نبرد قرقیسا از نشانه های آخر الزمان

 

 

نبرد قرقیسیا، از جنگ‌های سفیانی و نام منطقه‌ای است که در روایات مربوط بهآخرالزمان و سفیانی از آن یاد شده است. بنابر برخی روایات اسلامی در آخرالزمان و در آستانه ظهور امام مهدی جنگ‌ها، فتنه‌ها و آشوب‌های گسترده و فراوانی روی می‌دهد. او با سپاهی بزرگ به سمت عراق رهسپار می‌شود و در میانه راه در منطقه‌ای به نام قرقیسیا در شمال سوریه امروزی، میان او و سپاهی دیگر، جنگی هولناک در می‌گیرد.

 

نبرد قرقیسیا در احادیث

در پاره‌ای از روایات شیعه و اهل سنت به نبرد قرقیسیا اشاره شده است که صحت سند این دست روایات جای بررسی دارد.

روایت شیعه

• روایتی منسوب به پیامبر(ص):

«فتنه‌ای به پا می‌شود و به دنبال آن فتنه‌ای دیگر برمی‌خیزد. فتنه اول در مقایسه با دوم همانند تازیانه خوردن است در مقایسه با ضربات لبه تیز شمشیر! سپس فتنه‌ای پدید می‌آید که همه محرمات در آن حلال شمرده شود! آنگاه خلافت به بهترین مردم روی زمین می‌رسد در حالی که او در خانه‌اش نشسته باشد.»^[۱]

امام باقر (ع) در روایتی خطاب به میسر ضمن پرسش از فاصله محل اقامت او تا قرقیسیا به بزرگی و بی‌سابقه بودن نبردی که در این منطقه رخ خواهد داد، اشاره کرده و می‌فرماید:

«ای میسر! از اینجا تا قرقیسیا چقدر راه است؟ عرض کردم: همین نزدیکی‌ها است، در ساحل فرات قرار دارد. پس فرمودند: اما در این ناحیه واقعه‌ای رخ خواهد داد که مانند آن از زمانی که خداوند تبارک و تعالی، آسمان‌ها و زمین را آفریده اتفاق نیفتاده و تا زمانی هم که آسمان‌ها و زمین برپا هستند مانند آن اتفاق نخواهد افتاد. سفره‌ای است که درندگان زمین و پرندگان آسمان از آن سیر می‌شوند.»^[۲]

• روایتی منسوب به امام باقر (ع):

«واقعه‌ای برای فرزندان عباس و مروان در قرقیسیا روی خواهد داد که پسر نوجوان در آن پیشامد پیر گردد و خداوند هرگونه یاری را از ایشان برگیرد و به پرندگان آسمان و درندگان زمین الهام کند که از گوشت تن ستمگران، خود را سیر کنید، سپسسفیانی خروج خواهد کرد.»^[۳]

• روایتی منسوب به امام باقر (ع) درباره ارتباط نبرد قرقیسیا و خروج سفیانی:

«سپاهیان سفیانی از قرقیسیا عبور خواهند کرد و در آنجا به نبرد خواهند پرداخت، پس صد هزار نفر از ستمگران در آنجا به قتل خواهند رسید. آنگاهسفیانی سپاهی را به سوی کوفه روانه می‌سازد که تعداد آنها به هفتاد هزار نفر می‌رسد.»^[۴]

• روایتی منسوب به امام صادق(ع):

«همانا برای خداوند در قرقیسیا سفره‌ای است که سروش آسمانی از آن خبر می‌دهد، پس ندا می‌کند‌ ای پرندگان آسمان و‌ ای درندگان زمین! برای سیر گشتن از گوشت ستمکاران شتاب کنید.»^[۵]

روایت اهل سنت

«سفیانی با سپاهیان خود بر آنان غالب می‌شود و ترک و روم را در قرقیسیا به قتل می‌رساند تا اینکه درندگان زمین از گوشت آنان سیر می‌شوند.»^[۶]

ابن حماد در روایت دیگری از امام علی(ع) نقل می‌کند:

«سفیانی بر شام غالب می‌شود، آنگاه در قرقیسیا نبردی بین آنان رخ می‌دهد، تا اینکه پرندگان آسمان و درندگان زمین از کشته‌های آنان سیر می‌شوند.»^[۷]

 

دلایل و زمینه‌های نبرد قرقیسیا

آنچنان که از روایات برمی‌آید نبرد قرقیسیا بر سر گنجی است که در ناحیه فرات پیدا می‌شود. ممکن است مراد این روایات از گنج چیزی غیر از گنج در معنای لغوی آن باشد و این روایات نیازمند تاویل باشند. ابن حماد به نقل ازپیامبر(ص) از این گنج چنین گزارش می‌دهد:

