عصر ظهور

پایان  شب  سیه

  هنگامى  که  به  وضع  کنونى  نظر  افکنیم  و  سیر  صعودى  جنایت  ،ها  ،کشتارها  جنگ  ها   وخونریزى  ها  و  کشمکش  ها   واخت  لفات  بین  المللى   وگسترش  روزافزون  مفاسد  اخ  لقى  را  بنگریم،  از  خود  سؤال  مى  کنیم  که  آیا  وضع   بههمین  صورت  پیش  مى  رود؟   ودامنه  آن  جنایت  ها   واین  مفاسد  آنچنان  گسترش  پیدا  مى  کند  که  جامعه  بشریت  را  در  یک  جنگ  دائمى  درگیر  ساخته  و  نابود  مى  کند؟  یا   وانحرافات   عقیدتى و  مفاسد  اخ  لقى  همچون  بات  لق  متعفّنى  او  را  در  خود  فرو  مى  برد؟  و  یا  روزنه  امیدى  براى  نجات  و  اص  لح  وجود  دارد؟  در  برابر  این  سؤال  مهم  دو  جواب  دیده  مى شود:   پاسخ  اول  که  از  سوى  بدبینى  ها   ومادّى  گرایان  مطرح  مى  ،شود  این  است  که  آینده  جهان  تاریک  است   ودر  هر  زمان  هر  احتمال  خطرناکى  وجود دارد.    امّا  آنها  که  به  مبانى  ادیان  آسمانى  معتقدند،  مخصوصاً  مسلمانان،  به  خصوص  شیعیان  جهان،  پاسخ  دیگرى به  این  سؤال  مى  دهند   ومى گویند:

این  شام  سیاه  قیرگون  راصبح  امیدى  در  عقب است.   این  ابرهاى  تاریک،  و  طوفان  مرگبار،  و  سیل  ویرانگر،  سرانجام  برطرف  مى  ،شود   وآسمان  روشن   وآفتاب  درخشان   ومحیط  آرام   بهدنبال  آن است.   این  گرداب  هاى  مخوف  همیشه  در  برابر   مانخواهد  ،بود   ودر  افقى   نهچندان  دور  نشانه  هاى  ساحل  نجات  به  چشم  مى خورد.   جهان  در  انتظار  مصلحى  بزرگ  است  که  با  یک  انق  لب  صحنه  عالم  را  به  نفع  حق  و  عدالت  دگرگون  مى کند.   البته  هر  یک  از  پیروان  ادیان،  این  مصلح  بزرگ  را  به  نامى  مى  نامند  که   بهگفته  شاعر عرب:   عباراتنا  شتى  و  حسنک  واحد  ***  و  کل  الى  ذاک  الجمال  یشیر  «ّعبارات  ما  مختلف  است  اما  زیبایى  تو  یک  چیز  بیش  نیست  و  همه  گفته  هاى  به   ماهمان  جمال  زیبا  اشاره  مى  کند!»  *  *  *  فطرت  و  ظهور  مصلح  بزرگ  الهامات  باطنى  که  گاه  امواجش  از  داورى  هاى  خرد  نیرومندتر  است   نهتنها  در   مسئله  خداشناسى،  بلکه  در تمام  اعتقادات  مذهبى  مى  تواند  رهنمون   ما،باشد   ودر  این  مسئله  نیز  رهنمون ماست.   و  نشانه  هاى آن:   او  ال:  عشق  عمومى  به  عدالت  جهانى  است،  زیرا  همه  مردم  دنیا  با  تمام  اخت  لف  هایى  که  ،دارند  بدون  ،استثنا  به  صلح   وعدالت  عشق  مىورزند،  ما  همه  فریاد  مى  زنیم   ودر  این  راه   لش  مى  کنیم   وصلح   و  عدالت  جهانى را  با  تمام  وجود  خود  مى طلبیم.   دلیلى  بهتر  از  این  براى  فطرى  بودن  ظهور  آن  مصلح  بزرگ  پیدا  نمى  ،شود  چرا   که  همه  جا  عمومى بودن  خواسته  ها  دلیلى  بر  فطرى  بودن  آنهاست(  .دقّت  کنید)  هر  عشق  اصیل  و  فطرى  حاکى  از  وجود  معشوقى  در  خارج  و  جاذبه  و  کشش  آن است.

