عصر ظهور

مفهوم  دقیق  خاتمیّت  پیامبر  اس  لم(  صلى   هلل  علیهوآله  وسلم)  آخرین  پیامبر(صلى   هلل  علیه  وآله  وسلم)   خداست  و  سلسله  نبوت  با او  پایان  مى  پذیرد   واین «   ازضروریات  آیین  اس لم»  است.    معنى«ضرورى  »این  است  که  هر  کس  وارد  صفوف  مسلمین  شود،  به  زودى  مى  فهمد   که  همه  مسلمانان به  این  مطلب  عقیده  دارند  و  از  واضحات  و  مسلمات  نزد  آنان است;   یعنى  همان  گونه  که  هر  کس   بامسلمانان  سر   وکار  داشته  باشد  مى  داند   آنها  از  نظر  مذهبى  تأکید  روى  اصل«توحید  »دارند،  همچنین  مى  داند  روى  «خاتمیّت  پیامبر  »نیز  همگى  توافق  دارند،  و  هیچ  گروهى  از  مسلمانان  در  انتظار  آمدن  پیامبر  جدیدى نیستند.    در  حقیقت  قافله  بشریّت  در  مسیر  تکاملى  خود  با  بعثت  پیامبران  مراحل  مختلف  را  یکى  پس  از  دیگرى طى  کرده  است  و  به  مرحله  اى   ازرشد   وتکامل  رسیده  که  دیگر  مى  تواند  روى  پاى  خود  ،بایستد   یعنى  با« استفاده  از  تعلیمات  جامع  اس  لم  مشک  لت  خود  را  حل  کند».  به  تعبیر  دیگر:  اس  لم  قانون  نهایى  و  جامع  دوران  بلوغ  بشریّت  است،  از  نظر  اعتقادات  کامل  ترین  محتواى  بینش  دینى  از   ونظر  عمل  نیز  چنان  تنظیم  یافته  که  بر  نیازمندى  هاى  انسان  ها  در  هر  عصر   وزمانى  منطبق است.   *  *  *    دلیل  بر  خاتمیّت  پیامبر  براى  اثبات  این  مدّعا   لیل  متعدّدى  داریم  که  از  همه  روشن  تر  سه  دلیل  زیر است:   1-   ضرورى  بودن  این مسئله-   گفتیم  هر  کس  با  مسلمانان  جهان  در  هر  نقطه  تماس  گیرد  درمى  یابد  که  آنها  معتقد   بهخاتمیّت  پیامبر  ،اس  لمند  بنابراین   اگر  کسى  اس  لم  را  از  طریق  دلیل  و  منطق  کافى  پذیرفت،  راهى جزپذیرش  اصل  خاتمیّت  ندارد،  و  چون  در  درس  هاى  گذشته  حقّانیّت  این  آیین  با   رادلیل  کافى   ثابت کردیم  باید  خاتمیّت  را  نیز  که  از  ضروریات  این  دین  است بپذیریم.   2-  آیات  قرآن  نیز  دلیل  روشنى  بر  خاتمیّت  پیامبر  اس  ال(  مصلى   هلل  علیه  وآله  وسلم)است  از جمله:   (ما  کان  محمّد  أبا  احد  من  رجالکم  ولکن  رسول   هلل  و  خاتم  النبیّین);(1)   «پیامبر  اس  لم  پدر  هیچ  یک  از  مردان  شما  نبود  او  تنها  رسول  خدا  و  خاتم  انبیا  است».  این  تعبیر  هنگامى  گفته  شد  که  مسئله  پسرخواندگى  در  میان  اعراب  رواج  داشت  ،  آنها  فردى  را  که  از  پدر و  مادر  دیگرى  بود  به  عنوان  فرزند  خود  برمى  گزیدند   وهمچون  یک  فرزند  حقیقى  داخل  خانواده  آنها  مى  ،شد  محرم  ،بود  ارث  مى  برد   ومانند آن.   