تفسیرقرآن:سوره بقره؛آیه 286
«٢٨٦»لا یُکَلِّفُ اللّهُ نَفْساً إِلاّ وُسْعَها لَها ما کَسَبَتْ وَ عَلَیْها مَا اکْتَسَبَتْ رَبَّنا لا تُؤاخِذْنا إِنْ نَسِینا أَوْ أَخْطَأْنا رَبَّنا وَ لا تَحْمِلْ عَلَیْنا إِصْراً کَما حَمَلْتَهُ عَلَى الَّذِینَ مِنْ قَبْلِنا رَبَّنا وَ لا تُحَمِّلْنا ما لا طاقَةَ لَنا بِهِ وَ اعْفُ عَنّا وَ اغْفِرْ لَنا وَ ارْحَمْنا أَنْتَ مَوْلانا فَانْصُرْنا عَلَى الْقَوْمِ الْکافِرِینَ
خداوند هیچ‌کس را جز به اندازه توانایى‌اش تکلیف نمى‌کند،هرکس آنچه از کارها(ى نیک)انجام دهد به سود خود انجام داده و آنچه از کارها(ى بد)کسب کرده به ضرر خود کسب کرده است.(مؤمنان مى‌گویند:) پروردگارا! اگر(در انجام تکالیف چیزى را)فراموش یا خطا نمودیم،ما را مؤاخذه مکن.پرودگارا! تکلیف سنگین بر ما قرار مده،آن‌چنان که(به خاطر گناه و طغیان)بر کسانى که پیش از ما بودند قرار دادى.پروردگارا! آنچه را(از مجازات)که طاقت تحمل آن را نداریم،بر ما مقرّر نکن و از ما درگذر و ما را بیامرز و در رحمت خود قرار ده،تو مولى و سرپرست مایى، پس ما را بر گروه کافران پیروز گردان.
نکته‌ها:
گاهى منشأ فراموشى،سهل انگارى خود انسان است که قابل مؤاخذه مى‌باشد.چنانکه خداوند مى‌فرماید: «کَذلِکَ أَتَتْکَ آیاتُنا فَنَسِیتَها وَ کَذلِکَ الْیَوْمَ تُنْسى» ١آن چنانکه آیات ما بر تو آمد و تو آنها را فراموش کردى،همان گونه امروز نیز تو به فراموشى سپرده مى‌شوى.لذا در این آیه از فراموش‌کارى در کنار خطاکارى،طلب آمرزش مى‌شود.در ضمن از مجازات‌هاى سنگین که در اثر طغیان و فساد امّت‌هاى پیشین بر آنها تحمیل شد، درخواست عفو مى‌شود.
در این آیه انسان تمام مراحل لطف را از خداوند مى‌خواهد:مرحله اوّل عفو است که محو آثار گناه و عقاب است.مرحله دوّم مغفرت و محو آثار گناه از روح است و مرحله سوّم بهره‌گیرى از رحمت پروردگار و پیروزى بر کافران مى‌باشد.
«لا یُکَلِّفُ اللّهُ نَفْساً إِلاّ وُسْعَها» در آیات دیگر نیز فرموده است: «ما جَعَلَ عَلَیْکُمْ فِی الدِّینِ مِنْ حَرَجٍ» ١و «یُرِیدُ اللّهُ بِکُمُ الْیُسْرَ» ٢پیامبر اسلام صلى الله علیه و آله نیز فرموده است:من به دین آسان و سهل مبعوث شده‌ام. ٣
پیام‌ها:
١-تکالیف الهى،بیش از توان انسان نیست. «لا یُکَلِّفُ اللّهُ نَفْساً إِلاّ وُسْعَها» اسلام، دینِ آسانى است،نه سخت‌گیرى.
٢-اعمال ما آثارى دارد که بازتابش به خود ما برمى‌گردد. «لَها ما کَسَبَتْ وَ عَلَیْها مَا...»
٣-انسان،آزاد و صاحب اختیار است. «لَها ما کَسَبَتْ»
٤-انجام یا ترک دستورات الهى،سود و ضررش براى خود ماست. «لَها... عَلَیْها»
٥-کسانى که مى‌گویند: «سَمِعْنا وَ أَطَعْنا» و سراپا عادل و متّقى هستند،بازهم از خطا و نسیان‌هاى خود نگرانند و دعا مى‌کنند. «إِنْ نَسِینا أَوْ أَخْطَأْنا»
٦-به تاریخ گذشتگان و حوادث تلخ آنان بنگریم تا درس عبرت گرفته و به خدا پناه ببریم. «کَما حَمَلْتَهُ عَلَى الَّذِینَ مِنْ قَبْلِنا»
٧-آداب دعا آن است که ابتدا به ضعف خود اقرار کنیم؛ «لا طاقَةَ لَنا» سپس به عظمت خداوند گواهى دهیم؛ «أَنْتَ مَوْلانا» آنگاه خواست خود را مطرح کنیم. «وَ اعْفُ عَنّا وَ اغْفِرْ لَنا وَ ارْحَمْنا»
٨-پیروزى اسلام بر کفر،خواسته دائمى مؤمنان است. «فَانْصُرْنا عَلَى الْقَوْمِ الْکافِرِینَ»
پایان سوره بقره
............
........
....
.