چگونه  ممکن  است  خداوند  این  عطش  را  در  درون  جان  انسان  آفریده  باشد  و  چشمه  اى  که  از  را   اواین  نظر  سیراب  کند  در  خارج  موجود  نباشد؟  این  جاست  که  مى  گوییم  فطرت   ونهاد  عدالت  طلب  آدمى   بهوضوح  صدا  مى  زند  که   سرانجام  صلح  و عدالت   همه  جهان  را  فرا  خواهد  گرفت،  و  بساط  ظلم  و  ستم  و  خودکامگى  برچیده  خواهد  شد،  و  بشریّت  به صورت  یک  کشور  و  در  زیر  یک  پرچم  با  تفاهم  و  پاکى  زندگى  خواهد کرد.   ًثانیا:  انتظار  عمومى  همه  ادیان  و  مذاهب  براى  یک  مصلح  بزرگ  جهانى  است،  تقریباً  در  همه  ادیا  ن فصلى  جالب  در  این  زمینه  به  چشم  مى  ،خورد   ومسئله  ایمان   بهظهور  یک  نجاتبخش  ،بزرگ  براى  مرهم  نهادن  بر  زخم  هاى  جانکاه  ،بشریّت  تنها  در  میان  مسلمانان  ،نیست  بلکه  اسناد   ومدارک  موجود  نشان  مى  ده  د  این یک   اعتقاد  عمومى  و  قدیمى  است  که  در  میان  همه  اقوام  و  مذاهب  شرق  و  غرب  بوده  است،  اگر  چه  اس  لم  به حکم  این  که  مذهبى  است  کامل  تر  تأکید  بیشترى  روى  این  مسئله  مى کند.   *  *  *   در  کتاب«زند»   که  از  کتب  معروف  زرتشتیان  است  بعد  از  ذکر  مبارزه  همیشگى  ایزدان  و اهریمنان  مى  گوید  :«آن  گاه  پیروزى  بزرگ  از  طرف  ایزدان  مى  ،شود   واهریمنان   رامنقرض  مى  سازد...  «عالم  کیهان  به  سعادت  اصلى  خود  رسیده،  بنى  آدم  بر  تخت  نیک  بختى  خواهند  نشست!»   در  کتاب«جاماسب  نامه»   از«زردشت  »چنین  نقل  مى  کند  :«مردى  بیرون  آید   اززمین  تازیان  ...مردى  بزرگ  ،سر   وبزرگ  تن،  و  بزرگ  ساق،  و  بر  آیین  جد  خویش  و  با  سپاه  بسیار...  و  زمین  را  پرداد  کند».   در  کتاب«وشن  جوک»   :از  کتب  هندوها  چنین  آمده«  سرانجام  دنیا  به  کسى  برگردد  که  خدا  را  دوست دارد  و  از  بندگان  خاص  او  باشد».   در  کتاب«باسک»  از  کتب  هندوها  چنین  مى  خوانیم  :«دور  دنیا  تمام   شود  به  پادشاهِ  عادلى  در  آخر  زمان، او  پیشواى  فرشتگان  و  پریان  و  آدمیان  باشد،  راستى  حق  با  او  باشد،  و  آنچه  در  دریاها  و  زمین  ها   وکوه  ها  پنهان  است  همه  به   رادست  آورد .   ازآسمان   وزمین  آنچه  باشد  خبر  مى  دهد   وبزرگ  تر او   از  کسى   بهدنیا  نیاید!»   