امّا  اس  لم  آمد  و  این  رسم  جاهلیّت  را  از  بین  برد  و  گفت:  پسر  خوانده  ها   هرگز  مشمول  قوانین  حقوقى  و شرعى   فرزند  حقیقى  نیستند  از  جمله«زید  »که  پسر  خوانده  پیامبر  اس  لم  بود  و  نیز  فرزند  پیامبر  محسوب  نمى  ،شد  لذا  مى  گوید  شما  به  جاى  این  که  پیامبر  اس  لم(صلى   هلل  علیه  وآله  وسلم)  را  پدر  یکى  از  این  افراد  معرّفى  کنید او  را  به  دو  وصف  حقیقیش  ت  وصیف  کنید،  یکى  وصف«رسالت  »  و  دیگرى«خاتمیّت».  این  تعبیر  نشان  مى  دهد  که  خاتمیّت  پیامبر  اس  لم  همچون  رسالتش  براى  همگان  روشن   وثابت   ومسلّم بود.   تنها  سؤالى  که  در  این  جا  باقى  مى  ماند  این  است  که  مفهوم  حقیقى «خاتم»   چیست؟  «خاتم  »  از  ماده«ختم  »به  معنى  پایان  دهنده  و  چیزى  را  که  به  وسیله  آن  کارى  را  پایان  مى  دهند  مث  ال  مهرى  که  در  پایان  نامه  مى  زنند  «خاتم»  مى  ،گویند   واگر  مى  بینیم   بهانگشتر  نیز «خاتم»   گفته  شده   بهخاطر  این  است  که  نگین  انگشتر  در  آن  عصر  و  زمان  به  جاى  مهر  اسم  به  کار  مى  ،رفته   وهر  کس   پاى  نامه  خود  را با  نگین  انگشترش  که  روى  آن  اسم  یا  نقشى  کنده  بود  مهر  مى  ،کرد   واصو  ال  نقش  نگین  انگشتر  هر  کس  مخصوص   بهخود   اوبوده است.   در  روایات  اسلام(ص)  مى  خواست  نامه  اى  براى  پادشاهان  و  زمامداران  آن  زمان  بنویسد   وآنها  به   را  اس  لم  دعوت  کند،  خدمتش  عرض  کردند  معمول   لطین  عجم این  است  که  بدون  مهر،  نامه  اى   رانمى  ،پذیرند  پیامبر(ص)  که  تا  آن  زمان  نامه  هایش  کملاسادهوبدون  مهر  ،بود  دستور  فرمود  انگشترى  براى   اوتهیّه  کردند   وبر  نگین  آن  جمله  «ال  اله   ال   هلل  ،  محمّد رسول   هلل»  را  نقش  کردند،  پیامبر  بعد  از  آن  دستور  مى  داد  نامه  ها  به   راوسیله  آن  مهر کنند.   بنابراین  معنى  اصلى  خاتم  همان  پایان  دهنده   وختم  کننده است.   3-  روایات  فراوانى  نیز  داریم  که  به  روشنى  خاتمیّت  پیامبر  را  ثابت  مى  کند   ازجمله  روایات  زیر است:   الف-   در  حدیث  معتبرى  از  جابر  بن  عبدا  هلل  انصارى  از  پیامبر  چنین  نقل  شده  است  که فرمود:   «مثل  من  در  میان  پیامبران  همانند  کسى  است  که  خانه  اى   رابنا  کرده   وکامل   و  زیبا  شده  تنها  محل یک  خشت  آن  خالى  است،  هر  کس  در  آن  وارد  شود  و  نگاه  به  آن  بیفکند  مى  گوید  چه  زیباست  ولى  این  جاى  خالى   را،دارد  من  همان  خشت  آخرم  و  پیامبران  همگى  به  من  ختم  شده  اند(2)».  