عصر ظهور

سؤال  در  درس  گذشته  به  این  جا  رسیدیم  که  ما  همیشه  صداى  توحید  و  خداپرستى  را  از  درون  جان  خود  مى  شنویم   وًمخصوصا  در  مشک  لت   وگرفتارى  ،ها  این  آهنگ  رساتر   وقوى  تر  مى شود;   ما   وبى  اختیار   بهیاد  خدا  مى  افتیم  از   وقدرت  بى  پایان   ولطف  و  محبّت  او  یارى  مى جوییم.   در  این  جا  ممکن  است،  این  سؤال  پیش  آید  که  این  نداى  درونى  که  نام  آن  را  نداى  فطرت  مى  گذاریم  ممکن  است  نتیجه  تبلیغاتى  باشد  که  در  محیط  اجتماع   ودر  مکتب  و  مدرسه  و  از  پدر  و  مادر  شنیده  ایم   واین  یک  نوع  عادت  براى   ماشده است.     جواب  پاسخ  این  اشکال  با  توجّه  به  یک  مقدمه  کوتاه  روشن  مى شود.   عادات  و رسوم;   چیزهاى  متغیر  و  ناپایدارند  یعنى  ما  نمى  توانیم  عادت   و  رسمى  را  پیدا  کنیم  که  در سراسر  تاریخ  بشر  و  در  میان  تمام  اقوام،  یکسان  باقى  مانده  باشد،  مسایلى  که  امروز  عادت  و  رسم  مى  ،شود  ممکن است  فردا  دگرگون  گردد،  به  همین  دلیل  عادات  و  رسوم  یک  ملّت  ممکن  است  در  میان  ملّت  هاى  دیگر  دیده نشود.    بنابراین  اگر  مشاهده  کنیم  موضوعىدر  میان  تمام  اقوام  و  ملّت  ها   ودر  هر   عصر  و  زمان  بدون  استثناء وجود  داشته  است  باید  بدانیم  یک  ریشه  فطرى  دارد  و  در  درون  بافت  روح  و  جان  انسان  قرار  گرفته است.   مث  ال   لقه  مادر  به  فرزند  به  طور  قطع  نمى  تواند  نتیجه  یک  تلقین  یا   وتبلیغ  و  یا  عادت  و  رسم باشد;    زیرا در  هیچ  قوم  و  ملّتى  و  در  هیچ  عصر  و  زمانى  نمى  بینیم  مادرى  نسبت   بهفرزند  خود  مهر نورزد.    البته  ممکن  است،  مادرى  بر  اثر  ناراحتى  روانى  خود  را  از  بین  ببرد  و  یا  پدرى  در  زمان  جاهلیت  دختر  خود را   بر  اثر  افکار  غلط  و  خرافى  زنده  به  گور  کند،  ولى  اینها  موارد  بسیار  نادر  و  استثناهاى  زودگذرى  هستند،  که به  سرعت  از  میان  رفته  حالت  اصلى  یعنى  عشق  به  فرزند،  خود  را  نشان  مى دهد.   *  *  *  با  توجّه  به  این  مقدّمه،  نگاهى  به  مسئله  خداپرستى  در  میان  انسان  هاى  امروز   وگذشته  مى افکنیم:   (این  درس  چون  کمى  پیچیده  است  بیشتر  دقّت  فرمایید)  1-  به  گواهى  دانشمندان  جامعه  شناس   ومورّخان  بزرگ  هیچ  عصر   وزمانى   رانمى  یابیم  که  مذهب   وایمان  مذهبى  در  میان  بشر  وجود  نداشته  باشد  بلکه  در  هر  عصر  و  زمان  و  در  هر  نقطه  اى   ازدنیا  شکلى   ازمذهب  وجود  داشته  ،است   واین  خود  یک  دلیل  روشنى  است  بر  این  که  خداپرستى  از  اعماق  روح  و  فطرت  انسان  سرچشمه  گرفته،  نه  این  که  نتیجه  تلقین   ورسم   وعادت  باشد  زیرا  اگر  نتیجه  رسم   و  عادت  و  تلقین  بود، نباید  این  چنین  عمومى  و  جاودانى باشد.   حتّى  قرائنى  در  دست  داریم  که  نشان  مى  دهد  اقوامى  که  قبل   ازتاریخ  زندگى  مى  ،کردند  آنها  نیز  داراى  نوعى  مذهب  بوده  اند  (دوران  قبل   ازتاریخ  به   رازمانى  مى  گوییم  که  هنوز  خط  اختراع  نشده  بود   وانسان  نمى  توانست  نوشته  هایى  از  خود  به  یادگار  بگذارد).  البته  شک  نیست  که  اقوام  ابتدایى  چون  نمى  توانستند  خدا  به   راعنوان  یک   وجود  مافوق  طبیعى  بشناسند  او را در   لبه  لى  موجودات  طبیعى  جستوجو  مى  کردند  و  از  موجودات  طبیعت  براى  خود  بت  مى  ساختند  .ولى  انسان   باپیشرفت  فکرى  تدریجاً  توانست  حق  را  بیابد  و  چشم  از  بت  ها  که  موجودات  مادى  هستند  برگیرد  و  در  وراى  این  جهان  مادى  به  قدرت  بزرگ  خداوند  آشنا گردد. 

