عصر ظهور

1-  حسن  و  قبح  عقلى  قب  ال  دانستن  این مسئله   لزم  به  نظر  مى  رسد  که  عقل «  ماخوبى»  «   وبدى»   اشیا  را  تا  حدود  قابل  توجّهى درک  مى  کند  (این  همان  چیزى  است  که  دانشمندان  از  آن  به  عنوان  حسن  و  قبح  عقلى  یاد  مى  کنند).  مث  ال  مى  دانیم  عدالت   واحسان  ،خوبست   وظلم   وبخل  بد  ،است  حتّى  قبل   ازاین  که  د  ین  و  مذهب  از  این امور   سخن  گوید  براى  ما  روشن  بوده  است،  هر  چند  مسائل  دیگرى  وجود  دارد  که  علم  ما  براى  درک  آن کافى  نیست،  و  باید  از  رهنمود  رهبران  الهى  و  پیامبران  استفاده کند.    بنابراین  اگر  گروهى  از  مسلمین  به  نام«اشاعره  »منک  ر«حسن  و  قبح  عقلى»  شده  ،اند   وراه  شناخت   خوبى و  بدى  را،  حتّى  در  مثل  عدالت  و  ظلم  و  مانند  آنها  فقط  شرع  و  مذهب  دانسته  ،اند  اشتباه  محض است.   چه  این  که  اگر  عقل   ماقادر   بهدرک  خوبى   وبدى  نباشد   ازکجا  بدانیم   خداوند  معجزه  را  در  اختیار فرد  دروغگویى  نمى  ،گذارد؟  امّا  هنگامى  که  مى  گوییم  دروغ  گفتن  زشت   وقبیح   است،  و  محال  است  از خداوند  سر  زند،  مى  دانیم  که  وعده  هاى  خداوند  همه  حق  ،است   وگفته  هاى   اوهمه  صدق  ،است  هرگز  دروغگو  را  تقویّت  نمى  کند   وهرگز  معجزه   رادر  اختیار  شخص  کاذب  قرار  نمى دهد.   این  جاست  که  مى  توان   بهآنچه  در  شرع   ومذهب  وارد  شده  اعتماد کرد.   بنابراین  نتیجه  مى  گیریم  که  اعتقاد   بهحسن   وقبح  عقلى  اساس  دین   ومذهب  است  (دقّت  کنید).  *  *  *    اکنون  به   لیل  عدالت  خدا  باز  مى گردیم;   براى  پى  بردن   بهاین  حقیقت  باید بدانیم:     2-  سرچشمه  ظلم  چیست؟   سرچشمه«ظلم  »یکى  از  امور  زیر است: 

1-  جهل  -  گاهى  آدم  ظالم  به  راستى  نمى  داند  چه  مى  ،کند  نمى  داند  حق  کسى   راپایمال  مى  ،سازد  از   وکار  خود  بى  خبر است.   2-  نیاز  -  گاه  نیاز  به  چیزهایى  که  در  دست  دیگران  است  انسان  را  وسوسه  مى  کند  که  دست   بهاین  عمل  شیطانى  ،بزند  در  حالى  که  اگر  بى  نیاز  بود  در  این  گونه  موارد  دلیلى  بر  ظلم نداشت.   3-  عجز  و  ناتوانى  -   گاه  انسان  مایل  نیست  در  اداى  حق  دیگرى  کوتاهى  کند  امّا  قدرت  و  توانایى  این  کار را   ندارد،  و  ناخواسته  مرتکب«ظلم  »مى شود.     4-  خودخواهى  و  کینه  توزى   وانتقام  جویى  -   گاه  هیچ  یک  از  عوامل  فوق  در  کار  نیست، امّا«خودخواهى»   سبب  مى  شو  د  که  انسان  به  حقوق  دیگران  تجاوز  کند،  و  یا«حسّ  انتقام جویى»  «   وکینه توزى»   را   اووادار  به  ظلم  و  ستم  مى  ،کند  یا   وروح «انحصارطلبى»   سبب  تعدّى   بهدیگران  مى  شود ...   ومانند اینها.   امّا  با  توجّه  به  این  که  هیچ  یک   ازاین  صفات  ،زشت   واین  نارسایى  ها   و  کمبودها  در  وجود  مقدّس خداوند  راه  ندارد  زیرا  او  به  همه  چیز  عالِم،  و  از  همه  بى  ،نیاز   وبر  هر  چیز  ،قادر   ونسبت   بههمگان  مهربان  ،است  معنى  ندارد  مرتکب  ظلمى شود.    او  وجودى  است  بى  انتها  و  کمال  او  نامحدود  است  از  چنین  وجودى  جز  خیر  و  عدالت،  جز  رأفت  و رحمت  سرچشمه  نمى گیرد.   و  اگر  بدکاران  را  کیفر  مى  دهد  در  حقیقت  نتیجه  اعمال  ،آنهاست  که   بهدست  آنها  مى  ،رسد  همانند  کسى  که  بر  اثر  استعمال  ّمواد  مخدّر   یانوشیدن  مشروبات  الکلى  به  انواع  بیمارى  هاى  کشنده  مبت  ال  مى  گردد  .قرآن  مجید  مى  گوید:  هل  تجزون   ال  ما  کنتم  تعملون(1);  «  آیا  جزاىشما  چیزى  جز  اعمال  شما  هست؟!»  *  *  *   3-  قرآن  و  عدالت  پروردگار  قابل  توجّه  این  که  در  آیات  قرآن  مجید  روى  این  مسئله  بسیار  تأکید  شده  ،است  در  یک  جا  مى  فرماید:  ( ان  هلل   ال  یظلم  الناس  شیئا  ولکن  الناس  انفسهم  یظلمون);(2)  «خداوند  به  هیچ  کس  ستم  نمى  کند  این  مردم  هستند ک  به   هخودشان  ظلم   وستم  روا  مى  دارند». 