امام  صادق(علیه  الس  لم)  مى فرماید:   «ح  لل  محمّد   لل  ابداً  الى  یوم  القیامة  و  حرامه  حرام  أبداً  الى  یوم  القیامة(3);    لل  محمّد   لل  است  تا روز  رستاخیز  و  حرام  او  حرام  است  تا  روز  رستاخیز».  در  حدیث  معروفى  که  شیعه  و  اهل  تسنّن  از  پیامبر  نقل  کرده  اند  مى  خوانیم  که  به   اوعلى(علیه  الس لم)فرمود:   «أنت  منى  بمنزلة  هارون  من  موسى   ال انه   ال  نبى  بعدى;   تو  نسبت  به  من  همچون  هارون  نسبت  به  موسى هستى  جز  این  که  بعد   ازمن  پیامبرى  نخواهد  بود(4)  و  ده  ها  حدیث دیگر.   *  *  *  در  زمینه  خاتمیّت  پیامبر  اس  لم  سؤا  لتى  است  که  توجّه  به آنها   لزم است:   1-  بعضى  مى  گویند  اگر  فرستادن  پیامبران  یک  فیض  بزرگ  الهى  است  چرا  مردم   زمان  ما  از  این  فیض بزرگ  محروم  باشند؟  چرا  راهنماى  جدیدى  براى  هدایت  و  رهبرى  مردم  این  عصر  نیاید؟!  امّا  آنها  که  چنین  مى  گویند  در  حقیقت   ازیک  نکته  غافلند  و  آن  این  که   محرومیّت  عصر  ما  نه  به  خاطر عدم  لیاقت آنهاست;   بلکه  به  خاطر  آن  است  که  قافله  بشریّت  در  مسیر  فکرى  و  آگاهى  به  پایه  اى  رسیده  است  که  مى  تواند   بادر  دست  داشتن  تعلیمات  پیامبر  اس  لم(صلى   هلل  علیه  وآله  وسلم)  به  راه  خود  ادامه دهد.   بد  نیست  در  این  جا  مثالى بزنیم:

پیامبر  اولوالعزم  یعنى  آنها  که  داراى  دین  و  آیین  جدید و   .کتاب  آسمانى بودند5    نفر  بودند«نوح،  ابراهیم،  موسى،  عیسى  و  پیامبر  اس  لم(صلى   هلل  علیه  وآله)»   اینها هر   کدام  در  یک  مقطع  خاصّ  تاریخى  براى  هدایت  و  تکامل  بشر   لش  کردند،  و  این  قافله  را  از  یک مرحله  گذرانده  در  مرحله  دوم  به  پیامبر  الوالعزم  دیگرى  تحویل  دادند،  تا  به  مرحله  اى  رسید  که  این  قافله  راه  نهایى  را  یافت   وهمچنین  توانایى  بر  ادامه  راه  را،  درست  همانند  یک  محصل  که  پنج  مرحله  تحصیلى  را  طى  مى  کند  تا  دوران  فراغت   ازتحصیل  برسد(  .البته  فراغت   ازتحصیل  معنى  ندارد  و  منظور  ادامه  راه  با  پاى  خویش  است):  دوره  دبستان،  دوره  راهنمایى،  دوره  دبیرستان،  دوره  لیسانس،  دوره دکترا.   اگر  یک  دکتر  به  مدرسه  و  دانشگاه  نمى  رود  مفهومش  این  نیست  که  لیاقت ندارد;    بلکه  به  خاطر  این  است که  این  مقدار  معلومات  در  اختیار  دارد  که  به  کمک  آن  مى  تواند  مشک  لت  علمى  خود  به   راکمک  آن  حل  کند  و   بهمطالعاتش  ادامه  دهد  و  پیشرفت کند.   *  *  *  2-  با  این  که  جامعه  بشرى  ًدائما  در  حال  دگرگونى  ،است  چگونه  مى  توان   باقوانین  ثابت   ویکنواخت  ،اس  لم  پاسخگوى  نیازهاى  آن  بود؟!  