مصونیت از گناه و خطا بدون شک هر پیامبرى قبل از هر چیز باید اعتماد عموم را جلب کند به طورى که در گفته او احتمال لاف و دروغ و اشتباه ندهند. در غیر این صورت مقامِ رهبرى او متزلزل خواهد شد. اگر پیامبران معصوم نباشند بهانه جویان به عذر این که آنها اشتباه مى ،کنند وحقیقت طلبان به خاطر تزلزل نسبت به محتواى دعوت ،آنها ازپذیرفتن دعوت شان خوددارى خواهند کرد یا وا لاقل نمى توانند بادلگرمى آن را پذیرا شوند. این دلیل که مى توان آن « رادلیل اعتماد» نام نهاد یکى ازمهم ترین لئل عصمت انبیاء است. به تعبیر دیگر: چگونه ممکن است خداوند فرمان دهد که از انسانى بى قید و شرط اطاعت شود در حالى که این انسان ممکن است خطا کند، و یا مرتکب گناهى گردد. در چنین حالى آیا مردم از او اطاعت بکنند؟ اگر بکنند که تبعیّت از خطا و گناه است، و اگر نکنند مقامِ رهبرى او متزلزل گردیده، به خصوص این که مقام رهبرى پیامبران با دیگران کام ال متفاوت است، زیرا مردم تمام اعتقاد و برنامه خود را از آنها مى گیرد. به همین دلیل مى بینیم مفسران بزرگ هنگامى که به آیه(اطیعوا هلل و اطیعوا الرسول و اولى لمر منکم);(1) « اطاعتکنید خدا و اطاعت کنید پیامبر و اولوا لمر را »مى رسند مى گویند دستور اطاعت مطلق دلیل بر این است که هم پیامبر معصوم است و هم«اولى لمر » و منظور از اولوا لمر، امامان معصومى هستند همچون پیامبر(صلى هلل علیه وآله) وگرنه خداوند هرگز دستور اطاعت بى قید وشرط ازآنها رانمى داد. راه دیگرى که مى توان ازطریق آن معصوم بودن پیامبران رادر برابر هر گونه گناه اثبات کرد این است که«عوامل گناه در وجود پیامبران محکوم به شکست است». توضیح این که :هنگامى که به ماخودمان مراجعه مى کنیم مى بینیم در برابر بعضى ازگناهان یاکارهاى زشت وناپسند ًتقریبا معصوم هستیم. به مثال هاى زیر توجه کنید: آیا هیچ آدم عاقلى را پیدا مى کنید که به فکر خوردن آتش بیفتد؟ یا وخاکروبه وکثافات راببلعد؟
آیا هیچ انسان با شعورى را پیدا مى کنید که لخت مادرزاد شود ودر کوچه وبازار راه برود؟ مسلماً نه، و اگر چنین کارى از کسى دیدیم حتماً یقین پیدا مى کنیم که از حال عادى بیرون رفته، و گرفتار حالت روانى شده است، و اگر نه عادتاً محال است شخص عاقل اقدام به چنین کارى کند. وقتى این گونه حا لت و مانند آن را«تحلیل »مى کنیم مى بینیم زشتى این گونه اعمال آن قدر نزد ما روشن است که انسان عاقل به سراغ آن نمى رود. این جاست که مى توانیم در یک جمله کوتاه این حقیقت رامجسّم سازیم و بگوییم هر فرد عاقل و سالمى در برابر یک رشته اعمال ناشایست«مصونیت » و یا به تعبیر دیگر یک نوع«عصمت »دارد. از این مرحله پا را فراترمى ،گذاریم بعضى ازانسان ها رامى بینیم که در مقابل اعمال ناشایست دیگرى مصونیت دارند در حالى که افراد عادى چنین نیستند. مث ال یک طبیب آگاه و ماهر که انواع میکروب ها به راخوبى مى شناسد هرگز حاضر نیست آب آلوده اى راکه ازشستن لباس هاى بیمارانى که به خطرناک ترین بیمارى هاى واگیر مبتلا هستند ،بنوشد در حالى که یک فرد بیسواد وناآگاه ممکن است در برابر چنین کارى بى تفاوت باشد. باز با یک تحلیل ساده به اینجا مى رسیم که هر قدر سطح آگاهى انسان نسبت به یک موضوع بالاتر مى رود مصونیت بیشترى در برابر اعمال زشت او بهمى دهد. اکنون با این محاسبه اگر کسى به قدرى سطح«ایمان » و«آگاهى » او بالا برود و آنچنان به خدا و دادگاه عدل او اعتقاد داشته باشد که گویى همه آنها را در برابر چشمان خود حاضر و ناظر مى ،بیند چنین کسى در برابر همه گناهان مصونیت خواهد داشت، و هر عمل زشتى در برابر او همانند برهنه شدن و لخت مادر زاد در کوچه و بازار راه رفتن در نظر ماست. براى او مال حرام درست همانند شعله آتش است همان گونه که ما آتش را به دهان نمى بریم اونیز مال حرام به دهان نمى برد!
از مجموع این سخن چنین نتیجه مى گیریم که پیامبران به خاطر علم وآگاهى وایمان فوق العاده اى که دارند انگیزه هاى معصیت رامهار مى کنند وهیجان انگیزترین عوامل گناه نمى تواند بر عقل وایمان آنها چیره ،شود واین است که مى گوییم پیامبران معصومند ودر برابر گناهان بیمه اند. * * * مقام عصمت چگونه مى تواند افتخار باشد؟ بعضى، از کسانى که از مفهوم عصمت و عوامل مصونیت از گناه اطّلاعى ندارند ایراد مى کنند که اگر خدا کسى از راگناه باز دارد وعوامل گناه رادر اونابود کند افتخارى براى او نخواهد بود! این یک مصونیت اجبارى است، و مصونیت اجبارى فضیلت محسوب نمى شود. امّا با توضیحاتى که در بالا دادیم پاسخ این ایراد کاملا روشن است: مصونیت پیامبران از گناه به هیچ وجه جنبه اجبارى ندارد، بلکه مولود ایمان نیرومند و یقین کامل، و آگاهى و علم فوق العاده ،آنهاست واین بزرگ ترین افتخار براى آنها است. آیااگر یک طبیب آگاه، به شدت از عوامل بیمارى زاپرهیز مى کند دلیل بر مجبور بودن اوست؟! آیا اگر چنین کسى بهداشت را رعایت مى کند فضیلتى براى اومحسوب نمى شود؟ آیا اگر یک حقوقدان با توجه به عواقب شوم یک جنایت هولناک در دادگاه از آن به شدت پرهیز دارد فاقد فضیلت است؟ و به این ترتیب به این نتیجه مى رسیم که معصوم بودن پیامبران هم جنبه اختیارى دارد وهم افتخار بزرگى براى آنهاست. 1. آیه60.
فکر کنید و پاسخ دهید 1- معصوم بودن چند شاخه دارد؟ 2- اگر پیامبران معصوم نبودند چه مى شد؟ 3- حقیقت مقام«عصمت »چیست؟ 4- آیا مى توانید غیر ازمثال هایى که در این درس آمده موارد دیگرى رابشمارید که همه یاگروهى از مردم در مقابل آن معصوم باشند؟ 5- عصمت انبیاء اجبارى است یا اختیارى؟ به چه دلیل؟