ِدر  کتاب«مزامیر»   داود  که  از  کتب«عهد  قدیم  »(تورات  و  ملحقات  آن)  است  مى  خوانیم  :«شریران  منقطع  خواهند  ،شد  امّا  متوک  لن  به  خداوند  وارث  زمین  خواهند  شد  .»  :در  همان  کتاب  و  همان  فصل  آمده است  «صدیقان  وارث  زمین  شده  و  همیشه  در  آن  ساکن  خواهند  شد  .»  نظیر  همین  سخن  در  کتاب«اشعیاى  نبى»  ازکتب  تورات  نیز  آمده  است  در  انجیل«متى  »  ِفصل24  چنین  مى  خوانیم  :«چون  برق   ازمشرق  بیرون  مى آید  به  تا   ومغرب  ظاهر  مى  ،گردد  فرزند  انسان  نیز  چنین  خواهد  بود...».   و  در  انجیل«لوقا»  فصل  دوازدهم  مى  خوانیم  :«کمرهاى  خود   را،بسته   وچراغ  هاى  خود   راافروخته  ،نگهدارید   ومانند  کسانى  باشید  که  انتظار  آقاىِ  خود  را  مى  ،کشند   تاهر  وقت  بیاید   ودر  را  بکوبد  بى  درنگ  براى   اوباز  کنند!»   در  کتاب«ع  لئم  الظهور»  چنین  آمده  است:  «  ِدر  کتب  قدیم  چینیان،  و  در  عقائدِ  هندیان،  و  در  بین اهالى  اسکاندیناوى،  و  حتى  در  میانِ  مصریان  قدیم،  و  بومیانِ  م  کزیک  و  نظایر  آنها،  عقیده  به  ظهور  یک مصلح  جهانى  را  مى  توان  یافت».  *  *  *    دلائل  عقلى  الف  -  نظام  آفرینش  به  ما  این  درس  را  مى  دهد  که  جهان  بشریّت  باید  سرانجام   بهقانون  عدالت  تن  در  دهد  و  تسلیم  نظم  عاد  لنه   ومصلح  پایدار گردد.   توضیح  این  که:  جهان  هستى  تا  آن  جا  که   مامى  دانیم  مجموعه  اى   ازنظام  ،هاست  وجود  قوانین  منظم  در  سرتاسر  این  ،جهان  دلیل  بر  یکپارچگى  و  به  هم  پیوستگى  این  نظام است.   مسئله  نظم  و  قانون  و  برنامه  و  حساب  یکى  از  جدّى  ترین   واساسى  ترین  مسائل  این  جهان  محسوب  مى شود.   از  منظومه  هاى  بزرگ  ،گرفته   تایک  ذرّه  اتم  که  چند  میلیون  آن   رامى  توان  بر  نوک  سوزنى  جاى  ،داد  همه  تابع  نظام  دقیقى هستند.   دستگاه  هاى  مختلف  تن  ،ما   ازساختمان  عجیب  یک  سلول  کوچک  ،گرفته   تاطرز   کار  مغز  و  سلسله اعصاب  و  قلب  و  شش  ،ها  همه  داراى  آنچنان  نظمى  هستند  که   به  گفته  بعضى  از  دانشمندان  هر  کدام  از  آنها همانند  یک  ساعت  بسیار  دقیق  در  بدن  انسان  کار  مى  ،کند   وساختمان  منظم  دقیق  ترین  کامپیوترها  در  برابر  آنها  ناچیز  و  کم  ارزش است.    آیا  در  جهانى  این  چنین،  انسان  که«جزء  »  این«کل  »است  مى  تواند   بهصورت  یک  وصله  ناهمرنگ  و  نامنظم   باجنگ  و  خونریزى  و  ظلم  زندگى  کند؟!

