اعتقادات(۳۶ ):امامت در سنت پیامبر(ص)
به هنگام مطالعه کتب احادیث اسلامى مخصوصاً منابع برادران اهل سنت انسان به انبوهى از احادیث پیامبر اسلام(صلى الله علیه وآله) برخورد مى کند که به روشنى مقام امامت وخلافت على(علیه السلام) را اثبات مى کند.
انسان غرق تعجّب مى شود که بااین همه احادیث در این مسئله دیگر جاى تردید باقى نمى ،ماند تاچه رسد به این که گروهى بخواهند راهى غیر ازراه اهل بیت را برگزینند. این احادیث که بعضى صدها سند دارد (مانند حدیث غدیر) و بعضى ده ها ،سند ودر ده ها کتاب معروف اسلامى نقل ،شده آنچنان روشن است که اگر گفتوگوهاى این و آن را نادیده بگیریم و تقالید را کنار بگذاریم مسئله چنان براى ما روشن خواهد بود که نیازى به دلیل دیگر نمى بینیم. به عنوان نمونه چند حدیث معروف از انبوه این احادیث را در این جا یادآور مى ،شویم وبراى آنها که مایلند مطالعات بیشترى در این زمینه داشته باشند منابعى را معرفى مى کنیم به تاآن مراجعه نمایند.(1) * * * 1- حدیث غدیر بسیارى از مورّخان اس لمى نوشته اند که پیغمبر گرامى اس لم(صلى الله علیه وآله) در آخرین سال عمرش مراسم حج را بجا آورد، و پس از انجام آن با انبوه عظیمى از یاران قدیم و جدید و مسلمانانشیفته اى که از تمام نقاط حجاز براى انجام این مراسم به او پیوسته بودند به هنگام بازگشت از مکّه به سرزمین«جحفه » در میان مکّه و مدینه، و سپس به بیابان خشک و سوزان«غدیر خم » که در حقیقت چهارراهى بود که مردم حجاز را از هم جدا مى ،کرد رسیدند. پیش از آن که مسلمانانى که بهنقاط مختلف حجاز مى رفتند ازهم جدا شوند پیامبر دستور توقف به همراهان داد، آنها که در پیشاپیش قافله در حرکت بودند به بازگشت دعوت شدند، و عقب افتادگان نیز به قافله ،رسیدند هوا بسیار داغ وسوزان بود، و سایبانى در صحرا به چشم نمى ،خورد مسلمانان نماز ظهر با را پیامبر(صلى الله علیه وآله) ادا کردند، هنگامى که تصمیم داشتند به خیمه هاى خود پناه ،برند پیامبر به آنها اطّ لع داد، همه باید براى شنیدن یک پیام تازه و مهم الهى که در ضمن خطبه مفصلى بیان مى شد آماده شوند. منبرى از جهاز شتران ترتیب داده شد و پیامبر(صلى الله علیه وآله) بر فراز آن قرار گرفت، و بعد از حمد و ثناى الهى مردم را مخاطب ساخته چنین فرمود: من به زودى دعوت خدا را اجابت کرده از میان شما مى ،روم من ،مسئولم شما هم مسئولید شما درباره من چگونه شهادت مى دهید؟
مردم صدا بلند کردند و گفتند: «نشهد انک قد ًبلغت و نصحت و جهدت فجزاک هلل خیرا; « ما گواهى مى دهیم تو وظیفه رسالت رااب لغ ،کردى وشرط خیرخواهى راانجام دادى، و نهایت تلاش را در راه هدایت ما نمودى، خدا تو را جزاى خیر دهد». پیامبر(صلى الله علیه وآله) :فرمود« آیا شما گواهى به یگانگى خدا و رسالت من و حقانیّت روز رستاخیز و برانگیخته شدن مردگان در آن روز مى دهید؟ همه گفتند :آرى گواهى مى ،دهیم فرمود: خداوندا گواه باش...». :بار دیگر فرمود«اى مردم! آیا صداى مرا مى شنوید؟ گفتند :،آرى به و دنبال آن سکوت سراسر بیابان را فرا گرفت، و جز صداى زمزمه باد چیزى شنیده نمى ،شد پیامبر(صلى الله علیه وآله) فرمود: اکنون بگویید با این دو چیز گرانمایه و گرانقدر که در میان شما به یادگار مى گذارم چه خواهید کرد؟ کسى از میان جمعیّت صدا زد کدام دو چیز گرانمایه یا رسول هلل؟ پیامبر(صلى الله علیه وآله) :فرمود« اول«ثقل اکبر» ،«ِکتاب خدا قرآن » است، دست از دامن آن برندارید تا گمراه نشوید، دومین یادگار گران قدر من خاندان ،منند وخداوند لطیف خبیر بهمن خبر داده که این دو هرگز از من جدا نشوند تا در بهشت به من بپیوندند، از این دو پیشى نگیرید که لک مى شوید وعقب نیفتید که باز لک خواهید شد!». ناگهان پیامبر(صلى الله علیه وآله) به اطراف خود نگاه کرد، کسى را جستوجو مى ،نمود وهمین که چشمش بهعلى(علیه السلام) افتاد، خم شد و دست او را گرفت و بلند کرد آنچنان که سفیدى زیر بغل هر دو نمایان شد و همه مردم او را دیدند و شناختند. در این جا صداى پیامبر رساتر وبلندتر شد وفرمود: «ایها الناس! من اولى الناس بالمؤمنین من انفسهم؟; چه کسى از همه مردم نسبت به مؤمنین از خود آنها سزاوارتر است؟» گفتند: خدا و پیامبر داناترند. پیامبر(صلى لله علیه وآله) :فرمود« خدا مو ال و رهبر من است، و من مو ال و رهبر مؤمنانم و نسبت به آنها از خودشان سزاوارترم»، سپس افزود: «فمن کنت مو له فعلى مو له; هر کس من مو ال و رهبر او هستم على مو ال و رهبر اوست».
این سخن را سه بار تکرار کرد، و به گفته بعضى از راویان حدیث چهار بار، سپس سر به آسمان بلند کرد و گفت: « اللهم وال من وا له، و عاد من عاداه، و احب من احبه، و ابغض من ابغضه، و انصر من نصره، و اخذل من خذله، و ادر الحق معه حیث دار!; خداوندا دوستان او را دوست دار، و دشمنانش را دشمن دار، محبوب دار آن کس که او را محبوب دارد، و مبغوض دار آن کس که کینه او به دل گیرد، یارانش را یارى کن، و ترک کنن ،دگان یاریش را محروم ساز حق را همراه او بدار، و او را همراه حق». :سپس فرمود«همه حاضران به غائبان این خبر را برسانند». هنوز صفوف جمعیّت از هم متفرّق نشده بود که جبرئیل، امینِ وحى خدا را نازل گشت و این آیه را بر پیامبر فروخواند(الیوم اکملت لکم دینکم و اتممت علیکم نعمتى...); «امروز آیین شما را کامل و نعمت خود را بر شما تمام نمودم»! در این هنگام پیامبر(صلى الله علیه وآله) فرمود: « الله اکبر، الله اکبر، على اکمال الدین و اتمام النعمة و رضى الرب برسالتى و الو لیة لعلى من بعدى; خدا را تکبیر مى ،گویم خدا راتکبیر مى ،گویم بر این که آیین خود راکامل و نعمت خویش را بر ما تمام کرد، و رضایت خود را به رسالت من، و لیت على پس از من، اع لم داشت». در این هنگام شور و غوغایى در میان مردم افتاد، و همگان على(علیه السلام) را به این مقام تبریک گفتند از جمله ابوبکر و عمر این جمله را در حضور جمعیّت به على(علیه السلام)گفتند: « بخ بخ لک یابن ابیطالب اصبحت و امسیت مو لى و مو ال کل مؤمن و مؤمنة; آفرین بر تو، آفرین بر تو، اى فرزند ابوطالب تو مو ال و رهبر من و تمام مردان و زنان با ایمان شدى...»