تفسیرقرآن:سوره بقره؛آیه 274
«٢٧٤»اَلَّذِینَ یُنْفِقُونَ أَمْوالَهُمْ بِاللَّیْلِ وَ النَّهارِ سِرًّا وَ عَلانِیَةً فَلَهُمْ أَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَ لا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَ لا هُمْ یَحْزَنُونَ
کسانى که اموال خود را در شب و روز،پنهان و آشکارا انفاق مىکنند،اجر و پاداش آنان نزد پروردگارشان است و نه ترسى براى آنهاست و نه غمگین مىشوند.
نکتهها:
در تفاسیر صافى،مجمع البیان،قرطبى و کبیر فخر رازى آمده که این آیه در شأن حضرت على علیه السلام نازل شده است.هنگامى که آن حضرت فقط چهار درهم ذخیره داشت،یک درهم را در روز،یک درهم را در شب،سومین آن را مخفیانه،و چهارمین درهم را آشکارا در راه خدا انفاق نمود.
البته وعدهى این آیه،شامل همه کسانى مىشود که اینگونه عمل کنند.چنین افرادى نه از فقر و تنگدستى بیم دارند،چون به وعدههاى خداوند ایمان داشته و به او توکّل مىکنند،و نه بخاطر انفاق،اندوهگین مىشوند،چون به رضایت الهى و آثار اخروى انفاق توجّه دارند.
شاید دلیل آنکه«لیل»بر«نهار»و یا«سر»بر«علانیة»مقدّم شده است،آن باشد که انفاقهاى پنهانى در دل شب ارزش بیشترى دارد. ١
این آیه به منزلهى جمعبندى چهارده آیه گذشته است که درباره انفاق بحث مىکرد.
موضوعى که هیچ موردى در قرآن اینگونه مفصّل بحث نشده است.آثار انفاق بر کسى پوشیده نیست،از جمله:تعدیل ثروت و کم شدن اختلافات طبقاتى،ایجاد محبّت،شکوفایى روح سخاوت و بالاتر از همه قرب به خداوند.
انفاق،علاوه بر انفاق مال و ثروت،شامل انفاقِ علم،آبرو و مقام نیز مىشود.کلمهى انفاق،در لغت به معناى پر کردن گودال و در اصطلاح،به معناى پر کردن و بر طرف نمودن کمبودهاى مالى است.
یادآورى این نکته لازم است که توجّه اسلام به مسئله انفاق،به معناى گداپرورى و رواج تکدّىگرى نیست.زیرا در بسیارى از روایات،از کسانى که بدون داشتن نیاز،از دیگران درخواست کمک مىکنند،مذمّت شده و ازسوىدیگر بهترین نوع انفاق،در اختیار قرار دادن ابزار کار به جاى پول دادن،معرفى شده است.
پیامها:
١-داشتن روحیّهى انفاق و سخاوت مهم است،نه یکى دو بار انفاق آنهم از روى ترحّم. «یُنْفِقُونَ» فعل مضارع بر استمرار دلالت دارد.
٢-تعیین نشدن اجر الهى،نشانهى گستردگى آن است. «أَجْرُهُمْ»
٣-وعدههاى الهى،بهترین مشوّق انسان در کارهاى نیک است. «فَلَهُمْ أَجْرُهُمْ»
٤-آرامش و امنیّت،از برکات انفاق است. «لا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَ لا هُمْ یَحْزَنُونَ»