تفسیرقرآن:سوره بقره؛آیه201
«٢٠١»وَ مِنْهُمْ مَنْ یَقُولُ رَبَّنا آتِنا فِی الدُّنْیا حَسَنَةً وَ فِی الْآخِرَةِ حَسَنَةً وَ قِنا عَذابَ النّارِ
(اما)بعضى از مردم مىگویند:پروردگارا! در دنیا به ما نیکى عطا کن و در آخرت نیز نیکى مرحمت فرما و مارا از عذاب آتش نگه دار.
نکتهها:
یکى از راههاى شناخت مردم،آشنایى با آرزوها و دعاهاى آنان است.در آیه قبل، درخواست گروه اوّل از خداوند مربوط به دنیا بود و کارى به خیر و شرّ آن نداشتند،ولى در این آیه درخواست گروه دوّم از خداوند، «حَسَنَةً» است در دنیا و آخرت.در دیدگاه گروه اوّل؛ دنیا بهخودىخود مطلوب است،ولى در دید گروه دوّم؛دنیایى ارزشمند است که حسنه باشد و به آخرت منتهى گردد.
در روایات نمونهها و مصادیقى براى نیکىهاى دنیا و آخرت نقل شده است ١،ولى حسنه در انحصار چند نمونه نیست.
امام صادق علیه السلام در تفسیر این آیه فرمود:مقصود خشنودى خدا و بهشت در آخرت و زندگى دنیا و خوشاخلاقى در دنیا مىباشد. ٢
در دعاها،هدفهاى کلّى مطرح شود و تعیین مصداق به عهده خداوند گذاشته شود.ما از خداوند حسنه و سعادت مىخواهیم،ولى در اینکه رشد و صلاح ما در چیست؟آن را به عهدهى خداوند مىگذاریم.چون ما به خاطر محدودیّتهاى علمى و عدم آگاهى از آینده و ابعاد روحى خودمان،نمىتوانیم مصادیق جزئى را تعیین بنمائیم. بههمینجهت توصیه شده است از خداوند وسیله کار را نخواهید،خودِ کار را بخواهید.زیرا ممکن است خداوند از وسیلهى دیگرى که به فکر و ذهن ما نمىآید،کارى را براى ما محقّق سازد.مثلاً از خداوند توفیق زیارت حج را بخواهید،امّا نگویید:خدایا مالى به من بده تا به مکّه بروم.چون خداوند گاهى سبب را به گونهاى قرار مىدهد که ما فکر آن را نمىکردیم. پیامها:
١-دنیا و آخرت با هم منافاتى ندارند،به شرط آنکه انسان به دنبال حسنه و نیکى باشد. «فِی الدُّنْیا حَسَنَةً وَ فِی الْآخِرَةِ حَسَنَةً»
٢-هر رفاهى مذموم نیست،بلکه زندگانى نیکو،مطلوب نیز هست. «رَبَّنا آتِنا فِی الدُّنْیا حَسَنَةً»
٣-دوزخ،حساب جدایى دارد. بااینکه از خداوند نیکى آخرت را مىخواهند، ولى براى نجات از آتش،جداگانه دعا مىکنند. ١«قِنا عَذابَ النّارِ»