«فرات از کوهی از طلا و نقره پرده برمی‌دارد، سپس بر سر آن جنگ می‌شود. به طوری که از هر نه نفر، هفت نفر کشته می‌شود، پس اگر آن را درک کردید به آن نزدیک نشوید.»^[۸]

در الفتن و الملاحم از ابن کثیر نیز به نقل ازپیامبر(ص) به پیدا شدن گنج اشاره شده‌است:

«به زودی فرات از گنجی از طلا پرده برمی‌دارد، پس هر کس آن را یافت، نباید چیزی از آن برگیرد.»^[۹]

ابن حسام جونپوری نیز در کتاب البرهان به ماجرای کوه طلا در فرات چنین اشاره می‌نماید:

«قیامت برپا نمی‌شود، مگر اینکه فرات کوهی از طلا را آشکار می‌سازد، مردم بر سر آن گنج به نبرد برمی‌خیزند و نه دهم آنان کشته می‌شوند.»^[۱۰]

نویسنده کتاب عصر ظهور در بحث از جنبشسفیانی چنین آورده‌است:

«هدف اصلی سفیانی از جنگ عراق سلطه یافتن بر آن کشور و ایجاد مقاومت در برابر نیروهای ایرانی و زمینه‌سازان ظهور حضرت، که از مسیرعراق به سوی سوریه و قدس پیش می‌روند، خواهد بود. ولی در راه عراق در اثر حادثه عجیبی جنگ قرقیسیا رخ می‌دهد و آن حادثه پیدا شدن گنجی در مجرای فرات و یا نزدیک مجرای رود فرات است. به طوری که عده‌ای از مردم برای دست یافتن به آن، دست به تلاش می‌زنند و آتش جنگ بین آنها شعله‌ور می‌شود و بیش از ۱۰۰ هزار تن از آنها کشته می‌شوند و هیچ یک به پیروزی قطعی نمی‌رسند و به آن گنج دست نمی‌یابند. بلکه همگی از آن منصرف شده و به مسایل دیگر مشغول می‌شوند.»^[۱۱]

 

نیروهای درگیر در نبرد قرقیسیا

بنابر آنچه از روایات به دست می‌آید طرفین درگیر در نبرد قرقیسیا، شش دسته هستند:

• ترک‌ها: آنها در منطقه بین النهرین نیرو پیاده کرده‌اند.
• رومیان: آنان در سرزمین فلسطین نیرو پیاده کرده‌اند.
• سفیانی: او همه سرزمین شام و اردن را در چنگ دارد.
• عبدالله: او هم‌پیمان رومیان در منطقه است.
• قیس: فرمانده سرزمین مصر در آن روزگار است.
• فرزندان عباس: آنان از سرزمین عراقمی‌آیند.^[۱۲]

بنا بر برخی روایاتی که در این زمینه وارد شده‌ است:

«غربیان (رومیان) به سوی مصر حرکت می‌کنند و ورود آنان به آن سرزمین نشانه آمدن سفیانی است. پیش از آن شخصی که دعوت می‌کند، قیام می‌کند و ترک‌ها به حیره و رومیان به فلسطینوارد می‌شوند. عبدالله هم بر آنان پیشی گرفته تا این دو لشکر بر سر رود، در برابر هم بایستند. پس جنگ بزرگی رخ دهد و صاحب المغرب (هم پیمان رومیان) هم به راه می‌افتد. مردان را می‌کشند و زنان را در بند می‌کنند. آنگاه به سوی قیش برگشته تا اینکه سفیانی وارد شهر حیره می‌شود و هر آنچه که آنان گردآورده بودند را در هم می‌شکند و پس از آن به سویکوفه به راه می‌افتد.»^[۱۳]

سفیانی با سپاهش بر آنان پیروز می‌شود و ترکان و رومیان را در قرقیسیا می‌کشد.^[۱۴] در جایی دیگر آمده‌است: پس در آن هنگام ترکان و رومیان اجتماع کرده و با یکدیگر به نبرد برمی‌خیزند و سه پرچم در شام برافراشته می‌شود، آنگاهسفیانی با آنان جنگ می‌کند تا در منطقه قرقیسیا به آنها می‌رسد.^[۱۵]

در روایت دیگری چنین آمده‌است:

«زمان وارد شدن سفیانی به کوفه بعد از نبرد او با ترکان و رومیان در قرقیسیا است.»^[۱۶]

در روایتی که عبدالله بن زبیر از امام علی (ع) نقل می‌کند نیز از حضور دو عبدالله و سپاه آنان در قرقیسیا سخن گفته شده‌است:

«عبدالله به دنبال عبدالله برمی‌خیزد تا اینکه سپاهیان آنان در قرقیسیا در کنار نهر با یکدیگر رودرو می‌شوند.»^[۱۷]

 

زمان نبرد قرقیسیا

نبرد قرقیسیا در ماه شوال و میان دو رخداد بزرگ روی می‌دهد:

