تفسیرقران:سوره بقره؛آیه145
«١٤٥»وَ لَئِنْ أَتَیْتَ الَّذِینَ أُوتُوا الْکِتابَ بِکُلِّ آیَةٍ ما تَبِعُوا قِبْلَتَکَ وَ ما أَنْتَ بِتابِعٍ قِبْلَتَهُمْ وَ ما بَعْضُهُمْ بِتابِعٍ قِبْلَةَ بَعْضٍ وَ لَئِنِ اتَّبَعْتَ أَهْواءَهُمْ مِنْ بَعْدِ ما جاءَکَ مِنَ الْعِلْمِ إِنَّکَ إِذاً لَمِنَ الظّالِمِینَ
و(اى پیامبر!)اگر هرگونه آیه،(نشانه و دلیلى)براى(این گروه از)اهل کتاب بیاورى،از قبلهى تو پیروى نخواهند کرد،و تو نیز پیرو قبله آنان نیستى،(همان گونه که)بعضى از آنها نیز پیرو قبله دیگرى نیست.و همانا اگر از هوسهاى آنان پیروى کنى،پس از آنکه علم(وحى)به تو رسیده است،بىشکّ در این صورت از ستمگران خواهى بود.
نکتهها:
این آیه،از عناد و لجاجت اهل کتاب پرده برداشته و سوگند ١یاد مىکند که هرچه هم آیه و دلیل براى آنان بیاید،آنها از اسلام و قبلهى آن پیروى نخواهند کرد.چون حقیقت را فهمیدهاند،ولى آگاهانه از پذیرش آن سربازمىزنند .
تهدید و هشدارهاى قرآن نسبت به پیامبر،به منظور جلوگیرى از بروز و رشد غلوّگرایى و نسبت نارواى خدایى به اولیاست.آنگونه که در ادیان دیگر،مردم به غلوّ،عیسى علیه السلام را فرزند خدا و فرشتگان را دختران خدا مىدانستند.
پیامها:
١-لجاجت و تعصّب،مانع تفکّر،استدلال و حقّبینى است.آنان نه تنها نسبت به اسلام تعصّب مىورزند،در میان خودشان نیز عناد و لجاجت دارند.«ما تبعوا قِبْلَتَکَ... وَ ما بَعْضُهُمْ بِتابِعٍ قِبْلَةَ بَعْضٍ»
٢-در برابر هیاهو و غوغاى مخالفان نباید تسلیم شد و براى مأیوس کردن دشمنان،قاطعیّت لازم است. «وَ ما أَنْتَ بِتابِعٍ»
٣-یهود و نصارى هریک داراى قبلهى ویژهاى بودند. «وَ ما بَعْضُهُمْ بِتابِعٍ قِبْلَةَ بَعْضٍ»
٤-انحراف دانشمندان،بسیار خطرناک است. «...مِنْ بَعْدِ ما جاءَکَ مِنَ الْعِلْمِ»
٥-علم،به تنهایى براى هدایت یافتن کافى نیست،روحیّهى حقّپذیرى لازم است.یهود صاحب کتاب بودند،ولى با وجود تعصّب نابجا،این علم چارهساز نشد. «أَهْواءَهُمْ مِنْ بَعْدِ ما جاءَکَ مِنَ الْعِلْمِ»
٦-پیامبر،حقّ تغییر قانون الهى را براساس تمایلات مردم ندارد. «أَهْواءَهُمْ مِنْ بَعْدِ ما جاءَکَ مِنَ الْعِلْمِ»
٧-آئین اسلام از سرچشمهى علم واقعى است. «جاءَکَ مِنَ الْعِلْمِ»
٨-قوانینى شایسته پذیرش و پیروى هستند که از هواهاى نفسانى پیراسته و بر پایهى علم بنا شده باشند. «لَئِنِ اتَّبَعْتَ أَهْواءَهُمْ مِنْ بَعْدِ ما جاءَکَ مِنَ الْعِلْمِ»
٩-قانون،براى همه یکسان است.اگر برفرض پیامبر نیز تابع هوا و هوس شود، گرفتار کیفر خواهد شد. «إِنَّکَ إِذاً»
١٠-با وجود قانون الهى،پیروى از خواستههاى مردم ظلم است. «إِذاً مِنَ الظّالِمِینَ»