوند) تخم ناامیدی در دل آن‌ها کاشته می‌شود و ثمره آن، پیداشدن شک و تردید نسبت به اصل اندیشه مهدویت است و این­، همان هدفی است که توسط حامیان همه مدعیان دنبال می‌شود.

1. ۱. در جزوه ادله جامع دعوت یمانی درباره وی چنین آمده است: سید احمدالحسن در شهر بصره در جنوب عراق متولد شده و زندگی می‌کردند و تحصیلاتشان را تا درجه لیسانس و اخذ مدرک مهندسی معماری ادامه دادند (ص۳۷ ). [⤤]
2. ۲. شجره‌نامه وی بنا به ادعای خود او چنین است: سید احمدالحسن فرزند اسماعیل فرزند صالح فرزند حسین فرزند سلمان فرزند امام مهدی(ع) فرزند حسن‌العسکری. به گواهی بزرگ خاندان ‌المهدی در عراق، هیچ‌کسی از نام پدر سلمان قبل از این‌که خود امام مهدی(ع) به یمانی بگوید، اطلاعی نداشت (ص۳۷). [⤤]
3. ۳. سایت خبری بازتاب در تاریخ ۲۳ خرداد سال ۸۳ش درباره حرکت طرفداران وی چنین گزارش داده است: روز گذشته‌ در یک‌ حرکت‌ هماهنگ‌ در تعدادی‌ از شهرهای‌ تهران‌، چند تبعه‌ بیگانه‌ در شمایل‌ خاصی پس‌ از برگزاری نماز جمعه‌، از ظهور سید یمانی – که‌ به‌ گفته‌ آنان‌ نایب‌ امام‌ زمان(ع) می‌باشد –  خبر دادند. هفت‌نفر بیگانه‌ که‌ لباس‌‌ سرتاپا مشکی به تن داشتند و شال‌ سبز به‌ گردن‌ آویخته‌ بودند، به‌صورت‌ پراکنده‌ در میان‌ نمازگزاران‌ جمعه‌، مستقر شده‌ و پس‌ از پایان‌ مراسم‌ نماز، با صدای بلند فریاد زدند ای مؤمنین؛ سید یمانی ظهور کرده‌؛ به‌ یاری ما بشتابید. بنا بر گزارش‌هایی‌ که‌ تاکنون‌ خبرنگاران‌ (بازتاب‌) ارسال‌ داشته‌اند، شبیه‌ همین‌ مسأله‌ در نمازجمعه‌ شهرهای‌ قم‌، قزوین‌ و همدان‌ نیز مشاهده‌ شده‌ است‌ و در هریک‌ از این‌ شهرها پس‌ از پایان‌ نمازجمعه‌، حدود پنج تا هفت نفر از جمعیت‌ بلند شده‌ و شعارهایی‌ داده‌اند و مأموران ‌اکثر این‌ افراد را دستگیر کرده‌اند. بنابر تحقیقات‌ به‌عمل‌آمده‌، تعداد این‌ افراد به‌ چندصدتن می‌رسد که‌ حدود یک‌ ماه‌ پیش‌ با انگیزه‌ تبلیغ‌ برای سید یمانی‌ به‌ ایران‌ آمده‌اند (www.baztab.net). [⤤]
4. ۴. در آذرماه سال ۱۳۷۸ و در سن ۲۹سالگی به امر امام مهدی(ع) به حوزه­ علمیه نجف هجرت کردند و مأمور شدند برخی از مطالبی که امام مهدی(ع) به ایشان یاد داده بودند را به دیگران نیز یاد بدهند. جزوه ادله جامع دعوت یمانی، ص۳۷. بین سال­ های ۱۳۷۸ تا ۱۳۸۱ش و قبل از آغاز علنی دعوت، ایشان به امر امام مهدی(ع) برای اصلاح حوزه علمیه مبادرت به فعالیت‌های ذیل نمودند: اول: اصلاح علمی که در آن از دوروش بهره بردند: ۱. انتشار کتابی به‌عنوان الطریق الی الله یا سرگردان؛ ۲. گفت‌وگو و مباحثه با طلاب و علمای حوزه در مورد خلل و نواقص موجود در حوزه. دوم: اصلاح مالی؛ این اصلاح مربوط به انفاق اموال صدقات برای فقرا بود. سوم: اصلاح عملی که مرتبط با امر به معروف و نهی از منکر بود همان، ص۳۸). [⤤]
5. ۵. محمد علی نصرالدین، فعالیات صهیونیة وهابیة فی العراق، ص۱۷. [⤤]
6. ۶. کورانی، علی، دجال البصرة، ص۲۹. [⤤]
7. ۷. .همان، ص۴۲. [⤤]
8. ۸. همان، صص ۴۹- ۵۱. [⤤]
9. ۹. همان، ص۵۱. [⤤]
10. ۱۰. همان. [⤤]
11. ۱۱. همان. [⤤]
12. ۱۲. بعداً به این مسأله اشاره خواهد شد. [⤤]
13. ۱۳. ابن عقدة عن یحیى بن زکریا بن شیبان عن یونس بن کلیب عن ابن البطائنی عن أبیه عن أبی بصیر قال: قال أبوعبدالله علیه‌السلام: لا یخرج القائم من مکة حتى تکمل الحلقة  قلت: و کم الحلقة؟ قال: عشرة آلاف: جبرئیل عن یمینه و میکائیل عن یساره ثم یهز الرایة المغلبة و یسیر به (مجلسی، بحارالانوار، ج۵۲، ص ۳۶۷).) احمد اسماعیل منظور از قائم در این روایت را یمانی معنی می‌کند. (امام صادق(ع) فرمود: قائم (یمانی) قیام نمی‌کند مگر آن‌که حلقه (یاران ایشان) تکمیل شود (ادله جامع دعوت یمانی، ص۲۹). [⤤]
14. ۱۴. ثم یغیب عنهم إمامهم ما شاء الله و یکون له غیبتان أحدهما أطول من الأخرى ثم التفت إلینا رسول‌الله صلى الله علیه و آله و سلم فقال رافعاً صوته: الحذر اذا فقد الخامس من ولد السابع من ولدی قال علی: فقلت: یا رسول‌الله فما تکون هذه الغیبة؟ قال: أصبت حتى یأذن الله له بالخروج فیخرج من الیمن من قریة یقال لها اکرعة  على رأسه عمامة متدرع بدرعی متقلد بسیفی ذی الفقار (خزاز قمی، کفایة الاثر، ص۱۵۰). [⤤]
15. ۱۵. ولی معلوم نکرده است چگونه این عنوان بر او صدق می‌کند؛ زیرا اگر بدون احتساب امام حسن(ع) مصداق هفتم را امام رضا(ع) بدانیم، باز عنوان پنجمین بر احمد اسماعیل صدق نمی‌کند؛ زیرا او اعتراف کرده است که نسبت او با چهارواسطه به امام زمان(ع) می‌رسد. [⤤]
16. ۱۶. امام صادق(ع) هنگامی که درباره  مهدی (یمانی) از ایشان سؤال شد… فرمودند: وقتی قائم ما (یمانی) ظهور کند… امام صادق(ع) فرمود: هنگامی که قائم (یمانی) قیام کند…» (ادله جامع دعوت یمانی، ص۲۸). [⤤]