! * * * حدیث فوق را با عبارات مختلف گاهى مفصّل و گاهى بسیار فشرده و کوتاه، گروه عظیمى از علماء و دانشمندان اس لم در کتب خود آورده ،اند واین حدیث از احادیث متواترى است که احدى نمى تواند در صدور آن ازپیامبر(صلى الله علیه وآله) تردید داشته باشد، تا آن جا که نویسنده محقّق «ع لّمه امینى» در کتاب معروف الغدیر این حدیث را از صد و ده نفر از صحابه و یاران پیامبر(صلى الله علیه وآله) و از سیصد و شصت دانشمند و کتاب معروف اسلامى، نقل کرده است، و در غالب کتب تفسیر و تاریخ و حدیث برادران اهل سنّت آمده است، حتّى گروه عظیمى از علماى اس لم کتاب مستقل درباره خ صوص این حدیث
نگاشته ،اند ازجمله مرحوم لّمه امینى که خود کتاب مستقل بسیار پرمایه و کم نظیرى در این باره نام بیست و شش تن از علماى اس لم را که درباره حدیث غدیر«کتاب جداگانه »نوشته اند نام برده است. * * * جمعى از کسانى که سند حدیث را غیر قابلانکار دیده اند سعى داشته اند در دلالت آن در مسئله امامت و لفت تردید کنند، و مو ال را در اینجا تنها به معنى«دوست» تفسیر کنند، در حالى که دقّت در مضمون حدیث، و شرایط زمانى و مکانى آن و قرائن دیگر به خوبى گواهى مى دهد که هدف ازآن چیزى جز مسئله امامت و ولایت بهمعنى رهبرى همه جانبه خلق نبوده است: الف - آیه تبلیغ که در بحث گذشته آوردیم و قبل از این ماجرا نازل شده، با آن لحن تند و داغ و قرائنى که در آن بود به خوبى گواهى مى دهد که سخن ازدوستى وصداقت معمولى ،نبوده چرا که این امر جاى نگرانى نبود و این همه ا همیّت و تأکید لزم نداشت، همچنین آیه«اکمال دین» که بعد از آن نازل شده گواه بر این است که مسئله فوق العاده مهمّى همچون مسئله رهبرى وجانشینى پیامبر(صلى الله علیه وآله) مطرح بوده است. ب - طرز پیاده شدن حدیث با آن همه مقدّمات در آن بیابان سوزان با آن خطبه مفصّل و با اقرار گرفتن از مردم و در آن شرایط حسّاس زمانى و مکانى همه دلیل بر مدّعاى ماست. ج - تبریک هایى که ازناحیه گروه ها واشخاص مختلف به على(علیه السلام) گفته شد و نیز اشعارى که شعرا در همان روز و بعد از آن سرودند، همه بیانگر این واقعیت است که سخن از نصب على(علیه السلام) به مقام والى امامت و ولایت بوده و نه چیز دیگر. * * * 1. براى توضیح بیشتر به ترجمه کتاب هاى :المراجعات وترجمه ،الغدیر « ونوید امن وامان» مراجعه فرمایید. فکر کنید و پاسخ دهید
داستان غدیر را شرح 2- حدیث غدیر با چند سند از پیامبر(صلى الله علیه وآله) و در چند کتاب معروف اس لمى نقل شده؟ 3- چرا«مو ل »در حدیث غدیر به معنى رهبر و امام است نه به معنى دوست؟ 4- پیامبر(صلى الله علیه وآله) چه دعایى بعد از ماجراى غدیر در حق على(علیه السلام)فرمود؟ 5- «غدیر » و«جحفه »کجاست؟