آیا  بى  عدالتى  ها   وفسادهاى  اخ  لقى   واجتماعى  که  نوعى  بى  نظمى  است  مى  تواند  براى  همیشه  بر  جامعه  بشریّت  حاکم  باشد؟!  نتیجه  این  که:  مشاهده  نظام  هستى  ما  را  به  این  حقیقت  متوجّه  مى  سازد  که  سرانجام  جامعه  انسانیّت  نیز  در  برابر  نظم   وعدالت  سر  فرو  خواهد  آورد،  و  به  مسیر  اصلى  آفرینش  باز  خواهد  گشت!  ب  -  سیر  تکاملى  جامعه  ،ها  دلیل  دیگرى  بر  آینده  روشن  جهان  بشریّت  است،  چرا  که  ما  هرگز  نمى  توانیم  این  حقیقت   راانکار  کنیم  که  جامعه  بشریّت  از  روزى  که  خود  را  شناخته  است،  هیچ  گاه  در  یک  مرحله  توقف  نکرده،  و  دائماً  رو  به  جلو  حرکت  کرده است.   در  جنبه  هاى  ،مادّى  از  نظر  مسکن،  لباس،  نوع  غذا،  وسائل  نقلیه،  و  وسائل  تولیدى،  یک  روز  در  ابتدائى  ترین  شرایط  زندگى  مى  ،کرد  امروز   بهمرحله  اى  رسیده  که  عقل  ها   را،حیران   وچشم  ها   راخیره  مى  کند   وًمسلما  باز  این  سیر  صع  ودى  ادامهمى یابد.   از  نظر  علوم  و  دانش  ها   وفرهنگ   نیز  دائماً  در  سیر  صعودى  بوده،  و  هر  روز  کشف  تازه  و  تحقیق  جدید و  مطلب  نوى  در  این  زمینه  به  دست  آورده است.    این«قانون  تکامل  »سرانجام  شامل  جنبه  هاى  معنوى   واخلاقى   واجتماعى  نیز  مى  ،شود   وانسانیّت را  به  سوى  یک  قان  ونعاد  لنه،  و  صلح  و  عدالت  پایدار،  و  فضائل  اخلاقى  و  معنوى،  پیش  مى  ،برد   واگر  مى  بینیم  امروز  مفاسد  اخلاقى  رو  به  افزایش  است  این  خود  نیز  زمینه  را  براى  یک  انقلاب  تکاملى  تدریجاً  آماده  خواهد کرد.   هرگز  نمى  گوییم  باید  فساد   راتشویق  ،کرد  ولى  مى  گوییم  فساد  وقتى   ازّحد   گذشت،  عکس  العمل  آن، یک  انق  لب  اخ  لقى  خواهد  بود.  هنگامى  که  انسان  ها  گرفتار  بن  بست  ها   وعواقب  نامطلوب  گناهان  خویش  شدند   وسرهاى  آنها   بهسنگ  خورد،  و  جان  هاى  آنها   بهلب  ،رسید  حداقل  آماده  پذیرش  چنین  اصولى  که   از ناحیه  یک  رهبر  الهى  ارائه  مى  ،شود  خواهد شد.   *  *  *  قرآن  و  ظهور  مهدى  در  بزرگ  کتاب  آسمانى،  آیات  متعدّدى  است  که  بشارت  این  ظهور  بزرگ  را  مى  ،دهد  از  ما   ومیان  این  آیات  تنها   بهیک  آیه  قناعت  مى کنیم:

در  سوره  نور،  آیه55  مى  خوانیم:  (  وعد   هلل  الذین  آمنوا  منکم  و  عملوا  الصالحات  لیستخلفنهم  فى   لرض کما   استخلف  الذین  منقبلهم);  خداوند  به  کسانى  از  شما  که  ایمان  آورده  اند   وعمل  صالح  انجام  مى  دهند  وعده    لفت  روى  زمین  داده،  همان  گونه  که  افرادى  را  که  قبل  از  شما  بودند  و  ایمان  و  عمل  صالح  داشتند حکومت  و   لفت  داشتند».  این  آیه  به  خوبى  نشان  مى  دهد  که  ،سرانجام  حکومت  روى  زمین   ازدست  ح  کام  جبار  و  زمامداران ستمگر  بیرون  خواهد  آمد،  و  مؤمنان  صالح  بر  سراسر  زمین  حکومت  خواهند نمود.   