عصر ظهور

«١٩٦»وَ أَتِمُّوا الْحَجَّ‌ وَ الْعُمْرَةَ‌ لِلّهِ‌ فَإِنْ‌ أُحْصِرْتُمْ‌ فَمَا اسْتَیْسَرَ مِنَ‌ الْهَدْیِ‌ وَ لا تَحْلِقُوا رُؤُسَکُمْ‌ حَتّى یَبْلُغَ‌ الْهَدْیُ‌ مَحِلَّهُ‌ فَمَنْ‌ کانَ‌ مِنْکُمْ‌ مَرِیضاً أَوْ بِهِ‌ أَذىً‌ مِنْ‌ رَأْسِهِ‌ فَفِدْیَةٌ‌ مِنْ‌ صِیامٍ‌ أَوْ صَدَقَةٍ‌ أَوْ نُسُکٍ‌ فَإِذا أَمِنْتُمْ‌ فَمَنْ‌ تَمَتَّعَ‌ بِالْعُمْرَةِ‌ إِلَى الْحَجِّ‌ فَمَا اسْتَیْسَرَ مِنَ‌ الْهَدْیِ‌ فَمَنْ‌ لَمْ‌ یَجِدْ فَصِیامُ‌ ثَلاثَةِ‌ أَیّامٍ‌ فِی الْحَجِّ‌ وَ سَبْعَةٍ‌ إِذا رَجَعْتُمْ‌ تِلْکَ‌ عَشَرَةٌ‌ کامِلَةٌ‌ ذلِکَ‌ لِمَنْ‌ لَمْ‌ یَکُنْ‌ أَهْلُهُ‌ حاضِرِی الْمَسْجِدِ الْحَرامِ‌ وَ اتَّقُوا اللّهَ‌ وَ اعْلَمُوا أَنَّ‌ اللّهَ‌ شَدِیدُ الْعِقابِ‌ 
و حج و عمره را براى خدا به اتمام رسانید و اگر محصور شدید(و موانعى مانند ترس از دشمن یا بیمارى اجازه نداد که پس از احرام بستن،حج را کامل کنید) آنچه از قربانى فراهم است(ذبح کنید و از احرام خارج شوید.)و سرهاى خود را نتراشید تا قربانى به قربانگاه برسد و اگر کسى بیمار بود و یا ناراحتى در سر داشت(و ناچار بود سر خود را زودتر بتراشد،)باید کفّاره‌اى از قبیل روزه یا صدقه یا قربانى به‌جاآورد و چون(از بیمارى و یا دشمن)در امان شدید،پس هرکس بدنبال عمره تمتّع،حج را آغاز کرده آنچه را از قربانى که میسّر است(ذبح کند.)و هرکس که قربانى نیافت،سه روز در ایام حج روزه بدارد و هفت روز به هنگامى که بازگشتید،این ده روزِ کامل است.(البتّه)این(حج تمتّع)براى کسى است که خاندانش ساکن(مکّه و)مسجد الحرام نباشند.و از خدا پروا کنید و بدانید که او سخت کیفر است. 
نکته‌ها: 
در این آیه،کلیّات و گوشه‌اى از احکام حج و عمره آمده است،ولى تفصیل آن در روایات و فتاواى علما مى‌باشد. 
«حج»مناسکى است که بنیان‌گذار آن حضرت ابراهیم علیه السلام بوده و در میان عرب از زمان آن حضرت متداول بوده و به فرمان خداوند این برنامه در اسلام نیز امضا شد و تا روز قیامت نیز خواهد بود. 
«عمره»به معناى زیارت است و هرکس وارد مکّه شود باید با لباس احرام به زیارت کعبه و طواف آن برود.حج و عمره مثل اذان و اقامه،دو عمل مشابه هستند که اندکى تفاوت دارند. 
«هَدى»،نام قربانى حج است. 
این آیه،عمره تمتّع را در کنار حج تمتّع آورده است؛ «فَمَنْ‌ تَمَتَّعَ‌ بِالْعُمْرَةِ‌ إِلَى الْحَجِّ‌» ،لکن یکى از خلفا به اجتهاد خود آن را منع کرد.البتّه این اجتهاد در برابر فرمان صریح خداوند است. 
