تفسیرقرآن:سوره بقره؛آیه215
«٢١٥»یَسْئَلُونَکَ ما ذا یُنْفِقُونَ قُلْ ما أَنْفَقْتُمْ مِنْ خَیْرٍ فَلِلْوالِدَیْنِ وَ الْأَقْرَبِینَ وَ الْیَتامى وَ الْمَساکِینِ وَ ابْنِ السَّبِیلِ وَ ما تَفْعَلُوا مِنْ خَیْرٍ فَإِنَّ اللّهَ بِهِ عَلِیمٌ
از تو مىپرسند چه چیز انفاق کنند؟بگو:هر مالى که(مىخواهید)انفاق کنید،براى پدر و مادر و نزدیکان و یتیمان و مستمندان و درراهماندگان باشد.و(بدانید)هر کار خیرى که انجام دهید،همانا خداوند به آن آگاه است.
نکتهها:
در این آیه دو بار کلمه«خیر»به کار رفته است:یکى انفاق خیر؛ «أَنْفَقْتُمْ مِنْ خَیْرٍ» و دیگرى کار خیر؛ «تَفْعَلُوا مِنْ خَیْرٍ» تا بگوید افراد بىپول نیز مىتوانند با عمل و کار خود،به خیر برسند.
در حدیث مىخوانیم:«لا صدقة و ذو رحم محتاج» ١در صورت نیازمندى بستگان،نوبت صدقه به دیگران نمىرسد.
در انفاق،رعایت اهمّ و مهمّ،اطلاع کامل و موازین عاطفى مورد نظر است.
انفاق پنج گونه است: ٢
١.انفاق واجب.مانند زکات،خمس،کفّارات،فدیه و نفقه زندگى که برعهده مرد است. ٢.انفاق مستحبّ.مانند کمک به مستمندان،یتیمان و هدیه به دوستان.
٣.انفاق حرام.مانند انفاق با مال غصبى یا در راه گناه.
٤.انفاق مکروه.مانند انفاق به دیگران با وجود مستحقّ در خویشان،که ثوابش کمتر است.
٥.انفاق مباح.مانند انفاق به دیگران براى توسعه زندگى.زیرا انفاق براى رفع فقر،واجب یا مستحبّ است.
پیامها:
١-نوع انفاق و مورد و راه آن را باید از مکتب وحى آموخت.«یسألونک»
امام سجاد علیه السلام در دعاى مکارم الاخلاق از خداوند مىخواهد که او را در انفاق کردن هدایت کند.«و أصب بى سبیل الهدایة للبر فیما انفق منه»
٢-سؤال مردم،زمینهى نزول پاسخ از طرف خداوند است. «یَسْئَلُونَکَ... قُلْ»
٣-انفاق،شامل کارهاى کوچک و بزرگ مىشود.«من خیر»
٤-مال و دارایى دنیا،در دست افراد با ایمان،مایهى خیر است.«من خیر»
٥-انفاق باید از چیزهاى خوب و مرغوب باشد.«من خیر»
٦-انفاق،تنها در امور مالى نیست،هر نفع و بهرهاى را در برمى گیرد.«من خیر»
٧-بهترین مورد انفاق،والدین و بستگان هستند. «فَلِلْوالِدَیْنِ وَ الْأَقْرَبِینَ...»
٨-انفاق به خویشان،مایهى استحکام پیوندهاى خانوادگى،و انفاق به دیگران، سبب جبران کمبودهاى مالى و عاطفى نیازمندان و برطرف نمودن اختلاف طبقاتى است. «فَلِلْوالِدَیْنِ وَ الْأَقْرَبِینَ وَ الْیَتامى وَ الْمَساکِینِ وَ ابْنِ السَّبِیلِ»
٩-حکیم کسى است که در پاسخ،به چیزى اشاره کند که سؤالکننده از آن غافل است.در آیه از جنس انفاق سؤال شد،خداوند مورد را معیّن نمود. «ما ذا یُنْفِقُونَ... فَلِلْوالِدَیْنِ...»
١٠-اسلام،به طبقهى محروم توجّه خاصّى دارد. «اَلْمَساکِینِ»
١١-عمل صالح،هرگز ضایع نمىشود.خواه آشکار صورت گیرد یا مخفیانه،کم باشد یا زیاد. «فَإِنَّ اللّهَ بِهِ عَلِیمٌ» ١٢-ایمان به آگاهى خداوند از عمل ما،بهترین تشویق است. «فَإِنَّ اللّهَ بِهِ عَلِیمٌ»