عصر ظهور

خداوند از پیامبران گذشته، پیمان گرفته که به پیامبر خاتم (ص) ایمان آورده، به او یاری رسانند (آل عمران (3)،81) بنابراین، تمام نبوت ها و شرایع پیشین، مقدمه و پیش درآمد شریعت ختمیّه اند. از ظاهر برخی [18] آیات، چون:

«والسَّبقونَ السَّبقونَ - أُولئِکَ المُقرَّبونَ... - ثُلَّةٌ مِن الأَوَّلینَ - وَ قَلیلٌ مِن الأَخِرین» (واقعه (56)،10 - 13 و 14).

و نیز بعضی روایات برمی آید که [19] پیشینیان از مردم آخرالزمان، فضیلت و مرتبه بالاتری داشته اند؛ امّا اهل [20] تفسیر، سبقت گرفتگان را پیامبران و اصحابشان دانسته و سبقت را فضیلتی برای اقوام گذشته نشمرده اند؛ زیرا طبیعی است که اصحاب پیامبر (ص)، نسبت به تمام پیامبران دیگر و اصحابشان بسیار کم تر باشند؛ البته [21] روایاتی نیز حاکی از نسخ آیه مزبور نقل شده که درست به نظر [22] نمی رسد؛ و به دلیل سطح بالای [23] معرفت مردم آخرالزمان معجزات حسّی اقوام گذشته، جای خود را در اسلام به معجزه عقلی و علمی (قرآن) داده و وحی قرآنی، با سخن از قرائت [24] و علم و قلم، آغاز می شود:

«اِقرَأ بِاسمِ رَبِّکَ الَّذِی خَلَقَ - خَلَقَ الإِنسنَ مِن عَلَقٍ - اِقرَأ و رَبُّکَ الأَکرَمُ - الَّذِی عَلَّمَ بِالقَلمِ - عَلَّمَ الإِنسنَ ما لَم یَعلَم». (علق (96)، 1 - 5).

و قرآن، از دوره ماقبل اسلام، به عنوان عصر جاهلیت در مقابل عصر علم و خرد یاد می کند:

«الجَهِلیَّةِ الأُولَی» (احزاب (33)،33). [25]

از این رو، طبق روایات، سوره توحید و شش آیه آغازین سوره حدید، برای اقوامی در آخرالزمان نازل شده که در کاوش های دینی، از اقوام پیشین ژرف اندیش تر و دقیق ترند. در [26] روایات متعدد دیگر نیز دوره آخرالزمان و مردم آن، به رغم وقوع فتنه ها و آشوب های بسیار، بهترین زمان و بهترین مردم شناسانده شده اند؛ بنابراین، میان دیدگاه [27] خوشبینانه اسلام درباره پایان تاریخ و ظهور آفت های اجتماعی بسیار در آن دوره، هیچ گونه تنافی وجود ندارد. برخی از پیامبران نیز به دلیل فضیلت مردم آخرالزمان، از خداوند خواسته اند که نام و راهشان در میان آنان جاوید بماند. (شعراء (26)،84) قرآن، امت [28] پیامبر را معتدل ترین و در نتیجه کامل ترین:

«و کَذلِکَ جَعلنکُم أُمَّةً وَسَطاً» (بقره (2)،143). [29]

و بهترین امّت:

«خَیرَ أُمَّةٍ اُخرِجَت لِلنَّاسِ» (آل عمران (3)،110).

معرفی می کند؛ بر همین اساس، [30] خوارق عادت در آخرالزمان به کمترین میزان رسیده و خداوند از طریق سنت های طبیعی تاریخ، جوامع بشری را با آزمایش های مختلف به حدی از بلوغ، شعور و تجربه می رساند که زمینه حکومت جهانی صالحان مهیا شود و بر اساس سنّت همیشگی [31] خویش، مؤمنان را بر همه موانع چیره ساخته، به فتح و پیروزی پایدار می رساند:

«إِنَّهُم لَهمُ المَنصُورونَ - و إِنَّ جُندَنا لَهُم الغَلِبون». (صافات (37)،172 و 173). [32]

از مجموعه مباحث گذشته می توان نتیجه گرفت که دوره اسلامی، همان دوره آخرالزمان است که تحقق کامل دیدگاه مثبت اسلام درباره پایان تاریخ، در عصر ظهور امام مهدی (عج) به وقوع