حکم مسائل اضطرارى،محدود به زمان ضرورت است.و لذا برخلاف موارد عادّى که در سفر روزه جایز نیست،در این سفر در صورت عدم ذبح قربانى،روزه واجب است و آن هم باید در سه روز هفتم،هشتم و نهم ماه باشد،چرا که روز دهم عید قربان است که روزه‌ى آن حرام مى‌باشد. 
امامان معصوم در تفسیر جمله‌ى «أَتِمُّوا الْحَجَّ‌» فرمودند:حجِّ‌ تمام،حجى است که در آن کلام زشت،گناه و نزاع نباشد و از محرّمات پرهیز شود. ١و انسان توفیق یابد امام زمان خود را ملاقات کند. ٢پیام‌ها: 
١-وظایف دینى را باید تمام و کمال به انجام رسانید.بعد از شروع اعمال حج، نمى‌توان آن را ناتمام و ناقص گذارد. «أَتِمُّوا» 
٢-در اعمال حج،قصد قربت و عبادت لازم است.به انگیزه‌ى جهانگردى و سیاحت نمى‌توان حج به‌جاآورد . «أَتِمُّوا... لِلّهِ‌» 
٣-احکام اسلام،در مقام سخت‌گیرى بر مردم نیست.تمام نمودن حج و عمره بر کسى که از درون مریض یا از بیرون ترس دارد،واجب نیست. «فَإِنْ‌ أُحْصِرْتُمْ‌ فَمَا اسْتَیْسَرَ مِنَ‌ الْهَدْیِ‌» 
٤-مکان در عبادات سهم دارد. «یَبْلُغَ‌ الْهَدْیُ‌ مَحِلَّهُ‌» 
٥-بیمارى در مواردى سبب تخفیف در احکام است،نه تعطیل آن.لذا در حج، افراد معذور باید با روزه یا صدقه یا قربانى،وظایف خود را جبران کنند. «فَمَنْ‌ کانَ‌ مِنْکُمْ‌ مَرِیضاً أَوْ... فَفِدْیَةٌ‌ مِنْ‌ صِیامٍ‌ أَوْ صَدَقَةٍ‌ أَوْ نُسُکٍ‌» 
٦-ملاک وجوب قربانى در حج،در توان بودن آن است. «فَمَا اسْتَیْسَرَ مِنَ‌ الْهَدْیِ‌ فَمَنْ‌ لَمْ‌ یَجِدْ فَصِیامُ‌ ثَلاثَةِ‌ أَیّامٍ‌...» 
٧-قانون عمره و حج تمتّع،وظیفه حجاجى است که ساکن مکّه نباشند،حج ساکنان مکّه نوع دیگرى است. «أَتِمُّوا الْحَجَّ‌ وَ الْعُمْرَةَ‌... ذلِکَ‌ لِمَنْ‌ لَمْ‌ یَکُنْ‌ أَهْلُهُ‌ حاضِرِی الْمَسْجِدِ الْحَرامِ‌» 
٨-توجّه به کیفر الهى،زمینه‌ساز تقواست. «وَ أَتِمُّوا الْحَجَّ‌ وَ الْعُمْرَةَ‌... وَ اتَّقُوا اللّهَ‌ وَ اعْلَمُوا أَنَّ‌ اللّهَ‌ شَدِیدُ الْعِقابِ‌» 
٩-توّجه به تقوا،در انجام فرمان‌هاى الهى مطرح است. «أَتِمُّوا الْحَجَّ‌... وَ اتَّقُوا اللّهَ‌» 
١٠-اعمال حج،قبل از اسلام به نحو دیگرى بوده است.لذا قرآن بر مراعات این تغییرات تأکید نموده است. «أَنَّ‌ اللّهَ‌ شَدِیدُ الْعِقابِ‌» ١١-براى کسانى که در احکام حج تغییرى دهند،کیفر شدیدى است. «شَدِیدُ الْعِقابِ‌»