تفسیرقران:سوره بقره؛ایه106
«١٠٦»ما نَنْسَخْ مِنْ آیَةٍ أَوْ نُنْسِها نَأْتِ بِخَیْرٍ مِنْها أَوْ مِثْلِها أَ لَمْ تَعْلَمْ أَنَّ اللّهَ عَلى کُلِّ شَیْ‌ءٍ قَدِیرٌ
هر(حکم و)آیه‌اى را نسخ کنیم و یا(نزول)آن را به تأخیر اندازیم،بهتر از آن،یا همانند آن را مى‌آوریم،آیا نمى‌دانى که خدا بر هر چیزى قادر است؟
نکته‌ها:
کلمه«ننسها»از مصدر«انساء»به معناى تأخیر انداختن یا حذف کردن است.بدین معنا که نزول وحى به تأخیر افتد و پس از مدّتى نازل شود.
این آیه در مقام پاسخ به تبلیغات سوء یهود است.آنان سؤال مى‌کردند چرا در اسلام برخى قوانین تغییر پیدا مى‌کند؟چرا قبله از بیت‌المقدّس به کعبه تغییر یافت؟اگر اوّلى درست بود پس دستور دوّم چیست؟و اگر دستور دوّم درست است پس اعمال قبلى شما باطل است.
قرآن به این ایرادها پاسخ مى‌گوید:ما هیچ حکمى را نسخ نمى‌کنیم یا آن را به تأخیر نمى‌اندازیم مگر بهتر از آن یا همانندش را جانشین آن مى‌سازیم.
آنان از اهداف و آثار تربیتى،اجتماعى و سیاسى احکام غافل هستند.همان گونه که پزشک براى بیمار در یک مرحله دارویى تجویز مى‌کند،ولى وقتى حال مریض کمى بهبود یافت، برنامه دارویى و درمان او را تغییر مى‌دهد.یا معلّم با پیشرفت درس دانش‌آموز،برنامه درسى او را تغییر مى‌دهد،خداوند نیز در زمان‌ها و شرایط مختلف و متفاوت،برنامه‌هاى تکاملى بشر را تغییر مى‌دهد.
یکى از مصادیق آیه،استمرار امامت در جامعه و جانشینى هر امام به جاى امام قبلى است، چنانکه در حدیثى ذیل این آیه مى‌خوانیم:هر امامى از دنیا مى‌رود،امام دیگر جانشین او مى‌شود. ١
پیام‌ها:
١-انسان همراه با نیازهاى فطرى و ثابت خویش،گاهى در شرایط خاصّ اجتماعى،اقتصادى،سیاسى و نظامى نیز قرار مى‌گیرد.در این موارد در کنار قوانین و مقررات و احکام ثابت،باید دستورالعمل‌هاى متغیر داشته باشد که از طریق نسخ یا فرمان پیامبر و جانشینان او به مردم ابلاغ شود. «ما نَنْسَخْ مِنْ آیَةٍ»
٢-تغییر احکام،دلیل بر شکست طرح قبلى نیست،بلکه نشانه‌ى توجّه به مسائل جدید و تغییرى حکیمانه است.همانند تغییر کتاب و معلّم. «ما نَنْسَخْ مِنْ آیَةٍ...
نَأْتِ بِخَیْرٍ مِنْها...»
٣-گرچه در ظاهر دستورها متغیر و انبیا متعدّدند،ولى لطف خدا همواره یکسان است. «مِثْلِها»
٤-جعل احکام و همچنین تغییر و تأخیر آنها،بدست خداست. «نَنْسَخْ، نُنْسِها» ٥-همواره باید بهتر یا همانند جایگزین شود،نه پست‌تر. «نَأْتِ بِخَیْرٍ مِنْها»
٦-اسلام هرگز بن‌بست ندارد.بعضى از قوانین،قابل تغییر است. «نَنْسَخْ، نُنْسِها»
٧-تغییر قانون،علاوه بر زمینه‌هاى گوناگون و پیدا شدن مصالح جدید،نیاز به قدرت دارد. «نَنْسَخْ... أَنَّ اللّهَ عَلى کُلِّ شَیْ‌ءٍ قَدِیرٌ»
