تفسیرقرآن:سوره بقره؛آیه239
«٢٣٩»فَإِنْ خِفْتُمْ فَرِجالاً أَوْ رُکْباناً فَإِذا أَمِنْتُمْ فَاذْکُرُوا اللّهَ کَما عَلَّمَکُمْ ما لَمْ تَکُونُوا تَعْلَمُونَ
پس اگر(از دشمن یا خطرى)بیم داشتید،پیاده یا سواره(به هر شکل که مىتوانید نماز گزارید)و آنگاه که ایمن شدید خدا را یاد کنید،همان گونه که آنچه را نمىتوانستید بدانید به شما آموخت.
نکتهها:
در قرآن گاهى به جاى کلمهى«صلاة»،کلمه«ذکر»گفته شده است،چنانکه درباره نماز جمعه مىفرماید: «فَاسْعَوْا إِلى ذِکْرِ اللّهِ» بهسوى ذکر خدا بشتابید.و یا خداوند به موسى علیه السلام مىفرماید: «أَقِمِ الصَّلاةَ لِذِکْرِی» نماز را بپادار تا یاد من باشى.در این آیه نیز مراد از «فَاذْکُرُوا اللّهَ» نماز است.
آرى،فلسفه و روح نماز،یاد خداوند است.
این آیه اشاره به نماز خوف دارد که در شرایط جنگى با احکام مخصوصى که در فقه آمده است،اقامه مىشود.
در احادیث مىخوانیم که پیامبر صلى الله علیه و آله در جنگ احزاب با اشاره نماز خواندند و حضرت على علیه السلام در بعضى از جنگها دستور مىدادند که هنگام جنگ با ایماء و اشاره نماز بخوانند.
امام کاظم علیه السلام در جواب شخصى که پرسید:اگر حیوان درندهاى به ما حمله کرد و وقت نماز تنگ بود چه کنیم؟فرمودند:با همان وضعى که دارید نماز بخوانید،گرچه پشت به قبله باشد. ١
پیامها:
١-نماز،در هیچ حالى ساقط نمىشود. «فَإِنْ خِفْتُمْ فَرِجالاً أَوْ رُکْباناً»
٢-در اسلام عسر و حرج نیست.وقتى امکان استقرار بدن و یا ایستادن بهسوى قبله و یا سایر شرایط نباشد،حذف مىشوند. «فَرِجالاً أَوْ رُکْباناً» ٣-نماز،شکر نعمت است. «فَاذْکُرُوا اللّهَ کَما عَلَّمَکُمْ»
٤-بعضى از مسائل را انسان نمىداند،ولى مىتواند به تجربه بدست آورد.ولى بعضى از مسائل را انسان نمىداند و نمىتواند که بداند،مگر از طریق وحى.
«ما لَمْ تَکُونُوا تَعْلَمُونَ» و نفرمود:«لا تعلمون»