2-  بعضى  از  روان  شناسان  بزرگ  صریحاً  مى  گویند  که  براى  روح  آدمى  چهار  بُعد   یاچهار  حس  اصلى وجود دارد:   1-  «حس  دانایى»:  که  انسان  را  به  دنبال  علوم  و  دانش  ها  مى  فرستند   وروح  را   اوتشنه  فراگرفتن  علم  مى  کند  خواه  این  ،علم  نفع  مادى  داشته  باشد   نه  یا  2-  «حس  نیکى»:  که  سرچشمه  مسائل  اخ  لقى  و  انسانى  در  جهان  بشریّت است.   3-  «حس  زیبایى»:  که  منشأ  پیدایش  شعر  و  ادبیات  و  هنر،  به  معنى  واقعى، است.   4-  «حس  مذهبى»:که  انسان  را  دعوت  به  شناسائى  خدا  و  انجام  فرمان  او  مى  کند  به   واین  ترتیب  مشاهده  مى  کنیم  که  حس  مذهبى  یکى  از  احساسات  ریشه  دار   واصلى  روح  انسان  است  .یعنى  هیچ  گاه  از  او  جدا  نبود ه  و  هیچ  گاه  او   ازجدا  نخواهد شد.   *  *  *    3-  در  بحث  هاى  آینده  نیز   لحظه  خواهیم  کرد  که  بیشتر  مادى  ها   ومنکران   خدا  نیز  به  نوعى  اعتراف به  وجود  خدا  کرده  ،اند  اگر  چه   ازبردن  نام   اوخوددارى  مى  ،کنند   ونام  طبیعت   یانام  هاى  دیگر  بر  او  مى  ،گذارند  ولى  صفاتى  براى  طبیعت  قائل  مى  شوند  که  شبیه  صفات  خدا است.   مث  ال  مى  گویند  :طبیعت  اگر  دو  کلیه   بهانسان  داده  است  براى  این  بوده  است  که  مى  ،دانسته  ممکن  است  یکى   ازاین  کلیه  ها   ازکار  بیفتد   وباید  دیگرى  ک  ار  حیاتى  آن  را  ادامه  دهد  و  مانند  این  تعبیرات.  آیا  این  موضوع با  طبیعت  بى  شعور  سازگار  است؟   یااین  که  اشاره   بهخداوندى  است  که  علم   وقدرتش  بى  پایان  مى  باشد  اگر  چه  نام  را   اوطبیعت  گذارده اند.   از  آنچه  در  این  بحث  گفتیم  چنین  نتیجه  مى  گیریم که:     عشق  به  خدا  همیشه  در  جان  ما  بوده  و  خواهد بود. 

ایمان  به  خدا  شعله  جاویدانى  است  که  قلب  و  روحما  را  گرم  مى سازد.   براى  شناسایى  خدا  ما  مجبور  نیستیم  راه  هاى  طو  لنى  بپیماییم  سرى   بهاعماق  وجود  خود  مى  ،زنیم  ایمان  او  به   رادر  آن  جا  مى یابیم.   قرآن  مجید  مى گوید:   (و  نحن  اقرب  الیه  من  حبل  الورید(1));  «ما  به  انسان  از  رگ  گردن  او  نزدیک  تریم».     1.   سوره  ق،  آیه15.    فکر  کنید  و  پاسخ  دهید  1-  چند  مثال  براى عادت;   چند  مثال  براى  فطرت بزنید.   2-  چرا  مردم  نادان  به  سراغ  بت  پرستى  مى  رفتند؟  3-  چرا  مادى  ها  نام  خدا «   راطبیعت  »مى  گذارند؟