در  جاى  دیگر  مى  فرماید:  (ان  هلل   ال  یظلم  مثال  ذرة...);(3)  «  خداوند  حتّى  به  اندازه  سنگینى  ذرّه  کوچکى ظلم  و  ستم  بر  هیچ  کس  روا  نمى  دارد».  و  در  مورد  حساب  و  جزاى  رستاخیز  مى  گوید:  (و  نضع  الموازین  القسط  لیوم  القیامة   ال  تظلم  نفس  شیئا);(4)  «ما  ترازوهاى  عدالت  را  در  روز  قیامت  برپا  مى  کنیم  به   وهیچ  کس  کم  ترین  ظلم   وستمى  نخواهد  شد».  (  باید  توجّه  داشت  منظور  از«میزان  »  در  اینجا  وسیله  سنجش  نیک  و  بد  است  نه  ترازویى  همچون ترازوهاى  این  جهان)  *  *  *    4-  دعوت  به  عدل  و  داد   گفتیم  صفات  انسان  باید  پرتوى  از  صفات  خدا  باشد،  و  در  جامعه  انسانى  صفات  الهى  پرتوافکن  گردد، روى   این  اصل  به  همان  مقدار  که  قرآن  روى  عدالت  پروردگار  تکیه  کرده  است،  به  عدل  و  داد  در  جامعه  انسانى و  در  فرد  فرد  انسان  ها  اهمیّت  مى  ،دهد  قرآن  مجید  ًکرارا  ظلم   رامایه  تباهى   ونابودى  جامعه  ها  معرفى  مى  کند   وسرنوشت  ظالمان  را  دردناک  ترین  سرنوشت  مى شمرد.    قرآن  ضمن  بیان  سرگذشت  اقوام  پیشین  بارها  این  حقیقت  را  خاطرنشان  کرده  که  ببینید  بر  اثر  ظلم  و فساد  چگونه  گرفتار  عذاب  الهى  شدند  و  نابود  گشتند،  بترسید  از  این  که  شما  هم  بر  اثر  ظلم   بهچنین  سرنوشتى  گرفتار شوید.   قرآن  با  صراحت  و  به  عنوان  یک  اصل  اساسى،  مى  گوید:  (  ان   هلل  یأمر  بالعدل  و   لحسان  و  ایتاءِ  ذى  القربى و  ینهى  عن  الفحشاءِ  و  المنکر  و  البغى);(5)«  خداوند  به  عدل  و  احسان  درباره  همه  و  بخشش  نسبت  به  بستگان و  خویشاوندان  دستور  مى  دهد  از   وکارهاى  زشت   ومنکر   وظلم  نهى  مى  کند».  جالب  توجّه  این  که  همان  گونه  که  ظلم  کردن  کار  زشت   وقبیحى  است  پذیرش  ظلم   و  زیر  بار  ستم  رفتن نیز   از  نظر  اس  لم  و  قرآن  غلط  است،  چنان  که  در  سوره  بقره،  آیه274  مى  خوانیم:  (ال  تظلمون و   ال  تظلمون);  « نه  ظلم  کنید  و  نه  زیر  بار  ظلم  روید».   اصو  ال  تسلیم  دربرابر  بیدادگران  موجب  تشویق  ظلم  و  توسعه  ستم  و  اعانت  ظالم است. 

*  *  *   1.   سوره  نمل،  آیه09.  2.   سوره  یونس،  آیه44.  5.   سوره  نساء،  آیه49.  4.   سوره  انبیاء،  آیه46.    6.   سوره  نحل،  آیه09.    فکر  کنید  و  پاسخ  دهید  1-   آیا  عقل  ما  مستق  ال  و  بدون  شرع  قادر  به  درک  نیکى  وبدى  هست؟  2-  ظلم  از  چه  امورى  سرچشمه  مى  گیرد؟   ودلیل  عقلى  بر  عدالت  خداوند  چیست؟  3-  قرآن  درباره  عدالت  پروردگار  و  نفى  ظلم  از  ساحت  مقدّس  او  چه  مى  گوید؟  4-  وظیفه  انسان  در  برابر  عدالت  و  ظلم  چیست؟   گناه  است؟