در  جواب  مى  گوییم  :اس  لم  داراى  دو  گونه  قوانین است;   یک  سلسله   ازقوانین   که  مانند  صفات  ویژه انسان   ثابت  و  برقرار  است،  همچون  لزوم  اعتقاد  به  توحید،  اجراى  اصول  عدالت،  مبارزه  با  هر  گونه  ظلم  و  تعدّى و  اجحاف  و...   امّا  قسمتى  دیگر  یکسلسله  اصول  کلّى  و  جامع  است  که  با  دگرگون  شدن  موضوعات  آن  صورت  تازه  اى  به  خود  مى  گیرد   وپاسخگوى  نیازهاى  متغیّر  هر  زمان  مى باشد.    مث  ال  یک  اصل  کلّى  در  اس  لم  داریم  تحت  عنوان«اوفوا  بالعقود».  (  به  قراردادهاى  خود  احترام  بگزارید و  وفادار  باشید)  مسلماً  با  گذشت  زمان  انواع  تازه  اى   ازقراردادهاى  مفید  اجتماعى  و  تجارى  و  سیاسى  مطرح  مى  شود  که  انسان  مى  تواند   بادر  نظر  گرفتن  اصل  کلّى  با  ال   بهآن  پاسخ دهد.    و  نیز  یک  اصل  کلّى  دیگرى  داریم  به عنوان«قاعده   ال  ضرر»   که  مطابق  آن  هر  حکم  و  قانونى  سبب زیان  فرد  یا  جامعه  شود  باید  محدود گردد.

لحظه  مى  کنید  که   تاچه  حد  این  قاعده  کلّى  اس  لمى  کارساز  و  حل  کننده   مشک  لت  است،  و  از  این گونه  قواعد  در  اس  لم  فراوان  داریم،  و  با  استفاده  از  همین  اصول  کلّى  است  که  مى  توانیم  مشک  لت  پیچیده  دوران  بعد   ازانق  لب  شکوهمند  اس  لمى  را  حل کنیم.   *  *  *   3-   شک  نیست  که  ما  در  مسائل  اس  لمى  نیاز  به  رهبر  داریم،  و  با  عدم  وجود  پیامبر  و  غیبت  جانشین  او، مسئله  رهبرى  متوقف  مى  شود  با   وتوجّه   بهاصل  خاتمیّت،  انتظار  ظهور  پیامبر  دیگرى  را  نیز  نمى  توان  ،داشت  آیا  این  امر  ضایعه  اى  براى  جامعه  اس  لمى  نیست؟  در  پاسخ  مى  گوییم  براى  این  دوران  نیز  پیش  بینى  لزم  در  اس  لم  شده  است ط  از   و  ریق«و  لیت  فقیه»  است  که  رهبرى  را  براى  فقیهى  که  جامع  الشرایط   وداراى  علم   وتقوى   وبینش   سیاسى  در  سطح  عالى  باشد تثبیت   کرده  است  و  طریق  شناخت  چنین  رهبرى  نیز  به  روشنى  در  قوانین  اس  لم  ذکر  شده،  بنابراین  از  این ناحیه  نگرانى  وجود  نخواهد داشت.   بنابراین   لیت  فقیه  همان  تداوم  خط  انبیا  و  اوصیاى  آنها  است،  رهبرى  فقیه  جامع  الشرایط  دلیل  بر  این  است  که  جوامع  اس  لمى  بدون  سرپرست  رها  نشده  اند.(5)  *  *  *     1.   سوره  احزاب،  آیه49.  2.  (تفسیر  مجمع  البیان).  5.   اصول  کافى،  ج1  ،  ص61.  4.   کافى،  ج1  ،  ص196.  6.   براى  توضیح  بیشتر  به  کتاب«طرح  حکومت  اسلامى  »از  همین  مؤلّف  مراجعه  نمایید.