در  دنباله  همین  آیه   لوه  بر  وعده  فوق،  سه  وعده  دیگر،  نیز  داده  شده است;    تمکین  دین  و  نفوذ معنوى   حکومت«ا  هلل»  در  دل  ها  (و  لیمکنن  لهم  دینهم  الذى  ارتضى  لهم)  مبدّل  شدن  هر  گ  ونه  ناامنى  به  امنیت(ًو  لیبدلنهم  من  بعد  خوفهم  امنا)  و  ریشه  کن  شدن  شرک   ازسراسر  زمین (یعبدوننى   ال  یشرکون  بى  شیئا)  امام  على  بن  الحسین(علیه  السلام)  در  تفسیر  این  آیه  فرمود:  «  هم  و   هلل  شیعتنا  یفعل الله  ذلک  بهم  على یدى  رجل  منا  و  هو  مهدىّ  هذه   لمة;  این  گروه  به  خ  دا  سوگند  همان  پیروان  مکتب  ما  هستند،  خداوند  به وسیله  مردى  از  خاندان  ما  این  موضوع  را  تحقّق  مى  بخشد  او   ومهدى  این  امّت  است».(1)  مهدى  در  منابع  حدیث  احادیث  در  زمینه  این  که  حکومت  جهانى  توأم   باصلح   وعدالت   بهوسیله  فردى   ازخاندان  پیامبر(  صلى  الله  علیه  وآله)   به  نام«مهدى»  تحقّق  مى  یابد  در  منابع  حدیث «شیعه»  «   واهل سنّت»    بهقدرى  زیاد  است  که  از  ّحد  «تواتر»  نیز  مى گذرد.   و  احادیث  در  زمینه  این  که   اودوازدهمین  امام   وجانشین  پیامبر   ونهمین  فرزند  امام  حسین(علیه  الس  لم) و  فرزند   لفصل  امام  حسن  عسکرى  است  در  منابع  شیعه  نیز  متواتر است.    در  قسمت  اوّل  یعنى  متواتر  بودن  احادیث  ظهور  مهدى  از  نظر  منابع  اهل  سنّت  همین  قدر  کافى  است که  دانشمندان  اهل  سنّت  صریحاً  در  کتابهایشان  از  آن  یاد  کرده  ،اند   تاآنجا  که  در  رساله  اى  که   ازطرف  « رابطة  العالم  اس  لمى»،  از  بزرگ  ترین  مراکز  دینى  اهل  ،حجاز  ًاخیرا  انتشار  یافته  چنین  مى  خوانیم :«   اوآخرین  خلفاى  راشدین  دوازده  گانه  است  که  پیامبر(صلى   الله  علیه  وآله)   در  احادیث  صحاح  از  آن  خبر  داد،  و احادیث  مهدى  از  بسیارى  از  صحابه  از  پیامبر  گرامى  اس  لم  نقل  شده  است».

سپس  بعد  از  ذکر  نام«بیست  نفر  از  صحابه  »که  احادیثِ  مهدى(علیه  الس  لم)را  از  پیامبر(  صلى   الله علیه  وآله)نقل  کرده  ،اند  چنین  ادامه  مى  دهد  :«غیر   ازآنها  نیز  گروه  بسیار  دیگرى  احادیث  را  نقل  کرده  اند ...  بعضى   ازدانشمندان  اهل  سنّت  کتب  خاصّى  پیرامون  اخبار  مهدى  نوشته  اند   ازجمله  ابونعیم  اصفهانى،  ابن  حجر  هیثمى   وشوکانى   وادریس  مغربى  و  ابوالعبّاس  ابن  عبدالمؤمن  هستند  .»سپس  مى  افزاید  :«گروهى   ازبزرگان  گذشته  و  امروز  از  علماى  اهل  سنّت  تصریح  به  متواتر  بودن  اخبار  مهدى  کرده  اند».  سپس  بعد  از  ذکر  نام  گروهى  از  آنان  گفتار  خود  را  با  این  عبارت  پایان  مى  دهد  :«جمعى   ازحفاظ   ومحدثین  ًصریحا  گفته  اند  که  احادیث  مهدى  هم   ازنوع   حدیث  صحیح  است  و  هم  از  نوع  حدیث  حسن  و  مجموع آن  قطعاً  متواتر  است،  و  اعتقاد  به  قیام  مهدى  واجب  مى  باشد   واین   ازعقاید  مسلّم  اهل  سنّت   وجماعت  است  و  هیچ  کس  جز  افراد  جاهل  و  بدعت  گذار  آن  را  انکار  نمى  کند!»    