• نخست خروج سفیانی
• دوم ظهور امام مهدی (عج)

 

پانویس

1. ↑ روزگار رهایی، سلیمان کامل، ترجمه:علی اکبر مهدی پور، ص۸۹۴.
2. ↑ روضه کافی، ثقه الاسلام شیخ کلینی، ص۴۵۱.
3. ↑ الغیبه، محمد بن الحسن الطوسی، ص۴۲۲.
4. ↑ بحار الانوار، محمدباقر مجلسی، ج۵۲، ص۲۳۷.
5. ↑ السفیانی و علامات الظهور، محمد فقیه، ص۱۲۷.
6. ↑ الفتن، ابن حماد، ح۷۹۷، ص۱۹۵.
7. ↑ الفتن، ابن حماد، ح۸۳۸، ص۲۰۸.
8. ↑ الفتن،ابن حماد، ح۲۳۳، ص۹۲۱.
9. ↑ الفتن و الملاحم،السید علی ابن طاووس، ج۱۰۶، ص۵۸.
10. ↑ البرهان فی علامات مهدی اخرالزمان، علاء الدین علی المتقی الهندی، ص۱۱۱۱.
11. ↑ عصر ظهور، علی کورانی، ترجمه: عباس جلالی، سازمان تبلیغات اسلامی، تهران، ۱۳۷۵، ص۱۲۹.
12. ↑ شش ماه پایانی، مجتبی الساده، ترجمه: محمود مطهری نیا، موعود عصر، تهران، ۱۳۸۳، ص۱۲۸.
13. ↑ شش ماه پایانی، مجتبی الساده، ترجمه: محمود مطهری نیا، موعودعصر، تهران، ۱۳۸۳، ص۱۲۹.
14. ↑ الفتن، ابن حماد، ح۷۹۷، ص۱۹۵.
15. ↑ الفتن، ابن حماد، ح۵۹۶، ص۱۴۵.
16. ↑ الفتن، ابن حماد، ح۸۵۰، ص۲۱۲.
17. ↑ الفتن، ابن حماد، ح۹۲۳، ص۲۰۳.

 

منابع

• [۱] نبرد قرقیسیا.
• [۲] نبرد قرقیسیا.
• عصر ظهور، علی کورانی، ترجمه: عباس جلالی، سازمان تبلیغات اسلامی، تهران، ۱۳۷۵ش.
• شش ماه پایانی، مجتبی الساده، ترجمه: محمود مطهری نیا، موعودعصر، تهران، ۱۳۸۳ش.
• سفیانی و نشانه‌های ظهور، سید شاهپور حسینی، موعودعصر، تهران، ۱۳۸۵ش.
• موعود جوان، اردیبهشت و خرداد ۱۳۸۲، ش ۲۵.
• ماهنامه موعود، سال ششم، ش ۳۱.

نهج البلاغة:خطبه6،اماده نبرد

6-  و من کلام له (علیه السلام) 

>لما أشیر علیه بألا یتبع طلحة و الزبیر و لا یرصد لهما القتال <

>و فیه یبین عن صفته بأنه علیه السلام لا یخدع <

وَ اللَّهِ لَا أَکُونُ کَالضَّبُعِ تَنَامُ عَلَی طُولِ اللَّدْمِ حَتَّی یَصِلَ إِلَیْهَا طَالِبُهَا وَ یَخْتِلَهَا رَاصِدُهَا وَ لَکِنِّی أَضْرِبُ بِالْمُقْبِلِ إِلَی الْحَقِّ الْمُدْبِرَ عَنْهُ وَ بِالسَّامِعِ الْمُطِیعِ الْعَاصِیَ الْمُرِیبَ أَبَداً حَتَّی یَأْتِیَ عَلَیَّ یَوْمِی فَوَاللَّهِ مَا زِلْتُ مَدْفُوعاً عَنْ حَقِّی مُسْتَأْثَراً عَلَیَّ مُنْذُ قَبَضَ اللَّهُ نَبِیَّهُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ سَلَّمَ حَتَّی یَوْمِ النَّاسِ هَذَا.

خطبه 006-آماده نبرد 

آگاهی و مظلومیت امام (ع) 

به خدا سوگند! از آگاهی لازمی برخوردارم و هرگز غافلگیر نمی شوم، که دشمنان ناگهان مرا محاصره کنند و با نیرنگ دستگیرم نمایند، من همواره با یاری انسان حق طلب، بر سر آن می کوبم که از حق روی گردان است، و با یاری فرمانبر مطیع، نافرمان اهل تردید را در هم می کوبم، تا آن روز که دوران زندگانی من به سر آید پس، سوگند به خدا، من همواره از حق خویش محروم ماندم، و از هنگام وفات پیامبر (ص) تا امروز حق مرا از من باز داشتند و به دیگری اختصاص دادند.