امّا  در  مورد  احادیث  شیعه  همین  اندازه  کافى  است  که  بدانیم  صدها  حدیث  در  این  زمینه  از  راویان  مختلف  از  پیامبر(صلى  الله  علیه  وآله)  و  ائمه  هدى(علیهم  السلام)   نقل  شده،  به  طورى  که  از  حدّ  تواتر  گذشته،  و  نزد  شیعه  از  ضروریات مذهب  گردیده  است،  که  احدى  نمى  تواند  در  میان  اهل  مذهب  وارد  شود  از   واعتقاد  آنها   بر  ظهور  مهدى  و بسیارى  از  ویژگى  هاى  ،او   وع  لئم  ظهور   وچگونگى  حکومت   وبرنامه  هاى  مختلف  ،او   باخبر نگردد.   علماى  بزرگ  شیعه  از  قرون  نخستین  تا  به  امروز  کتاب  هاى  متعدّدى  در  این  زمینه  نگاشته   واحادیث   را  در آن  جمع  آورى  کرده اند.    ما  به  عنوان  نمونه،  دوسه  حدیث  را  در  این  جا  یادآور  مى  شویم   وع  لقمندان   بهمطالعه  بیشتر  در  این  زمینه  را   بهکتاب  هاى  «مهدى  انق  لبى  بزرگ»  ،«نوید  امن  و  امان»   و  ترجمه  کتاب«المهدى»   تألیف  عالم بزرگوار  سیّد  صدرالدین  صدر  ارجاع  مى دهیم.   پیغمبر  گرامى  اسلام  فرمود:  «لو  لم  یبق  من  الدهر   ال  ی  وم  لطول   الله  ذلک  الیوم  حتّى  یبعث  رج  ال  من  اهل بیتى  ًیم  لها  قسطاً  و  عدلا  کما  ملئت  ظلماً  و  جورا;   اگر  از  احوالات  عمر  جهان  جز  یک  روز  باقى  نماند،  خداوند آن  را  طو  لنى  مى  کند  تامردى   ازخاندان  مرا  مبعوث  کند  که  زمین   را  پر  از  عدل  و  داد  کند  آنچنان  که  از  ظلم و  جور  پر  شده  باشد».(2)

در  حدیث  دیگرى  از  امام  صادق(علیه  السلام)  مى  خوانیم:  «  اذا  قام  القائم  حکم  بالعدل  و  ارتفع  الجور  فى  ایامه و  امنت  به  السبل  و  اخرجت   لرض  برکاتها،  و  رد  کل  حق  الى  اهله،...  و  حکم  بین  الناس  بحکم  داود  و  حکم  محمّد(صلى  الله  علیه  وآله)  ًفحینئذ  تظهر   لرض  کنوزها،  و  تبدى  برکاتها، و   لیجد  الرجل  منکم  یومئذ موضعا  لصدقته  و  لبره،  لشمول  الغنى  جمیع  المؤمنین...;  هنگامى  که  قائم  قیام  کند،  حکومت  را  بر  اساس  عدالت  قرار  مى  ،دهد  ظلم   و  جور  در  دوران  او برچیده  مى  ،شود  جادّه  ها  در  پرتو  وجودش  امن  و  امان  مى  ،گردد  زمین  برکاتش   راخارج  مى  ،سازد   وهر  حقّى  به  صاحبش  مى  ،رسد  در  میان  مردم  همانند  داود  و  محمد(صلى   الله  علیه  وآله)  داورى  کند،  در  این  هنگام زمین  گنج  هاى  خود   راآشکار  مى  ،سازد   وبرکات  خود   راظاهر  مى  ،کند   وکسى  مستحقّى   رابراى  انفاق   وصد قه  و  کمک  مالى  نمى  ،یابد  زیرا  همه  مؤمنان  بى  نیاز   وغنى  خواهند  شد...»(3)  مى  دانیم  در  عصر  غیبت  مهدى  (ارواحنا  فداه  )تداوم  خط  امامت   وو  لیت   بهوسیله  نواب  عام  آن  حضرت  یعنى  علما   وفقها  صورت  مى گیرد.            1.  تفسیر  مجمع  ،البیان  ذیل  آیه 66،   سوره  نور.   2.   اینحدیث  در  غالب  کتب  شیعه  و  اهل  سنّت  نقل  شده  است.  5.   بحارا  لنوار،  ج15  (چاپ  قدیم).